ویژه نامه معرفی مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت ایران
طراحی، ساخت و پرتاب موفقیت آمیز یک ماهواره نشانگر رشد سطح تکنولوژی ملی و توان علمی یک کشور است. فناوری فضایی به عنوان ابزاری جهت گسترش رفاه، صلح، توسعه علمی- فرهنگی و پیشرفت اقتصادی در جوامع بشری مورد توجه قرار گرفته است. ملل مختلف جهان بر اساس ظرفیت، قابلیتها و تلاشی که از خود نشان دادهاند به نوعی از این فناوری بهرهبرداری مینمایند.
امروزه کشورهای جهان بر اساس استفاده از فناوریها دارای تقسیم بندی بوده و هر کشوری که صاحب فناوری برتر است، ادعای قدرت برتری را دارد. ماهواره و زیر سیستمهای آن دارای پیچیدگیهایی است که ناشی از محیط و شرایط فضا همچون خلاء، تشعشعات کیهانی، بی وزنی و تغییرات شدید حرارتی است. از طرف دیگر، هزینه ساخت و پرتاب ماهواره آنقدر قابل توجه است که طراح ماهواره جایی برای آزمایش ایدهها و یا بروز خطا ندارد. به عبارت دیگر، به دلیل پیچیدگی، هزینهبر بودن طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره بای د تجهیزات و مکانیزمهایی بر روی آن تعبیه گردد تا امکان خرابی و توقف ماموریت حداقل گردد.
مهمترین دست آوردهای حاصل از انجام پروژه طراحی و ساخت یک ماهواره را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
• دستیابی به تکنولوژی ساخت ماهواره
• دستیابی به فناوری فضایی
• توانایی سنجش از راه دور
• برقراری ارتباط مخابراتی و انتقال داده
در این راستا مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت ایران از ابتدای سال 1386 به منظور دستیابی به اهداف فوق با همکاری مجموعهای متشکل از اساتید و دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاه آغاز به کار نموده است. این مرکز در سال 1390 در سی و دومین سالگرد انقلاب شکوهمند اسلامی ایران با افتخار اولین محصول فضایی خود به عنوان ماهواره ملی نوید علم و صنعت ( NAVID-ST SAT ) که توسط سربازان ولایت در سنگر علم و فناوری طراحی و ساخته شده است را به ملت بزرگ ایران تقدیم نمود . پرتاب موفقیت آمیز این ماهواره در14 بهمن 1390 نوید بخش آیندهای روشن از فعالیتهای کشور در عرصه فضایی میباشد بنحویکه با اتکا به تجربیات موفق این پروژه، دانشگاه علم و صنعت ایران افتخار دارد دومین محصول فضایی پیشرفته خود با عنوان ماهواره ملی ظفر علم و صنعت ZAFAR-ST SAT را در آینده ای نزدیک به اتمام خواهد رساند . ماهواره ملی ظفر علم و صنعت، یک ماهواره با سطح فناوری بالا و پیشرفته و کاملاً عملیاتی با قابلیت عکس برداری به صورت رنگی با قدرت تفکیک بهتر از 80 متر و ارسال و دریافت پیام بین کاربران است.
مدار این ماهواره دایروی با ارتفاع 500 کیلومترو زاویه انحراف مداری آن 55 درجه میباشد. جرم آن حداکثر 100 کیلوگرم و پایدار سازی آن از نوع سه‌محوره و طول عمر مداری آن بیش از 5/1 سال است که در مقایسه با ماموریت سیستم ماهواره نوید علم و صنعت بیش از 9 برابر ارتقاء یافته است. این مطلب ارتقاء سطح فناوری در طراحی و ساخت تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی ماهواره را ایجاب نموده است. جدول (1) مقایسهای بین قابلیتهای ماهواره ملی نوید و ظفر علم و صنعت را ارائه مینماید.
جدول1: مقایسه قابلیتهای ماهوارههای ملی نوید و ظفر علم و صنعت |
پروژه | ماهواره نوید علم و صنعت | ماهواره ظفر علم و صنعت | ملاحظات(درصد پیشرفت) |
نوع مدار | بیضوی | دایروی | 100% ارتقاء سطح فناوری |
ارتفاع | km 250 تا km 375 | km 500 | 50% تغییر ارتفاع |
زاویه انحراف مداری | 55 | 55 | - |
ابعاد | 50*50*50 cm 3 | 3 cm 63*63*80 | 81/3 برابر افزایش حجم |
طول عمر مداری | 2 ماه | 5/1 سال | 9 برابر افزایش طول عمر |
دوربین | حداقل m 400 | بهتر از m 80 | 5 برابر قدرت تفکیک بیشتر |
طیف نوری | نور مرئی | رنگی(قرمز، سبز، نزدیک زیر قرمز) | 3 برابر بیشتر |
تعیین موقعیت | رنجینگ | رنجینگ | - |
اندازه کادر دوربین رنگی | - | km 80 * km 80 | 100% ارتقاء سطح فناوری |
پایدارسازی | چرخان | سه محوره | 100% پیشرفت (ارتقاء سطح فناوری) |
دقت کنترل | 3 | 1 | 300% پیشرفت (ارتقاء سطح فناوری) |
تعیین وضعیت | 5 / 1 | بهتر از 1 | 50% افزایش دقت |
نرخ ارسال تله‌متری | Kbit/sec 8/2 | Kbit/sec 4/38 | 71/13 برابر (ارتقاء سطح فناوری) |
نرخ ارسال تله‌کامند | Kbit/sec 2/1 | Kbit/sec 6/9 | 8 برابر |
تصویر | Kbit/sec 4/38 | Kbit/sec 600 | 625/15 برابر افزایش نرخ ارسال (ارتقاء سطح فناوری) |
توان تولیدی | w 9 | w 48 | 3/5 برابر افزایش (ارتقاء سطح فناوری) |
به فضل الهی ، در آینده نزدیک نمونه پروازی ماهواره ظفر علم و صنعت به پرتابگر تحویل خواهد شد. در این راستا با توجه به تجربیات بسیار ارزشمند حاصل از طراحی و ساخت نمونه های مهندسی، کیفی و فضایی ماهواره های نوید و ظفر علم و صنعت، این مرکز آمادگی دارد تا ضمن ورود به عرصه های پیشرفته تر فضایی، محصولات خود را که امروز از سابقه فضایی برخوردارند، در اختیار دیگر سازمانها قرار دهد.
شایان توجه است که جناب آقای دکتر حسین بلندی، عضو هیات علمی و دانشیار دانشکده مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران، مدیریت مرکز و پروژه های ملی نوید علم و صنعت و ظفر علم و صنعت را بعهده دارند.
مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت ایران با طراحی، ساخت و بهره برداری از ماهواره نوید علم و صنعت درسال 1390 و طراحی و ساخت ماهواره ظفر علم و صنعت و با بهره گیری از تعالیم مقتدای خود حرکت در مسیر تعالی علمی و فناوری را برگزیده و در پرتو عنایت ویژه حضرت ولی عصر (عج) و در جهت تحقق آرمانهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و برافراشتن پرچم عزت و سربلندی ملت شریف ایران اسلامی تلاش می نماید.