دفاعیه دکتری

دانشجو ابوالفضل حیدری در تاریخ 16 اسفند 94 ساعت 13:30 از پایان نامه خود تحت عنوان "مطالعه و تحلیل شیوههای بومی استفاده  از باد در جهت الگوگیری و اصلاح معماری مسکن روستایی سیستان" با راهنمایی اساتید دکتر اصغر محمدمرادی ،دکترغلامحسین معماریان،دفاع خواهند نمود.

چکیده

امروزه افزایش آلودگی­های زیست­محیطی در اثر استفاده از سوخت­های فسیلی برای تأمین آسایش حرارتی، یکی از معضلات این حوزه به­شمار می­رود. با رجوع به معماری گذشته می­توان دریافت که تأمین تهویه طبیعی با بهره­گیری حداکثری از نیروهای طبیعی (در این رساله: باد) صورت می­گرفته است. بنابراین می­توان این­گونه برداشت کرد که استفاده از روش­های بومی به نوبه خود می­تواند حل­کننده مسائل و معضلات به­وجودآمده در حوزه تهویه مطبوع بناهای جدید گردد. معماری بومی روستایی منطقه سیستان، مرجع ارزشمندی برای معماری روستایی امروز این منطقه است که با استفاده از مصالح بومی و با اصول و شاخص‌هایی متناسب با اقلیم و فرهنگ این منطقه توسعه‌یافته است. قابلیت­های موجود در الگوهای معماری بومی موجود در مناطق روستایی سیستان می­تواند راهنمای مناسبی در جهت شناسایی فنون استفاده از باد برای ایجاد تهویه طبیعی در مسکن روستایی منطقه باشد. از مهم‌ترین الگوهای قابل استفاده آن، شیوه سازگاری مسکن با پدیده اقلیمی غالب منطقه؛ یعنی باد است. منطقه سیستان از بادخیزترین مناطق ایران بوده و سهمناک‌ترین باد ایران با نام "باد صدوبیست روزۀ سیستان" با جهت غالب شمال­غربی به جنوب­شرقی در این منطقه می­وزد. این پدیده اثر خود را بر معماری بومی این منطقه گذاشته و روستاییان به بهترین شکل ممکن از این پدیده اقلیمی استفاده نموده­اند. از آنجا که جمعیت روستایی و به تبع آن میزان ساخت­و­ساز در روستاهای این منطقه از جمعیت شهری بیشتر و روبه­رشد است، لذا تأمل در مسکن روستایی این منطقه ضروری است. این رساله ضمن بررسی معماری بومی روستایی منطقه سیستان به این نکته اشاره دارد که شکل­گیری مسکن بومی روستایی در این منطقه از سلولی به نام "اتاق" آغاز شده که با ترکیب این اتاق­ها مسکن بومی بوجود آمده است. پس از آن گونه­های مختلف و غالب تک­اتاقه و دواتاقه در مسکن بومی موجود در روستاهای این منطقه که در نتیجه مطابقت با شرایط طبیعی منطقه شکل گرفته­اند را شناسایی کرده و رفتار باد در هریک از گونه­ها را به لحاظ تهویه طبیعی مورد تحلیل و بررسی قرار داده و در نهایت گونه بهینه از نظر تهویه طبیعی انتخاب شده است. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از روش تحقیق کیفی، به­صورت توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر برداشت­های میدانی از خانه­های بومی مناطق مختلف روستایی سیستان، به شناسایی و بررسی روش­های استفاده از باد در مسکن بومی پرداخته و در ادامه به کمک مدل­سازی CFD، با انتخاب گونه­های غالب تک­اتاقه و دواتاقه از نظر نحوه تهویه طبیعی، تحلیل رفتار باد در این گونه­ها با استفاده از روش تحقیق شبیه­سازی به­وسیله نرم­افزارهای Gambit 2.4.6 (جهت ساخت هندسه مسکن و ایجاد شبکه مش) و Ansis fluent 15 (جهت تحلیل رفتار باد) انجام گرفته است. به­منظور اعتبارسنجی پژوهش، به کمک بادسنج دیجیتال، اندازه­گیری­های محیطی در محل در طول دوره چهارماهه (از خردادماه تا شهریور ماه) و در زمان وزش بادهای صدوبیست­روزه، در روزهایی که سرعت باد غالب منطقه بین 7 تا 11 متر بر ثانیه بوده است (جمعاً 51 روز) انجام شده است. در نتیجه تحلیل­ها، گونه­های تک­اتاقه و دواتاقه­ای که دارای کشیدگی شمال­شرقی-­جنوب­غربی و در جهت عمود بر باد غالب منطقه بوده و از تمام عناصر مؤثر بر تهویه طبیعی مانند "کُلَک"‏ در سقف، دریچه­های مشبک و "صورک"‏ در دیوار جبهه شمال­غربی با پراکندگی مناسب در سطح دیوار، بهره برده است به عنوان گونه­های بهینه در مسکن بومی انتخاب می­شوند و می­توان از این گونه­ها جهت الگوگیری و اصلاح مسکن روستایی سیستان استفاده کرد.

واژگان کلیدی: تهویه طبیعی، مسکن بومی، رفتار باد، سیستان، CFD