دفاعیه دکتری
دانشجو حجه اله عبدی اردکانی در تاریخ 16 اسفند 94 ساعت 15:30 از پایان نامه خود تحت عنوان "تحلیل انتقادی تاریخ حفاظت معماری در ایران " با تمرکز بر بناهای تاریخی گنبد سلطانیه، مسجد جامع اصفهان و ساوه ،در دانشکده معماری با راهنمایی اساتید دکتر اصغر محمدمرادی ،دکتر فاطمه مهدیزاده سراج ،دفاع خواهند نمود.
چکیده
در سالهای اخیر گسترش بیتوجهی و تخریب غیرمستقیم بناهای تاریخی به اصلیترین معضل حوزه مرمت و حفاظت معماری تبدیل شده است. این مسأله برخاسته از تغییرات جایگاه ارزشی بنا در اذهان و اعیان عامه و خاصه است و نمیتوان تمامی آنچه را که معضل خوانده میشود تنها به حوزه مرمت و حفاظت در سطوح مختلف آن مربوط دانست و میبایست در فهم و شناخت آنها به سایر حوزههای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز رجوع کرد. تعداد بیشماری پرسش میتوان مطرح کرد که همگی حاکی از پیچیدگی، چند بعدی و چندلایه بودن این وضعیت هستند، لذا با مسأله معضلات حوزه حفاظت و مرمت معماری نمیتوان سادهانگارانه، تکعلتی و تکبعدی برخورد کرد. از سوی دیگر، این نگاه آنگاه که به ذهن خطور میکند و بر زبان جاری میشود، خود برخاسته از نوعی آسیبشناسی است. این نگاه آسیبشناختی که در آن میراث فرهنگی در جایگاه بالای ارزشی قرار دارد و نقش هویتی بازی میکند و به‌تبع آن، هرگونه تخریب، تاراج و بیتوجهی به آن را نادرست میداند، خود ناشی از یک نظام ارزشی و دانایی و یک اندوخته دانشی است که مسلم انگاشته شده است و باید مورد مداقه و شناخت قرار بگیرد.
مسأله مرمت و حفاظت معماری در ایران، همان مسأله تاریخ مرمت و حفاظت معماری در ایران است. این پژوهش سعی در شناخت و روشنسازی ابعاد و لایههای آن در سطح گفتمانی از طریق طرح دو پرسش اساسی: 1. روند تحول و تکوین حفاظت و مرمت معماری در ایران چه بوده است ؟ و 2. گفتمانهای غالب در حوزه حفاظت و مرمت معماری کدم‌اند؟، دارد. بنابراین مسأله اصلی در این پژوهش، عدم شناخت از وضعیت مرمت و حفاظت معماری ایران از منظر جایگاه ارزشی بنا است که از طریق دورهبندی این روند تاریخی و شناخت گفتمانهای غالب در هر دوره به آن پرداخته شده است. در رساله حاضر از روش تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است که به تحلیل منابع گفتمانی از قبیل متن گزارشهای مرمت بناهای تاریخی، متن قوانین و مقررات مترصد بر امر حفاظت معماری، اندیشه افراد صاحبنظر از طریق مصاحبههای نیمهساختاریافته و سازمانها، نهادها و تشکیلات مسئول امر حفاظت در زمینه تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسیشان در دوره پنجاه ساله معاصر میپردازد.
سیر تحول و تکوین حفاظت و مرمت نخست در ابعاد مختلف آن شامل قوانین، تشکیلات، فعالیت‌های اجرایی و روابط بین‌المللی در حوزه مرمت، جستجو و بررسی شد؛ سپس برای دستیابی به گفتمانهای غالب، زمینه‌های تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن به‌اختصار آورده شده و بر روی نوار زمان به همراه وقایع مهم حوزه مرمت نمایش داده شد. تعامل زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با سیر تحول و تکوین حوزه حفاظت و مرمت گستره دید به پژوهش را افزایش داده و فهمی دقیق‌تر، گسترده‌تر و کامل‌تر را ممکن ساخته است. پس از قرارگیری همه تحلیلها کنار یکدیگر و در زمینه تاریخیشان، دو دوره اصلی و به تبع آن دو گفتمان اصلی میراث فرهنگی و سرمایه فرهنگی در دوره موردمطالعه بازشناخته شدند که هر دو در گسست از گفتمان تجدید حیات (در دوران قبل از دهه 1340) امکان بروز و تعین یافتهاند. پژوهش حاضر با شناسایی گفتمانهای غالب، میتواند زمینه و بستر علمی مناسب را با استفاده از تحلیل تجارب پیشین در تصمیمگیری برای آینده و همچنین تدوین منشور مرمت بناهای تاریخی فراهم آورد.