آیا افراد مسن کمتر یاد می‌گیرند؟

بعضی ها کنار مامان بزرگ ها و یا بابابزرگ هایشان می نشینند و درخواستی از آنها می کنند که کمی از حال و هوایشان دور است. مثلاً از آنها میخواهند که صبح ها ۱۵ دقیقه ای به نرمش بپردازند یا شروع به یادگیری کامپیوتر کنند. درصد بزرگی از پیرمردها و پیرزن ها در این شرایط از این جملات به کار می برند: «از من دیگه گذشته». هی جوونی کجایی که یادت بخیر» و یا دیگه پیر شدم و نمیتونم اینکارو بکنم». اما  مایکل مرزنیچ اسطوره نوروساینس یا علوم اعصاب دنیا نظر دیگری دارد: «هر چیزی که در مغز افراد جوان اتفاق می‌افتد، می‌تواند در مغز یک فرد مسن هم اتفاق بیفتد»

بر اساس این جمله و تحقیقاتی که صورت گرفته است، هر فرد مسن می‌تواند به‌اندازه افراد جوان یاد بگیرد، مهارت‌های جدید بیاموزد و مسائل را به‌ خوبی تجزیه تحلیل کند. متأسفانه جملات اشتباهی در بین افراد جامعه متداول شده است که هیچ سندیت علمی ندارد. جملاتی مثل «دیگه مغزم نمیکشه» و «از ما گذشته» و یا «سر پیری و معرکه‌گیری»!!

این ویدیو را ببینید:

چرا افراد مسن حس می کنند کمتر یاد می گیرند؟

واقعیت این است: کسانی که در پیری احساس می‌کنند که مغزشان مانند دوران جوانی خوب کار نمی‌کند، مسیرهای عصبی جدیدی در مغز و ذهن خود ایجاد نکرده‌اند. در عکس‌ برداری‌هایی که از مغز یک مرد ۵۳ ساله انجام‌شده است، حفره‌های مغز نشان‌دهنده سلول‌ها و بخش‌هایی از مغز است که به‌خوبی کار نمی‌کند. اما در یک برنامه ۱۰ ساله، این مرد شروع به یادگیری مهارت‌های جدید موضوعات تازه می‌کند. در سن ۶۳ سالگی مجدداً عکس‌ برداری از مغز او انجام‌ شده است. نتیجه حیرت‌ انگیز است. بخش‌هایی از مغز فرد مورد آزمایش که ۱۰ سال قبل ناکار آمد بود و تحلیل رفته بود، مجدداً فعال‌ شده و به‌ خوبی در حال کار است. بنابراین شروع دوباره برای استفاده از مغز و ایجاد مسیرهای عصبی جدید به بهبود عملکرد مغز و همین‌طور جلوگیری از آلزایمر بسیار مفید است.
ممکن است این سؤال پیش بیاید که پس چرا افرادی مثل مارگارت تاچر (نخست‌ وزیر بریتانیا) و یا دکتر قندی (ژورنالیست) دچار آلزایمر می‌شوند؟
پاسخ این سؤال این است که جدای از اینکه برخی موارد استثناء هم پیش می‌آید، این افراد مسیرهای جدیدی در مغزشان ایجاد نکرده‌اند و درگیری‌هایی که داشته‌اند مربوط به مسیرهای عصبی پیشین بوده که به‌ مرور تحلیل رفته است.

یادگیری چگونه اتفاق می‌افتد؟

هر مهارتی را بخواهید یاد بگیرید از قبیل یاد گرفتن پیانو، اسکیت سواری، سفالگری، شعرخوانی، ریاضیات، گام اول توجه است. باید خوب به موضوع توجه کنید و اجازه ندهید هیچ‌ چیزی تمرکز شما را به هم بزند. بنابراین برای ساخت یک مسیر عصبی توجه و تمرکز به موضوعی که می‌خواهیم یاد بگیریم بسیار مهم است. در این شرایط و پس از خواستن، نباید اجازه دهیم چیز دیگری حواس ما را پرت کند.

برای یادگیری دودسته افراد داریم:

۱- افراد لاک پشتی: افرادی که به‌اصطلاح لاک‌پشتی یاد می‌گیرند. یعنی بازمان کمتر اما عمیق‌تر!

۲- افراد خرگوشی: افراد خرگوشی! یعنی سرعت بیشتر اما کم‌ عمق‌تر! افرادی که لاک‌ پشتی یاد می‌گیرند باوجود زمان بیشتری که این کار از آن‌ها می‌گیرد، اما معمولاً یادگیری عمیق‌تری دارند. به دلیل اینکه مسیرهای عصبی در مغز آن‌ها به‌ سختی ایجادشده و محکم است.
برای ایجاد هر مسیر عصبی جدید و یادگیری هر مهارت جدید، سه چیز بسیار مهم است. تمرین، تمرین و تمرین..!

یادگیری فعال، راهی برای تازه ماندن مغز در سالمندی

نتایج یک سری از تحقیقات که در دانشگاه تگزاس توسط تیم تحقیقاتی انجام شده نشان می دهد افراد سالمندی که ذهن خود را با مسائل بسیار دشوار به چالش می کشند، مغز و ذهنشان عملکرد شناختی و ادراکی خود را بهتر از افرادی حفظ می کند که فعالیتهای ساده تر و با پیچیدگی کمتر انجام می دهند.
این تحقیقات میگوید: ما برای هشیار نگهداشتن مغزمان در دوران سالمندی اغلب باید ذهنمان را فعال نگهداریم تا بتوانیم توانایی های آن را حفظ کنیم. در غیر این صورت بسیاری از قابلیت های آن از دست می روند.

این تحقیقات روی ۲۲۱ فرد سالمند انجام شد. از تعدادی از آنها که به سه گروه تقسیم شده بودند، خواسته شد که مهارتی جدید یاد بگیرند. کارهایی مثل بافتنی و یا عکاسی. از تعدادی دیگر کارهای سرگرم کننده و تعدادی نیز به عضویت شبکه ها و گروه های اجتماعی در آمدند. یک دوره سه ماهه آنها تحت نظر گرفته شدند و سپس اسکن های مغزی رویشان انجام شد.
در پایان این دوره مشخص شد کسانی که مهارت های جدیدی مثل عکاسی و بافتنی یاد گرفته بودند، بیشترین پیشرفت مغزی را داشتند. چون مسیرهای عصبی تازه ای در آنها شکل گرفته بود.
در آنها که سرگرم شده بودند یا به سفر می رفتند، تقریباً پیشرفت خاصی مشاهده نشدو گروه سوم که موسیقی گوش می کردند یا جدول حل می کردند، پیشرفت اندک بود.
تنها کسانی که یادگیری فعال و البته غیرتکراری داشتند توانسته بودند عملکرد مغز خود را بهبود ببخشند.
سرپرست این تیم تحقیقاتی گفته بود که هیچ دارویی برای معکوس کردن روند پیری مغز وجود ندارد به جز یادگیری فعال.
پس یاد بگیرید تا پیر نشوید.