نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

مدلسازی ساختاری تشریحی، روشی برای ساخت و درک ارتباط‌های مابین عناصر یک سیستم پیچیده بر مبنای نظرات افراد خبره است. در این مقاله، مدلسازی ساختاری تشریحی اصلاح شده، با توانایی در نظر گرفتن نرخ ناسازگاری گروه خبرگان و ارایه سلسله مراتب فاقد دور از عناصر موضوع ارایه شده است. گروه خبرگان دارای اشتراک نظر در اهداف و توافق جمعی در تصمیمات مرتبط با تعیین استرتژی تولید هستند. استراتژی تولید وابسته به تصمیم‌های متوالی بهبود قابلیت‏های رقابتی تولید طی مراحل مختلف به‌منظور کسب مزیت رقابتی در بازار است. بر این مبنا در مقاله حاضر الگوریتم تعیین استراتژی بهینه تولید با استفاده از مدلسازی ساختاری تشریحی اصلاح شده و مدل برنامه‌ریزی خطی ارایه شده است. در این رابطه ابتدا شبکه فاقد دور قابلیت‌های رقابتی تولید قابل بهبود طی مصاحبه با خبرگان به کمک روش مدلسازی ساختاری تشریحی اصلاح شده استخراج گردیده، سپس طی مصاحبه با خبرگان و اضافه کردن کمان‌های مجازی به شبکه، گزینه‌های مختلف استراتژی تولید حاصل شده است. گزینه‌های برنامه زمانی با تشکیل و حل مدل‌های برنامه‌ریزی خطی متناظر با هر شبکه استخراج می‌شود. الگوریتم پیشنهادی با بررسی مورد تأیید بودن نتایج و وجود حداقل یک برنامه زمانی مقبول در خروجی‌ها متوقف می‌شود. در پایان الگوریتم برای یک مطالعه موردی پیاده‌سازی شده است.

هدف اصلی استقرار تجهیزات و طراحی سیستم های خدماتی، پوشش تقاضای مشتریان بالقوه است. بسیاری از مدل های مکان یابی با هدف پوشش توسعه پیدا کردند و محدودیت ها، جزئیات مسئله و جنبه های مختلفی از آن را مورد بررسی قرار دادند. در این مقاله مدل مکان یابی-تخصیص حداکثر پوشش با امکان ایجاد ازدحام در یک محیط رقابتی توسعه یافته است. در مدل پیشنهادی چندین ویژگی مهم یعنی مدل های تعامل فضایی، ازدحام، محیط رقابتی مبتنی بر انتخاب مشتری و تقاضای احتمالی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مدل حداکثر نمودن درصد تقاضای جذب شده توسط تجهیزات خدمتدهی در محیط رقابتی است. برای حل مدل با ابعاد کوچک از نرم افزار بهینه سازی لینگو 8 و الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک استفاده شده است. اما با توجه به پیچیدگی مسئله و ماهیت غیرخطی آن، نرم افزار لینگو 8 توانایی حل مسایل با ابعاد بزرگ را ندارد و مسایل با ابعاد بزرگتر با استفاده از الگوریتم ژنتیک پیاده سازی شده است. نتایج عددی، اثربخشی الگوریتم پیشنهادی را برای حل مدل تایید می کند و نشان می دهد که به کار گیری نظریه صف در طراحی سیستم های خدماتی، بهبود استراتژی های مختلف خدمتدهی، افزایش رضایت مشتریان و ارتقای فرآیندهای کسب و کار سازمان را در بر خواهد داشت

در سالهای اخیر رقابت از بین اعضاء زنجیره تأمین فراتر رفته و به رقابت بین زنجیره‌ها بدل شده است. مطالعه تصمیم‌گیری در زمینه برونسپاری بین دو زنجیره تأمین رقیب همچنان در ادبیات مغفول مانده است. از طرفی به دلیل پیچیدگیهای تحلیل، به رقابت چند بعدی یعنی در نظر گرفتن بیش از دو بعد رقابت به صورت درونزا، نیز در ادبیات پرداخته نشده است. در این مقاله، به صورت یکپارچه، مسأله رقابت سه بعدی و تصمیم‌گیری در زمینه برونسپاری در دو زنجیره تأمین در نظر گرفته می‌شود. در این راستا، دو زنجیره تأمین رقیب در نظر گرفته می‌شوند بطوریکه با ارائه یک محصول همگن برای کسب سهمی از بازار به رقابت می‌پردازند. هر زنجیره تأمین از نظر سه بعد قیمت، کیفیت و سطح خدمت تحت فشار رقابتی می‌باشند. از طرفی یکی از زنجیره‌ها با مسأله برونسپاری نهاده مواجه است که بر اساس رفتار رقیب علاوه بر سه بعد مذکور در مورد نرخ برونسپاری نیز تصمیم‌گیری می‌نماید. برای تحلیل رفتار رقابتی دو زنجیره تأمین و یافتن تعادل نش بازی، یک مدل چهار مرحله‌ای ارائه می‌شود، بطوریکه بر اساس آن سطح کیفیت تعادلی، نرخ برونسپاری تعادلی، سطح خدمت تعادلی و قیمت تعادلی هر زنجیره تعیین می‌شود. در پایان برای تحلیل حساسیت جوابهای تعادلی نسبت برخی پارامترهای مدل، مثالهای عددی ارائه می‌شود.

در یک مسئله مکان­ یابی میانه روی شبکه ­ها (گراف­ ها)، هدف پیدا کردن یک مجموعه از بهترین مکان­ ها روی یک گراف معین جهت تاسیس یا استقرار تسهیلات می­ باشد به طوری که مجموع فواصل مشتریان موجود از نزدیک­ترین سرویس­ دهنده کمینه شود. در این مقاله، یک مدل مکان­ یابی میانه نیمه ناخوشایند روی شبکه­ ها  در نظر گرفته می­ شود که در آن تمامی مشتریان به شکل زیرگراف تعریف می­ گردند. یک الگوریتم رقابت استعماری دودویی جدید برای یافتن جواب­های مدل تحت مطالعه پیشنهاد می­ گردد. نتایج محاسباتی ما نشان می ­دهند که این الگوریتم از سرعت و دقت بالایی برخوردار می­ باشد.

در مسائل زمانبندی تولید، فرایندهای تولیدی بدون در نظر گرفتن تصمیمات مربوط به ارسال و تحویل محصول نهایی برنامه ریزی می شوند. در صورتی که در بسیاری از کاربردهای واقعی (نظیر صنایع غذایی، صنایع کامپیوتری و غیره) محصولات نهایی بایستی بلافاصله پس از تولید و بدون نیاز به نگهداری در انبار به مشتری تحویل داده شوند. در این مقاله مدل یکپارچه زمان بندی تولید در سیستم جریان کارگاهی و تحویل محصول به مشتری با روش ارسال مستقیم به کمک وسائل نقلیه محدود و با ظرفیت محدود با هدف حداقل نمودن بیشترین زمان بازگشت وسیله نقلیه ارائه شده است. به منظور حل مدل پیشنهادی از الگوریتم رقابت استعماری با اضافه کردن سیاستهایی در گامهای الگوریتم استفاده شده و با هدف دستیابی به جوابهای پایدارتر، رویکردی مبتنی بر روش تاگوچی برای تنظیم پارامترها انجام شده است. در پایان نیز به کمک تولید نمونه های تصادفی، الگوریتم حل و همچنین یکپارچه سازی مدل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. نتایج محاسباتی کارایی بالای الگوریتم و اثربخشی مطلوب رویکرد یکپارچه را نشان می دهد.