نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

رتبه‌بندی ریسک‌های یک پروژه به‌ویژه زمانی که تعداد عوامل ریسک‌زا افزایش می‌یابد به عنوان بخشی مهم از فرایند پیچیده مدیریت ریسک محسوب می‌شود. در این تحقیق نخست ساختار جامعی از ریسک‌های اصلی پروژه­های تونل‌سازی در قالب 17 دسته اصلی و 196 زیر سطح تهیه شده و سپس این ریسک­ها در عملیات تونل­سازی سد سیمره در جنوب غرب ایران رتبه­بندی شده است. بدین منظور از روش تصمیم­گیری گروهی و میانگین وزین جهت جمع­آوری و تجمیع نظر خبرگان و از روش تخصیص خطی به­عنوان یکی از روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه جهت تعیین رتبه ریسک­ها استفاده شده است. شاخص­های رتبه­بندی در دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم شده­اند. شاخص اولیه بر مبنای احتمال و میزان اثر­گذاری ریسک­ها بر اهداف اصلی پروژه (زمان، هزینه، کیفیت و عملکرد) با وزن­های متفاوت تعیین شده است. دسته دوم شاخص­ها شامل اثرات اجتماعی- اقتصادی، اثرات زیست محیطی، نزدیکی زمان وقوع ریسک، میزان مواجهه با ریسک، عدم اطمینان تخمین و میزان مدیریت­پذیری ریسک است. با کمک روش تخصیص خطی ریسک‌ها با توجه به شاخص‌های گوناگون بهتر ارزیابی می‌گردند و در نتیجه واقع بینانه‌تر رتبه‌دهی می‌شوند. بر اساس نتایج بدست آمده، عوامل اقتصادی و شرایط حقوقی به ترتیب بیشترین و کمترین رتبه ریسک را به خود اختصاص می­دهند

چکیده با توجه به عدم ‌قطعیت‌های فراوانی که در محیط پیرامونی پروژه‌ها وجود دارد، بکارگیری مدیریت ریسک در پروژه‌های بزرگ و پیچیده، که احتمال دستیابی به اهداف پروژه را افزایش می دهد، یک ضرورت می باشد. در این راستا، یکی از عواملی که در فرآیند مدیریت ریسک اهمیت فراوانی دارد شناسائی ریسک‌های مرتبط با پروژه با رویکرد طراحی ساختار شکست ریسک می باشد. چنانچه ساختار شکست ریسک، متناسب با وضعیت سازمان، نوع پروژه‌ها و ساختار سازمانی باشد، مطالعات مدیریت ریسک در بخش‌های برنامه ریزی و شناسایی ریسک به نحوه ساده‌تر، مؤثرتر و قابل اطمینان‌تری انجام شود. هدف از این تحقیق، ارائه متدولوژی طراحی و ایجاد ساختار شکست ریسک برای پروژه‌های پایلوت تحقیق و توسعه در یک سازمان صنعتی پروژه‌محور می‌باشد. در این مقاله، ابتدا عدم ‌قطعیت‌های اصلی مرتبط با پروژه‌های مذکور شناسایی شدند، سپس از طریق بسط آنها و با کمک منابع علمی و بکارگیری روش پرسشنامه و مصاحبه، 96 ریسک معمول در این نوع پروژه‌ها شناسایی گردیدند. در نهایت، بر مبنای اعتبارسنجی نتایج، میزان اهمیت هر گروه از ریسکها مشخص و ساختار شکست ریسک در پنچ گروه ریسکهای فنی و تکنولوژی، هزینه و تأمین مالی، سازمان پروژه، تدارکات و قراردادها و ریسکهای خارج از سازمان طراحی گردید.