نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

---

مسأله طراحی شبکه در زنجیره تأمین با توجه به شرایط تجاری و محیطی، توجه بسیاری از پژوهشگران را در سال‌های اخیر به خود جلب کرده است. از طرفی دیگر، عدم قطعیت‌های موجود در این شبکه‌ها، بسیاری از محققین را بر آن داشته است که با توسعه رویکردهای تصمیم-گیری مناسب، این عدم قطعیت‌ها را شناسایی کرده و آن‌ها را در مدل‌های خود لحاظ نمایند. در این مقاله با استفاده از تئوری مجموعه‌های فازی، یک مدل برنامه‌ریزی خطی عدد صحیح مختلط دو هدفه برای شبکه تأمین مواد اولیه یک مجتمع صنایع غذایی ارایه شده است. با توجه به مطالعه موردی مورد نظر، علاوه بر لحاظ کردن عامل هزینه، دو عامل مهم و اثرگذار کیفیت و زمان نیز در مدل لحاظ شده است. در این مدل، هم محدودیت‌ها و هم پارامترهای مسأله از نوع فازی در نظر گرفته شده است. برای حل مدل مذکور، از یک رویکرد فازی دو مرحله‌ای استفاده شده است. در خاتمه، نتایج حاصل از حل مدل ارایه شده است.

---

در این مقاله، یک شبکه خرید – تولید - توزیع یکپارچه برای یک زنجیره تأمین سبز چهار سطحی طراحی می شود که در آن ضمن کمینه کردن هزینه کل سیستم که در برگیرنده: هزینه خرید و ارسال مواد اولیه از تأمین کنندگان به تولیدکنندگان، هزینه ناشی از سرمایه گذاریهای زیست محیطی در مراکز تولید، هزینه تولید محصول نهایی و هزینه های توزیع و ارسال محصول از تولیدکنندگان به مراکز توزیع و فروش میباشد. با توجه به ظرفیت و امکانات موجود، بیشترین سطح سرویس دهی و خدمات رسانی به مشتریان ارائه می گردد که با حداقل ساختن کل تأخیرها در تحویل کالاها به مشتریان این مهم محقق می شود. بعلاوه در نظر است تا میزان کل دی-اکسیدکربن منتشر شده در اثر تولید و توزیع محصول در کل زنجیره را، برای کنترل اثرات مخرب زیست محیطی زنجیره تأمین، به حداقل ممکن برسد. پس از ارائه مدل ریاضی توسعه یافته برای مسأله، یک الگوریتم فراابتکاری جدید بر اساس جستجوی گرانشی چندهدفه (MOGSA) با دو نحوه نمایش متمایز برای جواب های مسأله، برای یافتن مجموعه جواب های بهینه پارتو ارائه و برای تعدادی مسأله نمونه تصادفی در ابعاد مختلف حل و مقایسه می شود.

---

تا‌کنون در بیشتر مسائل مکان‌یابی، نقاط محور‌ تنها به عنوان تسهیلاتی جهت انتقال کالا از مبدأ به مقصد در نظر گرفته شده‌اند، در حالی‌که این تسهیلات می‌توانند خدمات بیشتری را به مشتریان ارائه دهند. در مواردی که عملیات خاص و متفاوتی در گره‌های محور(میانی) شبکه لازم است انجام شود، استفاده از شبکه‌های کلاسیک هزینه‌های بالایی را برای کل شبکه در بر خواهد داشت. در این مواقع، طراحی یک شبکه محور چند بخشی می‌تواند ضمن کاهش ترافیک جریان، باعث کاهش کل هزینه‌های مرتبط در شبکه نیز شود. از این‌رو، در این تحقیق به طراحی شبکه محور چند بخشی ظرفیت‌دار پرداخته می‌شود. هدف اصلی از ارائه این مسئله، کاهش هزینه‌ها و ارائه شبکه‌ای کارا و منظم جهت خدمت به نقاط مختلف است. این مسئله با استفاده از حل‌کننده سیپلکس در نرم‌افزار گمس حل می‌شود که مسائل با اندازه بزرگ‌تر نیز با الگوریتم پیشنهادی ژنتیک مورد تحلیل قرار می‌گیرند. در ادامه، اعتبارسنجی مدل با استفاده از چند مثال عددی از داده‌های شبکه ترکیه بررسی و عملکرد روش حل نیز ارزیابی می‌شود. نتایج حاکی از آن است که شبکه پیشنهادی، علاوه بر این‌که از امکان خدمت‌دهی بیشتری نسبت به شبکه محور کلاسیک و شبکه زنجیره‌ای برخوردار است، هزینه‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.هدف مسئله مکان­یابی محور، برقراری جریان در شبکه­های مختلف توزیع به بهترین شکل ممکن می­باشد. همچنین در دنیای پرشتاب امروزی، انجام کارهای مختلف در دستگاه­های مختلف، علاوه بر وقت­گیر بودن و هدر­دادن زمان، هزینه­ها را به شدت افزایش می­دهد. در این میان، یکی از بهترین رویکرد­های ممکن برای حل چنین مشکلی، استقرار یک پنجره واحد (Single Window) می‌باشد که در این مطالعه با عنوان محور چند بخشی نام برده می­شود. این شبکه می­تواند با استقرار چند محور مجاور در یک واحد، باعث کاهش ترافیک جریان، هزینه های انتقال و احداث در شبکه گردد. همچنین با توجه به محدودیت منابع در دنیای واقعی، بخش­های شبکه بصورت ظرفیت­دار فرض شده اند. از این­رو، در این تحقیق به طراحی شبکه محور چند بخشی ظرفیت­دار با ملاحظه طراحی شبکه (طراحی بیرونی) و طراحی اجزاء محور (طراحی داخلی) پرداخته می­شود. هدف اصلی از ارائه این مسئله، کاهش هزینه­ها و ارائه شبکه­ای کارا و منظم جهت خدمت به نقاط مختلف است. این مسئله با استفاده از حل­کننده سیپلکس در نرم­افزار گمس حل گردیده و الگوریتم پیشنهادی ژنتیک برای حل مسئله در اندازه‌های بزرگ­تر پیشنهاد شده است. در ادامه، اعتبارسنجی مدل با استفاده از چند مثال عددی از داده­های شبکه ترکیه بررسی و عملکرد روش حل نیز ارزیابی شده است. نتایج حاکی از آن است که شبکه پیشنهادی، علاوه بر این­که از امکان دسترسی به محورها و خدمت­دهی بیشتری نسبت به شبکه کلاسیک برخوردار است، هزینه­ها را نیز به شدت کاهش می­دهد.