نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

مسئله مسیریابی وسایل نقلیه به همراه پنجره های زمانی، در زمره مسائل NP-Complete      می­باشد، بگونه­ای که حتی یافتن یک جواب بهینه برای ابعاد کوچک آن بسیار دشوار و زمانبر است. هدف این مسئله بکارگرفتن ناوگانی از وسایل نقلیه با ظرفیت­های معین جهت خدمت­دهی به تعداد معینی از مشتریان با تقاضاهای متفاوت و محدودیت­های زمانی متفاوت می­باشد، بگونه­ای که هزینه کمینه شده و ظرفیت­ها و نیز پنجره زمانی نقض نگردند. این مسئله تاکنون توسط بسیاری از روشهای حل ابتکاری و فراابتکاری مورد حل واقع شده و جوابهای بهینه یا نزدیک به جواب بهینه حاصل شده است. در این مقاله نوع اصلاح شده الگوریتم کلونی مورچگان پیشنهاد گردیده و در آن سعی شده تا حد ممکن از پیچیدگی­های محاسباتی اجتناب و سهولت روش حل فراهم گردد؛ البته درنظر گرفتن چنین قابلیتی منجر به از دست دادن مقدار کمی از دقت محاسباتی شده است. با این حال اجرای الگوریتم پیشنهادی بر روی تعدادی از نمونه مسائل Solomon، آشکار نمود که این الگوریتم توانایی تولید جواب­های نسبتاً خوب را دارا می­باشد.

موضوع بهینه یابی سبد سرو یس مسا یل مسیریابی وسایل نقلیه چند ایستگاهی - چند محصولی و چند سطحی یکی از مهم ترین و در عین حال مشکل ترین مسائل تصمیم گیری در حوزه مسائل حمل ونقل میباشد. تاکنون الگوریتم های دقیق ، ابتکاری و فوق ابتکاری متنوعی برای حل مدلهای مختلف مسائل مسیریابی وسایل نقلیه ارائه شده است . دراین مقاله یک مدل برنامه ریزی خطی صفر ویک (BLP) برای بهینه یابی سبد سرو یس درمسایل مسیریابی وسایل نقلیه چند ایستگاهی – چند محصولی و چند سطحی با هدف حداقل نمودن هزینه های توزیع ارائه شده است . بعبارت بهتر هدف ا ین مقاله تعیین میزان نسبت بهینه حمل ونقل برا ی هر یک از محصولات در وسا یل نقلی ه برا ی هر ی ک از مسیرها, نواحی و سطوح با حداقل هز ی نه توز یع می باشد . سپس برای حل این مدل یک الگوریتم کارا طراحی گردید. این الگوریتم با استفاده از تخصیص منابع محدود بر پایه ضرایب لاگرانژ، مسئله مسیریابی چند محصولی را به چند مسئله تک محصولی تبدیل میکند . بعداز حل مدل ریاضی هریک از مسائل مسیریابی تک محصولی ، با مقایسه ظرفیت تخصیص داده شده و مورد نیاز هر یک از محصولات ، میزان ظرفیت باقیمانده و کل را محاسبه و سپس عملیات تسطیح منابع و بهینه‌ یابی سبد سرو ی س دربین مسائل مسیریابی تک محصولی انجام میشود . براین اساس بعداز چند مرحله، تسطیح ظرفیت های باقیمانده، در صورتی که بهبود قابل توجهی در جواب مسئله حاصل نشود، جواب مسئله اصلی حاصل شده است. طراحی آزمایشات واعتبار سنجی انجام شده دراین مقاله بیانگر استفاده بهینه این روش از منابع کمیاب و کاهش قابل توجه هزینه های توزیع میباشد. این آزمایشات اعتبار الگوریتم طراحی شده را نسبت به مدل برنامه ریزی خطی صفر ویک در سطح 95 درصد تائید نموده و زمان حل مسائل را بمیزان 5 برابر کاهش داده است .

در این مقاله یک مدل ریاضی و یک روش ابتکاری جدید برای حل مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند قرارگاهی و چند محصولی با وسایل نقلیه متفاوت ارائه شده است. مشتریان امکان سفارش کالاهای متفاوت را دارند، قرارگاه­ها نیز باید با وسایل نقلیه­ای که دارای­ ظرفیت، سرعت و هزینه­های مختلفی هستند، به سفارشات مشتریان خود قبل از موعد تحویل پاسخ دهند. به همین منظور مدل ریاضی مسئله مسیریابی چند قرارگاهی توسعه یافته است تا بتواند بازتاب دهنده شرایط مطرح شده باشد. هدف این مدل کاهش مسافت سرویس­دهی ­است، که منجر به کاهش در هزینه­ها و زمان سرویس­دهی می­شود. به دلیل پیچیدگی زیاد این مسئله و زمان­بر یا غیر ممکن بودن حل دقیق مدل توسعه یافته، یک روش ابتکاری پیشنهاد شده است. این روش دارای چهار گام اصلی شامل: گروهبندی مشتریان، مسیریابی و تعیین نوع وسیله نقلیه، زمانبندی و بسته­بندی سفارشات و بهبود است. کارایی این روش با مقایسه جواب­­های بهینه چندین مسئله و یک مطالعه موردی در شرکت کاله یزد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل، موثر بودن این روش و قابلیت استفاده از آن در صنعت را نشان داد.

فرآیند حمل و نقل یکی از فرآیندهای اصلی لجستیک بوده که محققان همواره با طراحی سیستمهای مناسب حمل و نقل سعی در کمینه نمودن هزینه های ناشی از آن نموده اند. یکی از این سیستمها، لجستیک میلک ران می باشد و به عنوان گام بعدی تولید ناب که موجب کاهش زمان سیکل، سطح موجودی و آزاد سازی فضای انبارش می شود، شناخته شده است. در این پژوهش یک مدل پیشنهادی مبتنی بر خوشه بندی ارائه شده که در فاز اول تامین کنندگان را به منظور ایجاد سازگاری در مواد و قطعات مورد حمل، خوشه بندی نموده و سپس در فاز دوم برای تامین کنندگانی که در یک خوشه قرار گرفته اند، مسیریابی بهینه با هدف کمینه کردن هزینه های سفر و زمان سفر با در نظر گرفتن دو محدودیت مهم حداکثر ظرفیت و زمان سفر برای هر وسیله نقلیه را انجام می دهد. الگوریتم پیشنهادی با الگوریتم ژنتیک حل شده و به منظور تنظیم پارامترها از روش تاگوچی بهره گرفته شده است. در نهایت نتایج حاصله از اجرای الگوریتم پیشنهادی با نتایج حاصل از نرم افزار لینگو، کارایی الگوریتم پیشنهادی را تصدیق می کنند.

با توجه به اهمیت روز افزون مدیریت زنجیره تأمین در راستای دستیابی به عملکرد بهینه سیستم، در این مقاله زمانبندی یکپارچه تولید و توزیع در یک زنجیره تأمین مورد مطالعه قرار گرفته است.در مسأله ی مطرح شده، تولیدکننده ای با محیط تک ماشینی سفارشهای چندین مشتری را تولید می کند.این سفارش ها پس از آماده سازی جهت ارسال به مشتری دسته بندی شده و محتویات هر دسته، برای تعیین ترتیب تحویل به مشتریان مربوطه مسیریابی می گردند. هدف از این مسأله حداکثرسازی سطح خدمت دهی به مشتریان و کاهش هزینه های حمل و نقل شرکت می باشد. به دلیل زمان بر بودن حل مدل خطی ارائه شده برای نمونه های بزرگ این مسأله، روش های حل ابتکاری از جمله الگوریتم حریصانه، روش های جستجوی محلی و همچنین روش جستجوی ممنوعه به عنوان روش فراابتکاری ارائه شده است.در پایان با مقایسه این روش ها، این نتیجه حاصل می شود که الگوریتم جستجوی ممنوعه بیشترین کارایی را دارا می باشد.

مسأله خریدار دوره گرد یک حالت خاص از مسأله معروف فروشنده دوره گرد است که بر خلاف مسأله فروشنده دوره گرد که به سطح توزیع محصول مربوط می‌شود، سطح تامین کالا و مواد اولیه را شامل می‌شود. در مدل های قبلی برای تعیین اندازه انباشته اقتصادی چند دوره‌ای، مسیریابی وسایل نقلیه در نظر گرفته نمی‌شود اما در این مقاله با تلفیق مسیریابی وسایل نقلیه با استفاده از توسعه مسأله خریدار دوره گرد و مسأله اندازه انباشته چند دوره‌ای به ارائه یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط جدید برای تعیین بهترین خط مشی سفارش‌دهی چند دوره‌ای در شرایطی که تامین‌کنندگان برای قیمت کالا تخفیف پیشنهاد می‌کنند می‌پردازیم. در این مدل علاوه بر لحاظ کردن همه هزینه ها مثل هزینه خرید، حمل و نقل و نگهداری به طور همزمان، مسیر بهینه وسایل نقلیه نیز مشخص می‌شود. همچنین برای نزدیک شدن به دنیای واقعی فرضیاتی چون درصد اقلام معیوب، ظرفیت وسایل نقلیه و انبار خریدار نیز لحاظ می‌شود. نتایج تایید می‌کند توجه همزمان به هر سه هدف هزینه‌های خرید، هزینه‌های حمل و نقل و نگهداری می‌تواند موجب کاهش کل هزینه ها بیش از 40درصد شود. همچنین به دلیل پیچیدگی محاسباتی بالای مدل پیشنهادی، یک الگوریتم تکامل تفاضلی پیشنهاد شده است. نتایچ نشان می‌دهد که الگوریتم حل پیشنهادی، توانایی رسیدن به جواب‌های بهینه/نزدیک به بهینه را در زمان‌های محاسباتی بسیار کمتر از روش‌های دقیق دارد.

     حمل‌ونقل در سیستم‌های اقتصادی اعم از تولیدی و خدماتی از جایگاه مهمی برخوردار است.. یکی از مباحثی که در چند دهه اخیر کاربرد بالایی داشته و برای افزایش کارایی و بهره‌وری سیستم‌های حمل‌ونقل مطرح‌شده، مسئله مسیریابی وسایل نقلیه است. در این پژوهش مدل جدیدی از مسئله مسیریابی وسایل نقلیه به صورت برنامه‌ریزی خطی عدد صحیح فرموله می‌شود که در آن برخلاف مدل‌های متداول مسئله مسیریابی لزومی به بازگشت وسیله نقلیه بعد از اتمام سرویس‌دهی به انبار اولیه وجود ندارد.در این مقاله تأثیر تخصیص انعطاف‌پذیر انبار پایانی در هزینه حمل‌ونقل و رضایت مشتری به‌طور همزمان سنجیده می‌شود. اهداف این مدل شامل حداقل سازی مسافت طی شده توسط وسایل نقلیه و حداکثر سازی سطح سرویس تأمین‌کنندگان به مشتریان است. برای تأمین رضایت مشتریان از پنجره زمانی فازی برای تحویل کالا به مشتریان استفاده‌شده است. با توجه به Np-Hard بودن مسئله مسیریابی در حالت چند قرارگاهی و چند محصولی با پنجره زمانی فازی برای حل مدل از الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک چند هدفه با مرتب‌سازی نا مغلوب استفاده‌شده است. نتایج حاصل از حل مثال‌های متعدد نشان می‌دهد با بکار گیری مدل انعطاف‌پذیر بجای مدل‌های متداول مسیریابی هزینه‌های توزیع به‌طور میانگین 15 درصد کاهش‌یافته است همچنین رضایت مشتری به‌طور میانگین 18 درصد افزایش پیدا می‌کند