نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

  در این مقاله، یک مدل جدید هزینه‌گرا برای مساله موازنه خط مونتاژ ارائه شده است که شامل هزینه نیروی انسانی و خرید تجهیزات می‌باشد. رویکرد این مدل نسبت به هزینه‌‌های مذکور به ­ گونه‌ای است که علاوه بر اینکه با شرایط واقعی خطوط مونتاژ منطبق می‌باشد، امکان استفاده از تجهیزات مشترک بین کارهای مونتاژ را میسر می‌سازد. تابع هدف و محدودیت‌های این مدل در قالب روابط ریاضی بیان شده و روابطی نیز برای محاسبه حد پایین و بالای تابع هدف ارائه شده است. برای حل مسائل مربوط به این مدل از الگوریتم ژنتیک استفاده شده و بهترین مقادیر پارامترهای این الگوریتم برای ابعاد مختلف مسائل یافت می‌شود. همچنین عملکرد الگوریتم ژنتیک پیشنهادی با یک روش معروف موجود بنام RTA ( Random Task Assignment ) و نیز مقادیر حدود پایین مقایسه شده است که نتایج حاصل از این بررسی، مزیت و برتری نسبی الگوریتم ژنتیک را هم به لحاظ کیفیت جواب و هم از نظر زمان حل به خوبی آشکار می‌کند.

 امروزه انتقال تکنولوژی‌های جدید و برتر به عنوان یکی از راهکارهای حفظ مزیت رقابتی در بنگاه‌ها مد نظر می‌باشند. با توجه به نرخ بالای شکست پروژه‌های انتقال تکنولوژی در بسیاری از بنگاه‌ها، توجه به شناسایی عوامل بازدارنده و تسریع‌کننده جذب و توسعه تکنولوژی از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد. یکی از عوامل مهم در شکست پروژه‌های انتقال تکنولوژی، عوامل سازمانی یا توانمندی سازمانی بنگاه‌ها در ایجاد سازگاری بین تکنولوژی‌های تازه وارد با ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و منابع سازمانی می‌باشد. در این مقاله تلاش گردیده که نقش توانمندی سازمانی بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی مورد تحقیق اندازه‌گیری گردد. جهت نیل بدین هدف، ابتدا متغیرها یا شاخصهای تشکیل‌دهنده توانمندی سازمانی در این بنگاه‌ها شناسایی شده و سپس جهت اندازه‌گیری میزان موفقیت بنگاه در جذب تکنولوژی انتقال یافته، اقدام به شناسایی متغیرها یا شاخصهای تشکیل دهنده اثربخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی شده و نهایتاً اثرات مجموعه متغیرهای توانمندی سازمانی بر اثربخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های فوق اندازه‌گیری شده است. در نتایج تحقیق مشخص گردید که توانمندی سازمانی در بنگاه‌های ایرانی بر اثربخشی انتقال تکنولوژی اثر معنی‌داری دارد و از بین متغیرهای تشکیل دهنده توانمندی سازمانی، هفت متغیر اثرات بالایی بر یازده متغیر از متغیرهای تشکیل دهنده اثربخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی مورد تحقیق دارند. نتایج این تحقیق جهت بهبود اثربخشی پروژه‌های انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی مشابه، قابل استناد می‌باشد.

 یک فرض اساسی در کنترل فرآیند آماری و در تحلیل کارایی فرآیند، این است که مشاهدات گرفته از فرآیند مستقل باشند. هر چند بسیاری از فرآیندها درجه معینی از خود همبستگی را نشان می‌ده ند، در این مقاله اثراتی که خود همبستگی روی واریانس فرآیند و ضریب کارایی ایجاد می‌نماید، مورد بحث واقع می‌شود و نشان داده می‌شود که وقتی خود همبستگی وجود دارد، برآورد واریانس نا اریب نیست. همچنین در این مقاله دو روش ساده برای محاسبه ضریب کارایی فرآیند توسعه داده شده است. روش اول بر اساس فرض زیرگروههای منطقی میانگین و تحلیل واریانس مذکور، بنا شده‌است. روش دوم براساس محاسبه ضریب کارایی فرآیند از طریق مدل اتورگرسیو ایجاد شده ‌است.

  در این مقاله دو مدل برای توسعه مسئله کوله‏پشتی چند انتخابی فازی 1-0 پیشنهاد شده است. در اولین مدل محدودیتهای انتخاب اشیاء در مسئله کوله‏پشتی چند انتخابی 1-0 به صورت فازی در نظر گرفته شده و این مدل با استفاده از روش برنامه ریزی خطی فازی حل شده است. مدل دوم نیز با توسعه مدل اول به گونه‏ای تعیین شده است که وابستگی کافی در اشیاء انتخاب شده در ترکیب وجود داشته باشد. مقایسه مدلهای پیشنهاد شده در این مقاله و مدلهای اولیه مسئله کوله‏پشتی چند انتخابی فازی نشان می‏دهد که آنها کارایی بهتری از مدلهای اولیه داشته و استفاده از آنها خصوصاً در مسائل واقعی که دارای ابعاد بزرگ هستند، بر مدلهای اولیه برتری دارد.

  نمودارهای کنترل شوهارت، از مهمترین ابزار کنترل فرایند آماری است که از طریق ترسیم مقادیر آماره نمونه‏ای مربوط به ویژگی‏ کیفیتی مورد نظر در طول زمان بمنظور تشخیص انحرافات با دلیلی که کیفیت خروجی فرایند را تحت تاثیر قرار می‏دهد بکار گرفته می‏شوند. نمودارهای X و MR یکی از انواع نمودارهای کنترل تک متغیره برای پایش میانگین و پراکندگی مشخصه‏های کیفیتی متغیر محسوب می‏شوند که هرگاه نمونه تنها شامل یک محصول ‏باشد مورد استفاده واقع می‏شوند. عملکرد ضعیف نمودار X هنگام مواجهه با مشاهدات غیر نرمال و وجود خود همبستگی در نمودار MR ، به عقیده بسیاری از محققین اثر بخشی این نمودارها را مورد تردید قرار داده است. از سوی دیگر با رواج بکارگیری متدولوژی بهبود کیفیت شش سیگما بویژه در صنایع تولیدی، ضرورت تشخیص کاهش در پراکندگی متغیر تحت بررسی بیش از پیش احساس می‏شود که متاسفانه نمودار MR از این قابلیت برخوردار نیست. این مقاله بر پایه استفاده از منظق فازی، یک روش ساده برای ارزیابی وضعیت میانگین و پراکندگی متغیر مورد بررسی ارایه می‏کند که ضمن مرتفع نمودن معایب فوق‏الذکر، می‏تواند الگوهای غیر عادی موجود در یک فرایند را نیز تشخیص دهد. رویکرد کنترل فرایند بر مبنای بکارگیری یک سیستم خبره فازی در مقایسه با روشهای سنتی، در ارزیابی وضعیت مقادیر انفرادی، برتری‏های قابل توجهی حاصل نموده است. عملکرد نمودار کنترل فازی برای شناسایی رفتارهای غیر عادی فرایند در قیاس با نمودار X و MR با استفاده از داده‏های حاصل از شبیه سازی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و مزایای روش جدید تشریح گردیده است.

 در این تحقیق امکان استفاده از روش الگوریتم ژنتیک جهت طراحی بهینه شبکه­های فاضلاب مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. مساله طراحی بهینه شبکه­های فاضلاب با استفاده از مجموعه متغیرهای طراحی متفاوتی حل و نتایج آن با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج حاصل بیانگر برتری روشی است که در آن از شیب لوله­ها بعنوان متغیرهای تصمیم استفاده شده است. قابلیتهای مدلهای ارایه شده از طریق بکارگیری مدل در مورد دو مساله نمونه بررسی و نتایج آن با نتایج حاصل از روشهای برنامه ریزی ریاضی و برنامه ریزی پویا مقایسه شده است.

در دو دهه اخیر میراگر جرمی متوازن به عنوان یکی از روشهای کنترل غیر فعال بر روی ساختمانهای بلند در برابر زلزله بکار رفته است. در این مقاله اثر سیستم میراگر جرمی بر روی رفتار لرزه‌ای ساختمانهای با اسکلت قاب خمشی با در نظر گرفتن صلبیت کف و نیز بر روی ساختمانهای متکی بر اسکلت با اتصالات مفصلی بهمراه بادبندهای ضربدری در وضعیتهای مختلف بررسی می‌گردد. در ادامه تاثیر میراگر در ارتفاعهای میانی سازه با قرار گرفتن آن روی بام مقایسه می‌شود و نیز یک قالب کلی برای محل قرار دادن میراگر در ارتفاع ارائه شده است. همچنین از سیستمهای با دو میراگر جرمی در دو جهت افقی عمود بر هم برای کاهش ارتعاشات در هنگام اعمال زلزله در دو جهت عمودی استفاده شده و مقایسه ‌ ای در مورد تفاوت رفتار میراگر تکی در یک راستا با دو میراگر در دو راستای عمود بر هم انجام می ‌ گردد. براساس نتایج بدست آمده، اصولا میراگر جرمی بعد از وقوع اولین ماکزیمم بار ورودی (یا شتاب) فعال شده و توان فرونشاندن حداکثرهای بعدی را داراست. همچنین نسبت جابجایی حداکثر سیستم با میراگر به حالت بدون میراگر تا حد زیادی به شکل رکورد زلزله ورودی وابسته است.

 در این مطالعه با مروری بر ادبیات فنی سدهای بتنی قوسی و سازه های بتنی مشابه، مدلهای تحلیل رفتار غیرخطی هندسی بررسی شده و با در نظر گرفتن ویژگیهای خاص سدهای بتنی قوسی، مدل مناسبی برای تحلیل غیرخطی هندسی این سازه ها ارائه شده است. در این مقاله تواناییهای کد نگاشته شده توسط مولفین در تحلیل مسائل مختلف سازه ای با رفتار غیرخطی هندسی ارائه گردیده و پس از صحت سنجی با نتایج مراجع معتبر، تحلیل دینامیکی غیرخطی هندسی سد بتنی قوسی ماروپوینت تحت زلزله السنترو با استفاده از مدل سنت ونانت- کیرشهف ارائه گشته است.در این تحلیل پی صلب فرض شده و اندرکنش آب و سازه با ایده جرم افزوده مدل شده است. نتایج نشان می دهند که با استفاده از مدل رفتاری تغییر شکلهای بزرگ سنت ونانت کیرشهف، جابجاییهای سد در بارگذاری دینامیکی زلزله کاهش می یابد.این کاهش برای جابجایی بیشینه تاج سد 8 درصد می­باشد. از طرف دیگر در حالت کلی تاریخچه زمانی نتایج تنشها نشانگر افزایش تنشهای کششی و کاهش تنشهای فشاری می باشد. این تغییرات برای تنشهای کششی اوج افزایشی در حدود6 درصد و برای تنشهای فشاری اوج کاهشی در حدود 9 درصد را نشان می دهد.به نظر می رسد در بارگذاریهای شدید لرزه ای، لحاظ کردن تاثیرات رفتار غیرخطی هندسی در پاسخ دینامیکی سدهای بتنی قوسی ضروری می­باشد.

  در دهه ­ های اخیر، روشهای تکاملی و فراکاوشی به عنوان یک ابزار جستجو و بهینه سازی در حوزه ­ های مختلفی مانند علوم، تجارت و مهندسی مورد استفاده قرار گرفته­اند. وسعت دامنه کاربرد، سهولت استفاده و قابلیت دستیابی به جواب نزدیک به بهینه مطلق از جمله دلایل موفقیت این روشها می باشد. فرآیند جفت گیری زنبورهای عسل نیز به عنوان یک روش بهینه­سازی بر پایه رفتار حشرات، می­تواند مورد توجه قرار گیرد. در این الگوریتم، فرآیند بهینه­سازی نشات گرفته از رفتار زنبورهای واقعی در جفت گیری و تولید مثل می­باشد. در این مقاله الگوریتم بهینه سازی جفت گیری در زنبورهای عسل در سه مثال شناخته شده ریاضی به کارگرفته شده است. جهت آزمایش قابلیت الگوریتم این سه مثال از مسائل شناخته شده ریاضی مقید و نا مقید و با متغیرهای پیوسته و با انواع پیچیدگی­های موجود در مسائل بهینه سازی انتخاب شده اند. الگوریتم با تعداد قابل قبولی از پروازهای جفت گیری نتایج مناسب و نزدیک به بهینه مطلق ارائه می نماید. همچنین جهت نمایش کارآیی الگوریتم در حل این مسائل، نتایج حاصل با یک الگوریتم ژنتیک همراه با نخبه گرائی نیز مقایسه گردیده است. با وجود اینکه این الگوریتم در مراحل مقدماتی توسعه قرار دارد، اما نتایج حاصل بیانگر برابری نمودن و یا حتی برتری نتایج الگوریتم حاضر با نتایج حاصل از روش الگوریتم ژنتیک می­باشد. مثال آخر نیز یک مسئله در دنیای واقعی و در رسته مهندسی آب است که مسئله بهره­برداری بهینه از مخزن را شامل می­شود. مدل توسعه یافته در یک مخزن با 60 دوره بهره برداری و با تابع هدف حداقل نمودن مجموع مجذور اختلاف رهاسازی از نیاز به کار گرفته شده است. نتایج حاصل گویای نتایج قابل قبول این الگوریتم با جواب بهینه مطلق این مسئله که از روش برنامه ریزی غیر خطی حاصل شده است می­باشد.

 در مجاری با پوشش گیاهی انعطاف ­ ناپذیر و بسترهای سیلابی، تخمین مقدار سرعت و دبی حائز اهمیت می ­ باشد. با توجه به جریان آب، توزیع سرعت در این گونه آبراهه ­ ها به سه بخش قابل تقسیم می ­ باشد: بخش یکنواخت تحتانی که به کف آبراهه نزدیک است و دارای سرعت یکنواخت می ­ باشد، بخش فوقانی که بدون پوشش گیاهی می ­ باشد و از قانون توزیع لگاریتمی سرعت تبعیت می­کند و بخش میانی (انتقالی) که تحت تأثیر مومنتم قسمت فوقانی قرار می ­ گیرد. در این مجاری روش ­ های موجود برای برآورد مقدار دبی و سرعت بر اساس سرعت متوسط مبتنی است. در این مقاله روشی تحلیلی جهت محاسبه عمق و توزیع سرعت در ناحیه انتقالی مذکور ارائه گردیده است. نتایج بدست آمده حاکی از تطابق خوب نتایج این مدل با نتایج داده­های آزمایشگاهی است.

  چکیده: در این مقاله کنترل فعال ارتعاشات ورق مستطیلی با تکیه­گاه­های ساده به روش جدیدی بررسی می­شود. ابتدا معادله دیفرانسیل ورق وصله­دار با استفاده از تئوری سنتی ورق برای استفاده در این روش توسعه داده می­شود و برای لحاظ کردن اثرات سختی و جرم وصله­ها از یک تابع محلی استفاده می­شود. سپس با استفاده از سری فوریه فرکانس­های طبیعی و مودشیپ­های ورق وصله­دار و نیز قطب­های مدار بسته در حین استفاده از کنترل­کننده­های PID به دست می­آید. آنگاه با استفاده از تبدیل لاپلاس و مودشیپ­های به دست آمده، پاسخ سیستم در حالت ارتعاش اجباری محاسبه می­شود. با استفاده از این روش تأثیر کنترل­کننده­های PID به راحتی بررسی و برای اولین بار اثر کنترل کننده­های انتگرال­گیر در کنترل فعال ورق در نظر گرفته می­شود. اعتبار این روش با حل و بحث چند مثال نشان داده می­شود.

  در این مقاله نتایج حاصل از یک مطالعه تجربی در رابطه با سرعت سوزش ابر ذرات آلومینیم در مخلوط گازی اکسیژن/ نیتروژن ارایه می­گردد. این تحقیق به بررسی تاثیر میزان اکسیدایزر موجود در مخلوط اکسیژن/ نیتروژن بر سرعت انتشار شعله و سرعت سوزش ابر ذرات آلومینیم به قطر 18 میکرون می­پردازد. برای انجام آزمایشات از دستگاه موجود در آزمایشگاه تحقیقاتی سوخت و احتراق دانشگاه علم و صنعت ایران استفاده شده است. نتایج آزمایشات نشان می­دهد که با افزایش درصد اکسیژن در مخلوط اکسیژن/ نیتروژن از 21 درصد به 25 درصد، سرعت سوزش ذرات آلومینیم افزایش می­یابد اما با افزایش غلظت ذرات، از روند افزایش سرعت کاسته می­شود. همچنین افزایش درصد اکسیژن در مخلوط اکسیژن/ نیتروژن از 21 درصد به 25 درصد، حد رقیق اشتعال­پذیری را از 95 گرم بر مترمکعب در 21 درصد اکسیژن به 94 گرم بر مترمکعب در 25 درصد اکسیژن کاهش می­دهد.

  چکیده: هدف از این مطالعه بررسی رفتار گذرای یک پیل سوختی اکسید جامد لوله­ای با تغییر ناگهانی بار الکتریکی خارجی، با استفاده از مدلسازی عددی پیل می­باشد. مدل ارائه شده برای شبیه سازی رفتار گذرای پیل معادلات گذرای جریان، انرژی، بقای اجزای شیمیایی و همچنین معادلات الکتریکی را در یک تک سلول پیل اکسید جامد لوله­ای حل کرده و پاسخ زمانی پارامترهای خروجی پیل را با تغییر بار الکتریکی به صورت تغییر پله­ای جریان الکتریکی محاسبه می­کند. برای شبیه سازی رفتار گذرای پیل ابتدا یک شرایط عملکرد دائم به عنوان شرط اولیه در نظر گرفته شده و سپس با تغییر بار الکتریکی، تغییر زمانی پارامترهای خروجی تا رسیدن به حالت دائم جدید بررسی می­شود. نتایج حاصل به طور کلی نشان می دهد که افزایش پله­ای جریان الکتریکی باعث کاهش ولتاژ پیل در طول زمان حدود 700 ثانیه برای رسیدن به حالت دائم جدید خواهد شد.

   در این تحقیق کنترل فعال ارتعاشات نقطه دلخواهی از ورق مستطیلی با تکیه­گاه­های ساده انجام می­شود. ابتدا حل تحلیلی معادله دیفرانسیل ورق وصله­دار که در آن برای لحاظ کردن اثرات سختی و جرم وصله­ها از یک تابع محلی استفاده شده، ارائه می­شود و در نتیجه فرکانس­های طبیعی و مودهای ورق نیز به دست می­آیند. برای تخمین پاسخ عرضی ورق از 9 مود اول ورق استفاده می­شود. سپس با در نظر گرفتن آرایشی مناسب، وصله­های پیزوالکتریک در اطراف یک نقطه معین از ورق، کنترل ارتعاشات این نقطه ­ انجام می­شود و امکان کاهش ارتعاش موضعی ورق بدون کاهش ارتعاش کلی ورق نشان داده می­شود. پتانسیل الکتریکی وصله­های عملگر توسط اعمال کنترل PID بر پتانسیل الکتریکی القا شده در وصله­های حسگر، تأمین می­شود. برای کاهش ارتعاش یک نقطه دلخواه ورق از 4 وصله استفاده می­شود و برتری آن نسبت به آرایش متقارن 9 وصله که ارتعاش کلی ورق را کاهش می­دهد، با ارائه مثال بررسی می­شود. نتایج بدست آمده استفاده از روش ارائه شده را تأیید می­کنند.

در این مقاله کنترل فعال ارتعاشات ورق مستطیلی با تکیه­گاه­های ساده به روش جدیدی بررسی می­شود. ابتدا معادله دیفرانسیل ورق وصله­دار با استفاده از تئوری سنتی ورق برای استفاده در این روش توسعه داده می­شود و برای لحاظ کردن اثرات سختی و جرم وصله­ها از یک تابع محلی استفاده می­شود. سپس با استفاده از سری فوریه فرکانس­های طبیعی و مودشیپ­های ورق وصله­دار و نیز قطب­های مدار بسته در حین استفاده از کنترل­کننده­های PID به دست می­آید. آنگاه با استفاده از تبدیل لاپلاس و مودشیپ­های به دست آمده، پاسخ سیستم در حالت ارتعاش اجباری محاسبه می­شود. با استفاده از این روش تأثیر کنترل­کننده­های PID به راحتی بررسی و برای اولین بار اثر کنترل  کننده­های انتگرال­گیر در کنترل فعال ورق در نظر گرفته می­شود. اعتبار این روش با حل و بحث چند مثال نشان داده می­شود. 

در این مقاله، مساله زمانبندی پروژه با محدودیت منابع در حالت چند مد و با معیار حداکثر‌کردن مقدار ارزش فعلی پروژه مورد مطالعه قرار می‌گیرد. جریان‌های نقدی مثبت و منفی در مدل لحاظ گردیده و به منظور نزدیکی هر چه بیشتر مدل به شرایط واقعی دو حالت مختلف برای جریان‌های نقدی مثبت در نظر گرفته شده است. جهت حل مدل پیشنهادی از دو الگوریتم فراابتکاری شبیه‌سازی تبرید و ژنتیک استفاده شده است و جهت تولید برنامه زمانبندی، روش زمانبندی دوسویه برای حالت چند مد توسعه داده شده و ساختار نمایش لیست فعالیت‌ها بکار گرفته شده است. در نهایت نتایج محاسباتی برای مجموعه‌ای از مسائل کتابخانه الکترونیک زمانبندی پروژه ارائه و مورد تجزیه و تحلیل واقع می‌گردد.

  یکی از تکنیک ‌ های رایج جهت سنجش ارزش‌های محیطی، استفاده از روش انتخاب تجربی ( CEM ) است. این تکنیک به ما این اجازه را می‌دهد که ارزش‌های مورد نظر در خصوص کالاهای ارزشی مختلف را با استفاده از مدل لوجیک چند انتخابه با لحاظ کردن میزان اهمیتی که ساکنین نواحی سکونتی برای هر یک از ارزش‌ها و کیفیت‌های محیطی قائل می‌شوند محاسبه نماییم . رویکرد انتخاب تجربی برای سنجش ارزش محیطی مورد نظر ساکنین محله نواب در شهر تهران انجام گرفت. هدف اصلی در این تحقیق سنجش میزان اهمیتی بود که ساکنین برای هر یک از ارزش‌های محیطی قائل می‌شوند. نحوه کمی کردن این منافع در میان ساکنین محدوده سکونتی نواب با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه رودررو با استفاده از روش انتخاب تجربی ( CE ) بر روی 201 نمونه انتخاب شده انجام شد. داده­ها با استفاده از نرم افزار SPSS و Statgraph مورد تحلیل قرار گرفتند. با توجه به مدل پایه نظری و سنجش روایی مدل 7 ارزش شامل آلودگی محیطی، دسترسی، امنیت، اجتماعی بودن، تسهیلات محله و تسهیلات واحد مسکونی در مدل وارد و مورد سنجش قرار گرفت.

نتایج نشان داد که به جز متغیر ارزش تسهیلات واحد مسکونی، سایر متغیرهای ارزشی، رابطه بالایی را در نظر ساکنین برای انتخاب واحد مسکونی و ارزش­های محیطی مترتب بر آن نداشته‌اند. متغیر ارزشی آلودگی هوا بالاترین ارزش اجتماعی را از منظر ساکنین (با عدد56/1) برای انتخاب واحد مسکونی و پرداخت هزینه بیشتر برای بهبود ارزش­های محیطی موثر بر آن داشته و سایر متغیرهای ارزشی به ترتیب شامل اجتماعی بودن محیط سکونت، امنیت، تسیلات محله، دسترسی و در نهایت تسهیلات واحد مسکونی در شرایط برابری بودند. تحقیق نشان داد که روش انتخاب تجربی( CEM ) بدلیل اینکه روشی منعطف و موثر در سنجش اثرات هزینه‌ای تصمیمات می­باشد، بویژه در مواقعی که ارزش‌های متعدد مورد سنجش و قضاوت قرار می‌گیرند روشی کارآمد و قابل تعمیم در حوزه مطالعات شهری برای درک ارزش­های محیطی حاکم بر تصمیمات می­باشد .

  توجه به مفهوم قلمرو در طراحی مسکونی، ساماندهی محیط مصنوع را مطابق با نیازهای اساسی اعضای خانواده در پی خواهد داشت. در شرح مقاله به منظور شناخت ویژگی­های فرهنگی خانواده و قلمروهای ذهنی به شناخت عملکردهای خاص هر خانواده در انواع مختلف فضاها پرداخته می­شود. سپس در پدیده مجاورت دو قلمرو فضایی، تأثیرات حواس بینایی، بویایی و شنوایی انسان در هر قلمرو بر قلمرو دیگر مورد بررسی قرار می­گیرد. با شناسایی جایگاه قرارگیری فعالیت­های روزانه اعضای خانواده در طیف تشعشعات دریافتی و ارسالی هریک از حواس تأثیرات متقابل هر دو قلمرو فضایی به منظور "انتقال تشعشع" و یا "پذیرش تشعشع" هریک از حواس، تعیین می­شود. برای دستیابی به میزان استقلال موردنیاز هر قلمرو، با تعیین میزان تأثیرات مجاز در همجواری دو قلمرو، محدوده مناسب که مبین میزان تعدیل در جهت سازگارسازی همجواری دو قلمرو و تأمین استقلال مطلوب است، مشخص می­شود. این محدوده که به صورت بازه­ای در طیف هریک از حواس تعیین می­شود، در تناظری دیگر به طور نسبی بیانگر طیف مفاصل مورد نیاز در لایه­های مختلف ارزشی است.

  بنابراین نمودارهای بدست آمده در مورد هر یک از حواس بیانگر طیف مفاصل پاسخگو است که در فرآیند سازگارسازی دو قلمرو فضایی همجوار مؤثرند. با توجه به تعداد طیف­های پاسخگو و ارزش جداسازی (فصل) آنها، "ظرفیت همجواری" دو فضا سنجیده می­شود. با این روش می­توان به طور نسبی طیف مفاصل خطی، سطحی و یا فضایی قابل قبول را در همجواری دو فضا به منظور رسیدن به استقلال مطلوب شناسایی کرد.

  رنگ یکی از شاخص­های بسیار قوی در مبحث زیبایی شناسی می باشد. با توجه به کیفیت بیانی بسیار زیاد رنگ خصوصاً در محصولات صنعتی، فهم و درک استفاده از این عامل بصری، بسیار سخت و در عین حال مرحلۀ مهمی در طراحی محسوب می شود بگونه­ای که در یک محصول جدید و یا موجود، عامل رنگ می تواند زمینه بروز خلاقیت یک تیم طراحی باشد. بر همین اساس است که شرکت های بزرگ تولیدی جهان، اقدام به راه اندازی مراکز تحقیقاتی تخصصی رنگ نموده­اند. از آنجاییکه انتخاب رنگ محصولات طراحی شده، یکی از مباحث مهم در رشته طراحی صنعتی بشمار می­آید و در طی تحقیقات توسط طراحان صنعتی مطرح شده و مورد بررسی قرار می­گیرد، متخصصان این رشته، از محدود کسانی هستند که به اهمیت عملکرد رنگ و نقش مؤثر آن در طراحی محصولات مورد استفاده در زندگی انسانها واقفند. لازم به ذکر است که انتخاب رنگ برای یک محصول صنعتی، بر اساس دو محور صورت می گیرد: محور تکنیکی رنگ (شامل شیمی رنگ، نوع سطح رنگ پذیر و غیره) و "محور ارتباطی [1] رنگ که از سوی محیط و انسان مشخص می­شود. اگر چه اولین محور ذکر شد ۀ فوق، توسط توانایی­ها و امکانات فنی سازنده تحت کنترل می­باشد، لیکن محور دوم ریشه در نیازهای جامعه دارد. لذا این مقاله سعی دارد تا با نگاهی به تاریخچه و اهمیت رنگ و نقش آن به عنوان پوششی برای محصولات و در نتیجه عامل مؤثر در ترغیب استفاده کنندگان به خرید، به گوشه­ای از ابعاد گسترده و عوامل دخیل در انتخاب رنگ اشاره کند.

  امروزه توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روشهای ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت های اساسی حرفه مندان و تئوری پردازان شهری تبدیل شده است. جدای از اثرات اجتماعی و فرهنگی ناشی از برنامه ریزی و طراحی محیط­های امن شهری بر الگوهای رفتار شهروندی و بهبود کیفیت محیطی نواحی سکونتی، تبیین ویژگیها و اثرات مترتّب بر نقش کالبدی شهر بر کاهش جرایم شهری و یا کاستن از وقوع جرم، موضوع مستقل و بااهمیتی است که در قالب تئوری­های نوین شهرسازی بدان اشاره می­شود. در مقاله حاضر پس از ذکر مقدّمه‌ای بر انگیزه‌ها و ضرورت­های نظری در حوزه امنیت عمومی شهری‏‏، به نقش کالبدی شهر (برنامه ­ ریزی و طراحی شهری) در کاهش و پیشگیری از جرایم شهری در رویکرد CPTED اشاره می­شود و مفاهیم، اصول، پارادایمها و استراتژی­های این رویکرد به اختصار مورد اشاره قرار می­گیرد. این امر از آن جهت دارای اهمیت است که امروزه در فرایندهای طراحی فضاهای شهری کمتر به پتانسیل­های بالقوه مناطق شهر و ساختمانها در کاهش یا جلوگیری از جرائم توجه می­شود . رویکرد حاضر را می توان طراحی کارآمد و بهینه محیط مصنوع در کاهش جرائم شهری قلمداد کرد که در بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی شهروندی تاثیر بسزایی دارد. روش تحقیق پژوهش حاضر تحلیلی و اسنادی است که به تبیین محتوایی و مکانیسم کارایی این رویکرد در محیط­های شهری کنونی ما توجه خواهد کرد. نتایج پژوهش حاضر بر پایه اسناد تحلیلی و تجارب کاربردی، نشان از آن دارد که می­توان بر این نکته تاکید کرد که از طریق طراحی شهری از میزان وقوع جرایم شهری کاسته می­شود که در مقاله حاضر در قالب راهکارهای اجرایی و راهبردی مورد اشاره قرار گرفته است.