نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید

---

 یک فرض اساسی در کنترل فرآیند آماری و در تحلیل کارایی فرآیند، این است که مشاهدات گرفته از فرآیند مستقل باشند. هر چند بسیاری از فرآیندها درجه معینی از خود همبستگی را نشان می‌ده ند، در این مقاله اثراتی که خود همبستگی روی واریانس فرآیند و ضریب کارایی ایجاد می‌نماید، مورد بحث واقع می‌شود و نشان داده می‌شود که وقتی خود همبستگی وجود دارد، برآورد واریانس نا اریب نیست. همچنین در این مقاله دو روش ساده برای محاسبه ضریب کارایی فرآیند توسعه داده شده است. روش اول بر اساس فرض زیرگروههای منطقی میانگین و تحلیل واریانس مذکور، بنا شده‌است. روش دوم براساس محاسبه ضریب کارایی فرآیند از طریق مدل اتورگرسیو ایجاد شده ‌است.

 

---

چند مورد از خواص توزیع نمونه‌ای برآوردگر

 عبارتند از: نرمال بودن، استقلال و همتوزیع بودن داده‌هاست. در این مقاله امید ریاضی و واریانس و چولگی  به روش آماری محاسبه شده‌است. نظر به اینکه توزیع نمونه‌ای، چولگی ضعیفی دارد می‌توان نتیجه گرفت که برآوردگر فاصله‌ای متقارن  منطقی است. نیز یک برآورردگر فاصله‌ای متقارن طراحی شده‌است.

---

در مدیریت نوین، تأکید بر برنامه‏ریزی، هدف‏گذاری و کنترل کاملاً مشهود بوده و ارزش‏آفرینی در گرو هدف‏گذاری و زمینه‏سازی راه‏های دستیابی، سنجش کمی و تحقق اهداف و برنامه‏ها می باشد. بدیهی است این مهم جزء از طریق توسعه و تدوین شاخص‏های مناسب، برای سنجش و ارزیابی عملکرد طرح ها و برنامه ها امکان‏پذیر نیست. بر همین اساس در این مقاله سعی بر آن است تا بدنبال بررسی و شناخت موضوع سکوی مشترک و مدیریت زنجیره تامین، عوامل بحرانی موفقیت و معیارهای کلیدی عملکرد در زنجیره های تامین مبتنی بر سکو پیشنهاد گردند. از این طریق می‏توان زمینه برنامه‏ریزی، کنترل و نظارت موثر و نیز سنجش کارایی و اثربخشی زنجیره های تامین مبتنی بر سکوی مشترک را فراهم آورده و نسبت به مدیریت اثربخش سیستم مورد نظر اقدام نمود. برای این منظور بدنبال بررسی های بعمل آمده در چارچوب موضوع تحقیق و نیز اطلاعات حاصل از مطالعات شناختی و تحلیلی، نسبت به شناسایی مولفه های تاثیر گذار بر موضوع تحقیق و نیز معیارهای عملکردی هر یک از مولفه ها اقدام گردید. در ادامه با بهره گیری از مدلهای تحلیل عاملی و نیز تحلیل ساختاری، ضمن ارزیابی، تحلیل و مدلسازی روابط فی مابین مولفه های تاثیر گذار، از طریق آزمون فرض نشان داده شد که مولفه های شناسایی شده دارای تاثیر مستقیم بر زنجیره تامین مبتنی بر سکو هستند.

---

کارایی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی عملکرد سازمان ها به خصوص موسسات مالی همچون بانک‌ها است و اساسی‌ترین و نخستین گام در بهبود کارایی، اندازه‌گیری و ارزیابی آن می باشد. در این مقاله، کارایی واحدهای ارزی بانک کشاورزی با استفاده از روش‌های ترکیبی BSC، DEA و AHP در سال 1389 ارزیابی می شود. در این راستا، با مطالعه شاخص‌های استفاده شده برای ارزیابی کارایی بانک‌ها و با کمک خبرگان حوزه ارزی، پنج شاخص تعداد پرسنل، جمع کل ساعات آموزشی کارکنان، میزان سود عملیاتی، تعداد حساب‌های ارزی و متوسط تعداد ارائه خدمات ارزی مهم در روز؛ در چهار منظر روش کارت امتیازی متوازن انتخاب گردید. سپس با به‌کارگیری روش تحلیل پوششی داده ها، کارایی واحدهای اشاره شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که 57.14% از واحدهای ارزی، کارا و بقیه ناکارا هستند. در ادامه، واحدهای ناکارا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و ضمن تبیین علل ناکارایی آنها، پیشنهاد‌هایی برای افزایش کارایی ایشان ارائه گردید. در پایان نیز با استفاده از روش ترکیبی AHP/DEA واحدهای ارزی بانک کشاورزی به‌طور کامل رتبه‌بندی شدند.

---

توزیع پاداش بین واحدهای مختلف یک سازمان باید به‌گونه‌ای باشد که باعث افزایش انگیزه‌ی کارکنان برای عملکرد بهتر شود. در این مقاله روشی جدید براساس تلفیق مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها و کارت امتیازی متوازن جهت توزیع پاداش بین واحدهای مختلف سازمان ارائه می‌شود. از آن‌جاکه در تحلیل پوششی داده‌ها کارایی واحدهای تصمیم‌گیری نسبت به هم (کارایی نسبی) اندازه‌گیری می‌شود؛ از این‌رو روش ارائه شده باعث افزایش انگیزه برای رقابت بین واحدها جهت کسب پاداش بیشتر از طریق دستیابی به عملکرد بهتر و نزدیک شدن به کارائی ایده‌آل مطابق با اهداف اصلی مشخص شده‌ی سازمان در چارچوب کارت امتیازی متوازن شده که این موضوع نهایتاً منجر به افزایش کارائی کل سازمان می‌گردد. به‌عنوان مطالعه موردی، روش ارائه شده در مرکز آزمایشگاه‌های صنعتی شرکت هسا اجرا می‌گردد. نتایج حاصله حاکی از تأثیرات مثبت و قابل توجه روش‌ جدید می-باشد

---

امروزه مدیران سازمانها در صدد استفاده‌ی بهینه از امکانات و منابع خود و تولید محصولاتی با حداکثر کارایی می‌‌باشند. تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) ابزار قدرتمندی برای ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری می‌‌باشد. تاکنون در بیشتر تحقیقات انجام شده تحلیل پوششی داده‌ها به منظور ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیری که شامل سازمانهای جدا از هم می‌‌باشند، به کار گرفته شده است. این در حالی است که در پژوهش حاضر تحلیل پوششی داده‌ها به منظور ارزیابی عملکرد محصولات تولیدی یک واحد صنعتی به کار گرفته شده است. هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی مناسب برای سنجش کارایی محصولات تولیدی در یک واحد صنعتی و ارائه مقادیر بهینه ورودی‌ها و خروجی‌ها برای محصولات ناکارا می‌‌باشد. سنجش کارایی محصولات در مرحله اول، با استفاده از مدلهای کلاسیک تحلیل پوششی انجام می‌‌گردد.در این حالت مدلها یکبار با متغیرهای قابل کنترل و بار دیگر با متغیر غیر قابل کنترل حل و نتایج ارائه می‌‌گردد. اما از آنجاییکه در دوره زمانی مورد بررسی تغییرات غیر قابل توجیهی در داده‌ها وجود داشته است در مرحله بعدی مدل‌های بازه‌ای تحلیل پوششی داده‌ها مورد استفاده قرار خواهند گرفت. نتایج حاصل از مدلهای کلاسیک و بازه‌ای تحلیل پوششی داده‌ها با یکدیگر مقایسه شده و با استفاده از نظرات مدیران کارخانه و مقایسه با وضعیت واقعی محصولات، مدلهایمناسب برای سنجش کارایی و رتبه بندی محصولات ارائه می‌‌گردد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌‌دهد که مدل‌های BCC نسبت به مدلهای CCR نتایج قابل قبول‌تری را ارائه می‌‌کنند. همچنین نتایج مدل BCC بازه‌ای از مدل BCC کلاسیک به واقعیت موجود در واحد صنعتی نزدیک‌تر می‌‌باشد. در انتها نیز کارایی محصولات تولیدی با استفاده از روش‌های میانگین رتبه‌ها، بردا و کپ لند مورد مقایسه قرار گرفته است.

---

مسائل زمانبندی در محیط‌های واقعی ساخت و تولید ماهیتا مسائل پویایی هستند و اغلب با عدم‌قطعیت‌ها و پیچیدگی‌هایی روبرو هستند که توجه به آن‌ها، گرچه منجر به عدم دستیابی سریع به جواب بهینه می‌گردد اما بهره‌گیری کامل از مدل‌های نظری توسعه یافته در حوزه برنامه‌ریزی و زمانبندی را ممکن می‌سازد. در این پژوهش، مدلی از زمانبندی تولید کارگاهی منعطف با در نظر گرفتن عدم‌قطعیت ورود سفارش جدید و تغییر زمان عملیات ارائه شده است که هدف آن کمینه کردن حداکثر دوره ساخت (به عنوان معیار کارایی) و کمینه‌کردن انحراف‌های بین زمان‌های شروع عملیات در دو برنامه اولیه و ثانویه (به عنوان معیار پایداری) می‌باشد. بعلاوه به منظور نزدیک‌تر ساختن مدل به شرایط عملی، زمان‌های حمل‌ونقل بین ایستگاه‌های کاری، به عنوان فرض کلیدی گنجانده شد که در تحقیقات مشابه در این حوزه، بطور همزمان در نظر گرفته نشده است. در بخش نتایج عددی، به دلیل NP-hard بودن مساله، الگوریتمی مبتنی بر اصول ژنتیک ارائه شد. نتایجی از تجزیه و تحلیل عددی مثال‌های تصادفی، که با افزودن پارامترهای مربوط به حمل و نقل به مسائل موجود در ادبیات به دست آمده‌اند، میزان درصد خطای بسیار ناچیز و در نتیجه کارآمدی الگوریتم را نشان داده است

---

در این مقاله برای بررسی کارایی آزمایشگاهها و تعیین نوع استراتژی هدایتی در سازمان کارفرمای ناظر از تحلیل پوششی داده‏ ها استفاده شده است. برای این منظور، ابتدا با استفاده از نظرات خبرگان شاخصهای ورودی و خروجی مشخص شده و سپس با استفاده از تحلیل پوششی داده‏ ها کارایی آزمایشگاههای مختلف محاسبه می‏شود. همچنین با تعیین آزمایشگاه الگو، میزان تغییرات لازم در متغیرها برای بهبود کارایی آزمایشگاههای ناکارا، مشخص می‏شود. از روش پیشنهادی برای تعیین استراتژیهای هدایتی آزمایشگاههای آزمون مواد غذایی مختلف در اداره کل استاندارد استان تهران استفاده شده است. بررسی نتایج نشان می‏دهد با توجه به وجود ظرفیت خالی در آزمایشگاهها و همچنین سطح کارایی متوسط و پایین باید از انتخاب استراتژی رشد اجتناب و به جای آن از استراتژیهای ثبات یا کاهش استفاده شود. همچنین استفاده از سیاستهای حمایتی و افزایش تعداد نمونه‏ های ارسالی برای آزمون برای افزایش کارایی آزمایشگاهها الزامی می‏باشد. روش پیشنهادی ابزار مفیدی برای مدیران واحدهای آزمایشگاهی در جهت افزایش کارایی آزمایشگاهها می‏باشد

---

هدف مدیریت زنجیره‌تأمین دست‌یابی به کارایی و اثربخشی هزینه در سراسر سیستم است. از سوی دیگر، با حداکثر‌سازی پراکندگی تسهیلات مطلوب نظیر مراکز توزیع، می توان منجر به پوشش‌دهی مناسب تقاضا‌ی مناطق مختلف شود. به عبارت دیگر توزیع کننده ها به عنوان یکی از بخشهای مهم زنجیره تامین، به تولید کننده‌ها کمک می کند تا نیاز های مشتریان را پوشش دهند. پس با انتخاب کاراترین مراکز کاندیدای توزیع و بهینه سازی هزینه ها، می‌توان به اهداف ذکر شده دست یافت. در این مقاله، مدلی ترکیبی برای استقرار مراکز توزیع و تخصیص کالا، ارائه می‌شود. مدل مذکور از ترکیب مدل تجمیع همزمان تحلیل پوششی داده‌ها و مکانیابی-‌موجودی با در نظر گرفتن اصل پراکندگی است. مدل چند هدفه ارائه شده در این مقاله شامل اهداف کمینه‌سازی هزینه‌های موجودی، حداکثرسازی همزمان کارایی و پوشش‌دهی تقاضا و تعیین مکان مراکز توزیع در یک زنجیره‌تأمین دو سطحی تولید کننده-مراکز توزیع می باشد. حل مدل برنامه‌ریزی غیرخطی عدد صحیح ارائه شده، با سادهسازی توسط تغییرمتغیر و سپس یکپارچه‌سازی اهداف با استفاده از روش معیار‌جامع انجام شده است. در نهایت با یک مثال عددی، کاربردی بودن مدل نشان داده شده است.

---

طرح‌های ملّی و بین المللی مرتبط با مباحث انرژی و محیط زیست معمولاً به منظور ارائه راهکارهایی موثر برای صرفه جویی در مصرف منابع و همچنین کاهش میزان آلاینده‌ها اجرا می‌شوند. در این راستا یکی از موارد با اهمیت، حفظ سطح تولید ناخالص داخلی و جلوگیری از اتلاف بهره‌وری می باشد. در این تحقیق، با استفاده از تکنیک‌های ورودی تحلیل پوششی داده‌ها و همچنین با در نظر گرفتن خروجی نامطلوب در مدل‌های کارایی پیشنهادی، در دو طرح بزرگ محیط زیستی اجرا شده در ایران، بهره‌وری و امکان کاهش مصرف از منابع مورد بررسی قرار گرفته و مولفه‌های شاخص بهره‌وری مالمکوئیست، مشتمل بر مقادیر خالص فنّی، مقیاس و فن آوری کارایی محاسبه شده است. به طوریکه در این تحقیق با بررسی های انجام شده بر روی طرح هدفمندی یارانه‌های انرژی ایران و با توجه به میزان آلاینده CO2 ناشی از مصرف سوخت‌های فرآورده‌های عمده نفتی و گاز طبیعی، رشد بهره‌وری محیط زیستی از جنبه فنّی حدود 56/7 درصد محاسبه شده است. در صورتیکه از جنبه بررسی های فن آوری حدود 58/11 درصد با کاهش روبرو بوده است. نتایج نشان می‌دهد که بدون کاهش در میزان تولیدات و خدمات، امکان کاهش در میزان مصرف انواع سوخت و در نتیجه کاهش در میزان آلاینده‌هایی نظیر CO2 ناشی از مصرف میسر نمی باشد. نتایج تحقیق بهره‌وری بر روی طرح تصفیه فاضلاب کلانشهر تهران، میزان بهبود از نظر فنّی به حدود 80/1 درصد را نشان می دهد. همچنین استفاده از طرح‌ها و فن آوری‌های جدید، حدود 32/12 درصد سبب بهبود از نظر فن آوری به همراه داشته است. نتایج نشان می‌دهد که بدون کاهش در تولیدات و خدمات مربوط به کلانشهر تهران، امکان صرفه جویی در برداشت از منابع آب تنها به میزان 2/2 درصد امکان پذیر می‌باشد.