دوره 7، شماره 1 - ( بهار 98 1398 )
جلد 7 شماره 1 صفحات 88-69 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
mohseni M. An Assessment of the Evolution of Structural Forms of Iranian Schools: Seljukid Era into Ghajar Period (From the Fifth to the Fourteenth Century AH). JRIA 2019; 7 (1) :69-88
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1130-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1130-fa.html
محسنی منصوره. روند دگرگونی‌های کالبدی مدارس ایران: از دورۀ سلجوقی تا دورۀ قاجار (از قرن پنجم تا چهاردهم هجری قمری). پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1398; 7 (1) :69-88
روند دگرگونی‌های کالبدی مدارس ایران: از دورۀ سلجوقی تا دورۀ قاجار (از قرن پنجم تا چهاردهم هجری قمری)
چکیده: (4145 مشاهده)
با ایجاد مراکز آموزشی نظامیه توسط نظام الملک در دوره سلجوقی، فضاهای آموزشی در ایران، هویت رسمی «مدرسه» را به خود گرفتند؛ و مدارس اجزایی نظیر حجره و ایوان و میانسرا و... پیدا کردند و بعبارتی دارای الگوی خاصی شدند. اما در دوره‌های تاریخی بعدی با پیشرفت تکنیک‌های معماری و همچنین با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی حاکم بر آن دوره، دگرگونی‌هایی در کالبد اجزاء مدارس ایران رخ داد. این نوشتار با این فرضیه که کالبد مدارس ایرانی از ابتدای پیدایش مدارس رسمی در دورۀ سلجوقی تا دورۀ قاجار، سیری تکاملی داشته است؛ در جستجوی یافتن ویژگی‌های کالبدی مدارس ایرانی در هر دوره تاریخی و نیز روند دگرگونی‌های آنها از طریق بررسی نمونه‌ها می‌باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی، تحلیلی و مورد‌پژوهی می‌باشد. بدین صورت که داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و در برخی موارد بصورت میدانی جمع‌آوری گردید. داده‌ها ابتدا با روش توصیفی ارائه و سپس با روش تحلیلی و تطبیقی ارزیابی شدند. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که مدارس در هر دورۀ تاریخی، خصوصیات کالبدی ویژه‌ای پیدا کردند و تحولاتی جهت تأمین فضای اقامتی، آموزشی و نیایشی مطلوب‌تر داشته‌اند. چنانچه، حجره‌ها ابتدا تک‌بخشی و مستقیم با میانسرا در ارتباط بوده‌اند؛ سپس دارای ایوانچه و پستو شدند. ایوان‌ها نیز در ابتدا کارکرد آموزشی داشته‌اند؛ و برخی از آنها هم کارکرد نیایشی داشته‌اند. اما برای سهولت در امر آموزش و ایجاد فضای بزرگتر برای پذیرش طلاب بیشتر، به مرور زمان، ایوان‌ها از لحاظ فضایی گشوده‌تر و سبک‌تر شدند. همچنین ایوان‌هایی که کارکرد نیایشی داشتند؛ جای خود را به گنبد‌خانه و شبستان نیایشی در مدارس دادند؛ تا جایی که اهمیت فضای نیایشی در دوره قاجار به حدی رسید، که برخی مدارس، حالت مسجد-مدرسه به خود گرفتند. با وسعت یافتن مدارس، نحوۀ ورود به مدارس نیز دچار تغییراتی شد. بطور کلی نتایج این پژوهش، فرضیه اولیه را -مبنی بر اینکه کالبد مدارس از دورۀ سلجوقی تا دورۀ قاجاری، از لحاظ ویژگی‌های اجزای اصلی مدارس و نحوۀ آرایش فضایی آنها، روندی تکاملی داشته‌اند- تأیید می‌کند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1398/4/17 | پذیرش: 1398/4/17 | انتشار: 1398/4/17
دریافت: 1398/4/17 | پذیرش: 1398/4/17 | انتشار: 1398/4/17
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
