دوره 9، شماره 1 - ( بهار 1400 1400 )                   جلد 9 شماره 1 صفحات 84-63 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kakizadeh M A, Naseri N, Dabbagh H. Physical and Functional Typology of Shanashir in Historical Fabric of Bushehr Port to Identify Factors of These Spaces. JRIA 2021; 9 (1) :63-84
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1159-fa.html
کاکی‌زاده محمد امیر، ناصری ندا، دباغ هژبر. گونه‌شناسی کالبدی و کارکردی شناشیرهای بافت تاریخی بندر بوشهر در جهت شناسایی عوامل هویت‌بخش این فضاها. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1400; 9 (1) :63-84

URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1159-fa.html

گونه‌شناسی کالبدی و کارکردی شناشیرهای بافت تاریخی بندر بوشهر در جهت شناسایی عوامل هویت‌بخش این فضاها
محمد امیر کاکی‌زاده* ، ندا ناصری ، هژبر دباغ
دانشکده هنر و معماری دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر، ایران
چکیده:   (4804 مشاهده)
بندر بوشهر، یکی از منحصربه‌فردترین معماری‌ها را در دوران اسلامی دارا است. بافت تاریخی این شهر از ظرفیت بالای بصری، فرمی و عملکردی برخوردار است که در سیمای شهری بسیار تأثیرگذار بوده است؛ به‌طوریکه عناصر و شاخصه‌های زیادی را می‌توان در معماری و شهرسازی این شهر یافت که خاصِ خودِ بوشهر بوده و حتی در سایر شهرهای هم‌جوار و هم‌اقلیم بوشهر نیز دیده نمی‌شود. یکی از ظرفیت‌های بصری بسیار شاخص و چشم‌گیر که از بومی‌ترین و خاص‌ترین عناصر  معماری این بندر است، عنصر شناشیر بوده که در کشور ایران، تنها در معماری تاریخی بوشهر، به‌کار گرفته شده است. بنابراین این پژوهش با هدف بازشناسی و بازبه‌کارگیری این عنصرِ ارزشمندِ معماری و تثبیت جایگاه و ارزش آن در معماری بومیِ منطقه‌ی خلیج‌فارس صورت گرفت و نگارندگان در پی یافتن گونه‌ها و ویژگی‌های مختلف شناشیر و همچنین دلایل پیدایش آن در معماری منطقه‌ی خلیج‌فارس، با تحقیقی توصیفی ـ تحلیلی به بازشناسی این عنصر معماری، پرداختند. در همین راستا با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای، عنصر شناشیر و تاریخچه و جایگاه آن را مورد بررسی قرار گرفت و از طریق تحلیلی میدانی، بر اساس شواهد و نقشه‌ها و تصاویر تاریخی موجود، به بررسی و مقایسه خواستگاه، الگوها، شاخصه‌ها و ویژگی‌های شناشیرها و گونه‌های متفاوت آن در بندر بوشهر، پرداخته شد. نتایج بررسی‌های صورت‌گرفته نشان داد که تمامی شناشیرهای بوشهر را می‌توان، در یکی از پنچ دسته‌ی «استقراری»، «فرمی و شکلی»، «ساختار و سازه‌ای»، «تزئیناتی» و همچنین «عملکردی»، گونه‌شناسی کرد؛ که هر یک از این دسته‌ها دارای فراوانی‌های متفاوتی هستند و ویژگی‌های خاصی از آن‌ها استخراج گردید که مختص شناشیرهای به‌کار گرفته شده در بندر بوشهر هستند.
واژه‌های کلیدی: شناشیر، مشربیه، گونه‌شناسی، بافت تاریخی بوشهر.
متن کامل [PDF 1583 kb]   (1880 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1398/6/21 | پذیرش: 1399/7/27 | انتشار: 1400/3/1
فهرست منابع
1. 1. آلپاگونوولو، آدریانو. ۱۳۸۴. معماری بومی. ترجمه‌ی علی¬محمد سادات افسری. تهران: فضا (وابسته به مؤسسه علمی و فرهنگی فضا).
2. 2. احمدی ریشهری، عبدالحسین. ۱۳۸۲. سنگستان، جلد یکم. شیراز: انتشارات نوید شیراز.
3. 3. بحرانی، حمیدرضا، و آزاده سپهری اهرمی. ۱۳۹۷. بازشناسی و تدقیق علت وجودی و نقش کارکردی شناشیر در بافت تاریخی بوشهر. باغ نظر ۱۵(۵۸): 77- 88.
4. 4. بهشتی، سید محمد. ۱۳۹۱. فرهنگ رو به ‌دریا، در: شهر دریا. در کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر: ۳۹-۲۸.
5. 5. حمیدی، سید جعفر. ۱۳۸۰. فرهنگ‌نامه‌ی بوشهر. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات.
6. 6. ______________. ۱۳۸۹. استان زیبای بوشهر. بوشهر: انتشارات بوشهر.
7. 7. رسایی کشوک، سام. ۱۳۸۴. شکوه ابوشهر. بوشهر: انتشارات شروع.
8. 8. رنجبر، احسان، محمدرضا پورجعفر، و کیوان خلیجی. ۱۳۸۹. خلاقیت طراحی اقلیمی متناسب با جریان باد در بافت قدیم بوشهر. باغ نظر ۷ (۱۳): ۱۷-۳۴.
9. 9. صلاحی مقدم، سهیلا، و بشری اصفهانی. ۱۳۹۶. مطالعه معماری بندر بوشهر در رابطه با بافت تاریخی و ارتباط آن با هنر و فرهنگ ایرانی از دیدگاه نشانه‌شناسی نمادین. فصلنامه‌ی مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج‌فارس ۴(۱۳): ۴۷-۶۷.
10. 10. عشرتی، پرستو، محمدکاظم نمازی، درنا عشرتی، و سمیه فدائی¬نژاد. ۱۳۹۵. محرم¬سازی مدارس دخترانه با تاکید بر معماری بومی بندر بوشهر. پژوهش¬های معماری اسلامی ۴ (۱۱): ۳۷-۵۷.
11. 11. قاسمی، وحید. ۱۳۹۱. دیباچه. در: شهر دریا. در کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر، بوشهر: ۹-۶.
12. 12. مرباغی، بهروز. ۱۳۹۲. بن‌مایه‌های نوین در معماری بوشهر. تهران: پیام.
13. 13. معماریان، غلامحسین. ۱۳۷۳. آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه‌شناسی درون‌گرا. تهران: سروش دانش.
14. 14. ________________. ۱۳۸۷. آشنایی با معماری مسکونی ایرانی، گونه‌شناسی برون‌گرا. تهران: سروش دانش.
15. 15. کرزن، جرج. ۱۳۷۳. ایران و قضیه‌ی ایران، جلد ۲. ترجمه‌ی غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: علمی و فرهنگی.
16. 16. کولیوند، علی. ۱۳۸۱. ویژگی‌های فضایی کالبدی بافت قدیم بوشهر. مجله آبادی (۳۶): ۵۷-۶۰.
17. 17. نبی‌پور، ایرج. ۱۳۸۵. معماری بوشهر؛ سمفونی رنگ، باد و نور. بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، بنیاد ایران‌شناسی شعبه‌ی استان بوشهر.
18. 18. هدایت، اعظم، و پرستو عشرتی. ۱۳۹۵. گونه‌شناسی شکلی و استقراری شناشیر در معماری بومی بندر بوشهر. پژوهش‌های معماری اسلامی ۴(۱۳): ۴۰-۶۱.
19. 19. وزارت مسکن و شهرسازی، اداره کل مسکن و شهرسازی. ۱۳۸۲. طرح تفصیلی ویژه بافت قدیم بوشهر. بوشهر: دفتر بهسازی و نوسازی شهری.
20. 1. Abdelkader, Reem, and Jin-Ho Park. 2017. The Evolving Transformation of Mashrabiya as a Traditional Middle Eastern Architecture Element. International Journal of Civil & Environmental Engineering IJCEE -IJENS 17(1): 15-20.
21. 2. Ahmadi Reshari, Abdolhossein. 2003. Sangestan: The Popular Beliefs of Bushehr People: Vocabulary, Proverbs, Idioms, Volume 1. Shiraz: Navid-e Shiraz.
22. 3. Almerbati, Nehal, Ford, Peter, Taki, Ahmad & Dean, Lionel. 2014. From Vernacular to Personalized and Sustainable. 48th International Conference of the Architectural Science Association, the Architectural Science Association & Genov University Press: 479-490. Available at: https:// wp-content/uploads/2014/12/10_38_77.pdf. Accessed September, 2018.
23. 4. Alothman, Hiba. 2017. An Evaluate and Critical Study of Mashrabiya in Contemporary Architecture, A Thesis for Master Degree of Science in Architecture, Thesis Advisor: Ayten Özsavaş Akçay. Near East University.
24. 5. Alpago Novello, Adriano. 2005. Vernacular Architecture. Translated by Ali Mohammad Sadat Afsari. Tehran: Faza.
25. 6. Al-Shareef, Faisal Mohammad. 1996. Natural Light Control in Hedjazi Architecture an Investigation of the Rowshan Performance by Computer Simulation. A thesis for the Degree of Doctor in Philosophy, University of Liverpool, School of Architecture and Building Engineering.
26. 7. Azzopardi, Joe. 2012. A Survey of the Maltese Muxrabijiet. VIGILO - DIN L-ART ÓELWA (41): 26.
27. 8. Bahrani, Hamid Reza, and Azadeh Sepehriahrami. 2018. Recognizing and Determining the Existence Reason and Functional Role of Senasir in the Historical Context of Bushehr. Bagh-i-Nazar 15(58): 77-88.
28. 9. Beheshti, Seyed Mohammad. 2012. Sea-Based Culture, Bushehr: Book of the Workshop Entitled: Recognition of Iranian Architecture from the Viewpoint of Bushehr City. 28-39.
29. 10. Burden, Ernest. 2002. Illustrated Dictionary of Architecture. McGraw-Hill Companies: Incorporated, 2, illustrated.
30. 11. Curzon, George. 1994. Persia and the Persian Question, Vol. 2. Translated by Gholamali Vahid Mazandarani. Tehran: Elmi va Farhanghi.
31. 12. Eshrati, Parastoo, Mohammad Kazem Namazi, Dorna Eshrati, and Somayeh Fadaei Nezhad. 2016. Intimating Girls' Schools with an Emphasis on Vernacular Architecture Bushehr City. Researches in Islamic Architecture 4(2): 37-55.
32. 13. Faeq, omar. 2017. Mashrabiya. At; architecture technology, CIAT in AT, issue 122.
33. 14. Fathy, Hassan. 1986. Natural Energy and Vernacular Architecture: Principles and Examples with Reference to Hot Arid Climates. Walter and Sultan Abd-el-rahman Ahmad (Eds.), Chicago and London: The University of Chicago Press, Available at: http://archive.unu.edu/unupress/unupbooks/80a01e/80A01E00.htm, Accessed October 2016.
34. 15. Ghasemi, Vahid. 2012. Interoduction, Quated in: Bushehr: Book of the Recognition of Iranian Architecture from the Viewpoint of Bushehr City Workshop, 6-9.
35. 16. Hamidi, Seyed Jafar. 2002. An Encyclopedic Dictionary of Bushehr. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
36. 17. ________________. 2010. The Beautiful Province of Bushehr. Bushehr: Bushehr Press.
37. 18. Hedayat, Azam, and Parastoo Eshrati. 2017. Typology of The Form and Placement of Shanashir in Vernacular Architecture of Bushehr Port, Iran. Quarterly Journal of Researches in Islamic Architecture 4(13): 40-61.
38. 19. Kamath, G Lakshmi, and Srinivas Daketi. 2016. Jaalis: A Study on Aesthetics and Functional Aspects in Built Environment. International Journal of Scientific Engineering and Applied Science (IJSEAS) 2 (2): 98-104.
39. 20. Kenzari, Bechir, and Yasser Elshestawy. 2003. The Ambiguous Veil: on Transparency, the Mashrabiy'ya, and Architecture. Journal of Architectural Education 56(4): 17-25. [DOI:10.1162/104648803321672924]
40. 21. Koliji, Hooman. 2015. In- Between: Architectural Drawing and Imaginative Knowledge in Islamic and Western Traditions. United Kingdom by henry ling limited: at the dorset press, Dorchester. [DOI:10.4324/9781315588216]
41. 22. Kulivand, Ali. 2002. Space-Physical Properties of Bushehr Ancient Texture. Abadi (36): 57- 60.
42. 23. Marbaghi, Behrooz. 2013. New Motifs in the Architecture of Bushehr.Tehran: Payam.
43. 24. Memarian, Golam Hosein. 1994. Introduction to Iranian Residential Architecture, Typology of Introverted. Tehran: Sorush-e Danesh.
44. 25. _____________________. 2008. Introduction to Iranian Residential Architectur, Typology of Extroverted. Tehran: Sorush-e Danesh.
45. 26. Ministry of Housing and Urban Development, Administration of Housing and Urban Development. Special Master Plan for The Old texture of City of Bushehr. 2002. Bushehr: Urban Improvements and Renewal Office.
46. 27. Mohamed, Jehan. 2015. The Traditional Arts and Crafts of Turnery or Mashrabiya. A Thesis for Master Degree of Art, under the Direction of Martin Rosenberg, Graduate School-Camden Rutgers, the State University of New Jersey.
47. 28. Nabipour, Iraj. 2006. Bushehr Architecture: Symphony of Color, Light, and Wind. Bushehr: University of Medical Sciences and Health Services and Bushehr Branch of Iranology Foundation.
48. 29. Ozsavas Akcay, Aytan & Alothman, Hiba. 2018. Fashion Inspired by Architecture: The Interrelationship between Mashrabiya and Fashion World. Journal of History Culture and Art Research 7(2): 328-351. [DOI:10.7596/taksad.v7i2.1480]
49. 30. Ranjbar, Ehsan, Mohammad Reza Pourjafar, and Keivan Khaliji. 2010. Innovations in Climatic Designing due to the Wind Flowing through the Old Bushehr. Bagh-i-Nazar 7(13): 17-34.
50. 31. Rasaie Kashuk, Sam. 2005. Glory of Abushahr. Bushehr: Shoru.
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهش های معماری اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Researches in Islamic Architecture

Designed & Developed by : Yektaweb