دوره 11، شماره 4 - ( 8-1402 )
جلد 11 شماره 4 صفحات 18-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
loghmani N, ValiBeig N, mazaherian H. The Analysis of Isfahan Historical Schools Plan (in Attributed to the 8th to 14th Centuries SH) based on Spaces. JRIA 2023; 11 (4) :1-18
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1378-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1378-fa.html
لقمانی نرگس، ولی بیگ نیما، مظاهریان حامد. تحلیل پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان منتسب به قرن هشت تا چهارده هجری شمسی بر پایه ی کارکرد. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (4) :1-18
گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
چکیده: (1399 مشاهده)
احداث مدارس، در کشور ایران سابقه‌ی طولانی دارد. شهر اصفهان از جمله کانون‌های معماری ایرانی است که به دارالعلم شرق شهرت دارد و از دوره آل‌بویه و آل زیار ساخت مدارس علمیه در کنار مساجد آن آغاز شدهاست. اما در گذر زمان، تعدادی از آنها از دست رفته‌اند و یا اینکه چهره‌ی آنها دچار تغییرگردیده‌است و اطلاعات مدونی از وضعیت فضاهای آنها در دسترس نیست. مطالعاتی که پیش از این بر روی مدارس صورت گرفته در چند حوزه تفکیک قابل تفکیک است. بخشی تحلیل کالبدی و کارکردی است، دسته‌ای دیگر گونه‌شناسی و در بخش آخر، مطالعات جنبه‌ی تاریخی دارند. بر اساس مطالعات انجام شده، کمتر پژوهشی را می‌توان در حوزه‌ی مدارس تاریخی مشاهده نمود که ساختار کارکردی فضاهای مدارس را تقسیم‌بندی نموده باشد. لذا در این مقاله، برای نخستین بار، با بررسی ویژگی‌های کارکردی به تحلیل مدارس تاریخی شهر اصفهان پرداخته‌شده‌است. پژوهش پیشرو درصدد پاسخ به این پرسش‌ها است که شاخص‌ترین معیارها در پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان که در تحلیل کارکردی پلان آنها جای می‌گیرند، کدام‌اند؟ و معیارهای مذکور چگونه در ریزفضاهای این مدارس قابل بررسی است؟ با پاسخ به این پرسش‌ها می‌توان بخشی از هویت معماری مدارس تاریخی شهر اصفهان را بازشناخت و بسیاری از اصول و مفاهیم تکرار‌شونده معنادار در این کاربری‌ها آشکار نمود. این پژوهش، از لحاظ چیستی به صورت کیفی و بر اساس هدف، بنیادین است. همچنین با رویکرد تحلیلی-توصیفی نمونه‌ها را مطالعه می‌کند. نمونه‌ها به گونه‌ی هدفمند گزینش شدهاست و متنسب به قرن هشت تا چهارده هجری شمسی و تعداد آنها 16 عدد است. جمع‌آوری اطلاعات بر پایه‌ی مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی نگارندگان حاصل شدهاست. در طی این پژوهش، معیارهای شاخص تحلیل کارکردی پلان مدارس تاریخی شهر اصفهان مشخص شدهاست. این معیارهای شاخص پنج‌گانه که وجوه اشتراک و افتراق در نمونه‌ها را مشخص می‌کند شامل، تنوع فضایی (فضای باز، نیمه‌باز، و بسته)، کاربری‌های موجود در مدارس و عملکردهای بخش‌های مختلف بنا (آموزشی، اقامتی، نیایشی، فرهنگی)، سیرکولاسیون بنا (سیرکولاسیون دستگاه ورودی، دسترسی به حجره‌ها، دسترسی به فضای نیایشی در مدارس دارای فضای نیایشی و گنبدخانه‌ها، و سیرکولاسیون حرکتی در گوشه‌های حیاط مرکزی)، مکان و فرم دستگاه‌پله (الحاق به بنا و محصور در بنا) و در نهایت نوع نظام فضایی (مرکزی-محوری) است. این پنج معیار ایجادکننده ساختار کارکردی و فضایی متفاوت در پلان مدارس این شهر شدهاست.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1399/8/21 | پذیرش: 1402/10/15 | انتشار: 1402/12/7
دریافت: 1399/8/21 | پذیرش: 1402/10/15 | انتشار: 1402/12/7
فهرست منابع
1. حافظ‌نیا، محمدرضا. ۱۳۹۳. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی(تجدید نظر اساسی با اضافات). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
2. رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم. ۱۳۵۲. آثارملی اصفهان. تهران: سلسله‌ی انتشارات انجمن آثار ملی«۱۰۱».
3. ریاحی، محمد‌حسین، قاسمی سیچانی، مریم، جاوری، محسن. ۱۳۹۰. شهری بر هامون نهاده(جستارهایی در باب پیشینه اصفهان)، چاپ اول. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری.
4. سلطان زاده،حسین. ۱۳۶۴. تاریخ مدارس ایران. چاپ اول. تهران: انتشارات آگاه.
5. صافیان اصفهانی، محمدرضا. 1396. دانش‌نامه‌ی مکتب معماری اصفهان. اصفهان: ترانه پدرام.
6. صفا، ذبیح‌الله. ۱۳۶۳. آموزش و دانش در ایران. تهران: چاپخانه آسمان.
7. عمرانی، مرتضی. ۱۳۸۴. در جست و جوی هویت شهری اصفهان. تهران: سازمان ملی زمین و مسکن.
8. ملازاده، کاظم و محمدی، مریم. ۱۳۸۱. مدارس و بناهای مذهبی. چاپ اول. تهران: موسسه چاپ سوره.
9. مهدوی، سید مصلح‌الدین. ۱۳۸۶. اصفهان دارالعلم شرق(مدارس دینی اصفهان). اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری.
10. هیلن براند، رابرت. ۱۳۷۹. معماری اسلامی (ترجمه ایرج اعتصام). تهران: سازمان فناوری اطلاعات شهرداری.
11. Hafeznia, Mohammad Reza. 2014. Introduction to the research methodology in the humanities (fundamental revision with additions). Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (samt).
12. Hillenbrand, Robert. 2000. Islamic Architecture (translated by Iraj Etesam). Tehran: Municipal Information Technology Organization.
13. Mahdavi, seyyed Mosleh al-Din. 2007. Isfahan Darul Alam Shargh (Isfahan religious schools). Isfahan: Municipal Cultural and Recreational Organization.
14. Molazadeh, Kazem and Mohammadi, Maryam. 2002. Schools and religious buildings. First Edition. Tehran: Sooreh Printing Institute.
15. Omrani, Morteza . 2005. In search of Isfahan urban identity. Tehran: National Land and Housing Organization.
16. Rafiei Mehrabadi, Abolghasem. 1973. Isfahan National Monuments. Tehran: Publications of the National Works Association "101".
17. Riahi, Mohammad Hussein, Ghasemi Sichani, Maryam, Javari, Mohsen. 2011. A city has been placed on us (essays on the background of Isfahan), first edition. Isfahan: Municipal Cultural and Recreational Organization.
18. Safa, ZabyhAllh. 1984. Education and knowledge in Iran. Tehran: Aseman Printing House.
19. Safian Isfahani, Mohammad Reza. 2017. Encyclopedia of Isfahan School of Architecture. Isfahan: Pedram song.
20. Sultanzadeh, Hossein. 1985. History of Iranian schools. First Edition. Tehran: Agah Publications.-
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
