دوره 11، شماره 4 - ( 8-1402 )
جلد 11 شماره 4 صفحات 69-55 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rezaei M, BalaliOskuei A, Keynejad M A. The Functional of Water in Islamic Architecture with Emphasise of Sadra-ied Wisdom. JRIA 2023; 11 (4) :55-69
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1654-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1654-fa.html
رضائی مژگان، بلالی اسکوئی آزیتا، کی نژاد محمد علی. کارآمدی آب در معماری اسلامی با رویکرد حکمت صدرایی. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (4) :55-69
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده: (1406 مشاهده)
آب به مثابه‌ی سرچشمه و نماد حیات، ارزشی والا در زندگی بشریت، به ویژه جامعه اسلامی دارد. معهذا در دهه‌های اخیر مشمول بی‌مهری فراوانی شده است. این بی‌مهری، از یک طرف زمینه تهدید زندگی مادی را در سرزمین‌های اسلامی، که غالباً در مناطق کم‌آب قرار دارند، فراهم آورده است و از طرف دیگر جایگاه کارکردی و نمادین آن در معماری اسلامی-ایرانی را تضعیف نموده است. آب مادهای زندگی‌بخش است که نه تنها در بعد حسی و تجربی بشری، وجودی ملموس دارد، بلکه بنا بر حکمت متعالیه با بعد باطنی انسان نیز در ارتباط بوده و در طی مراتب سعادت و کمال همیار اوست. معماری اسلامی که به دلیل غنای محتوایی آن با تجلیات معنوی، قدسی و عرفانی در آمیخته است، آب را چه در عالم ظاهر و چه در عالم باطن خود متجلی می‌نماید. آب در مفهوم باطنی با فضای قدسی معماری در هم آمیخته و در مفهوم ظاهری در حین آمیزش با فضای واقعی موجبات تنظیم و تعدیل شرایط اقلیمی محیط را فراهم می‌آورد. لذا آب یکی از باارزشترین، جامعترین، و ساختاریترین عناصر معماری در جوامع اسلامی میباشد. آن‌گونه که می‌توان به استعانت از حرکت جوهری ملاصدرا آب را یکی از هسته‌های نمادین حرکت تکاملی زندگی دانست. در متن قرآن کریم بیش از 63 بار اشکال مختلف شاهد بودن و باشیدن آب تذکر داده شده است. تبلور این فرازهای کمی شهودگونه با تکیه بر مراتب ادراک صدرایی در سه نوع معرفت حسی، خیالی، و عقلی مورد ملاحظه قرار گرفته است. این ملاحظات آن‌گونه که در چارچوب مفهومی نشان داده شده است، قابلیت تعمیم ارزش‌های جامع حیاتی، قدسی، بیولوژیک، و فناورانه را در معماری و فضای شهری نمودار میکند. در همین راستا، زیبایی، سرزندگی، زندگی به طور عام، و زندگی در خداگونگی یافته‌های نهایی سنجش کارآمدی آب در معماری اسلامی است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
جايگاه حکمت نظری و عملی اسلام در معماری و شهرسازی
دریافت: 1401/9/24 | پذیرش: 1402/11/27 | انتشار: 1402/12/7
دریافت: 1401/9/24 | پذیرش: 1402/11/27 | انتشار: 1402/12/7
فهرست منابع
1. 1) اردلان، نادر و بختیار، لاله .1380. حس وحدت، مترجم: حمید شاهرخ، تهران: نشر خاک.
2. 2) الهی قمشه ای، مهدی. 1384. ترجمه قرآن کریم. تهران: بیستون.
3. 3) امامی جمعه، مهدی. 1385. فلسفه هنر در عشق شناسی ملاصدرا، تهران: فرهنگستان هنر.
4. 4) ایمان طلب، حامد و گرامی، سمیه. 1391. نسبت معنا و شکل، تطابق اندیشه ی معماری مسجد و فرم شناسی نماز، مطالعات هنر اسلامی، ش 16، بهار- تابستان، 87-77.
5. 5) بهزادفر، مصطفی. 1388. زیرساخت ساخت های شهری، کتاب اول، آبرسانی و فاضلاب، تهران: انتشارات شهیدی.
6. 6) بیات، محمدحسین و راستایی، حامده. 1394. سریان علم در موجودات از منظر قرآن مجید و تجلی آن در اندیشه ملاصدرا، سراج منیر، ش 20، پاییز، 27-7.
7. 7) حلبی، علی اصغر. 1374. آشنایی با علوم قرآنی، تهران: اساطیر.
8. 8) رستمی، علی اکبر. 1380. آسیب شناسی و روش شناسی تفسیر معصومان علیهم السلام، رشت: کتاب مبین.
9. 9) زمانی، کریم. 1398.- الف، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر دوم، تهران: اطلاعات.
10. 10) زمانی، کریم. 1398-ب، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر سوم، تهران: اطلاعات.
11. 11) زمانی، کریم. 1398-ج، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر چهارم، تهران: اطلاعات.
12. 12) زمانی، کریم. 1398 -د، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر پنجم، تهران: اطلاعات.
13. 13) سجادی، سیدجعفر. 1387. فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران: طبع و نشر.
14. 14) صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1366-الف. تفسیر القرآن الکریم، جلد اول، قم: بیدار.
15. 15) صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1366-ب. تفسیر القرآن الکریم، جلد دوم، قم: بیدار.
16. 16) صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1366-ج. تفسیر القرآن الکریم، جلد چهارم، قم، بیدار.
17. 17) صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1366-د. تفسیر القرآن الکریم، جلد هفتم، قم، بیدار.
18. 18) صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. 1366-ه. تفسیر القرآن الکریم، جلد ششم، قم، بیدار.
19. 19) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1981-الف. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، جلد ششم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
20. 20) صدرالدین شـیرازی، ، محمد بن ابراهیم. 1981-ب. الحکمـه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، جلد اول، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
21. 21) صدرالدین شـیرازی، ، محمد بن ابراهیم. 1981-ج. الحکمـه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، جلد هفتم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
22. 22) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. 1363. مفاتیح الغیب، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
23. 23) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، موسویان، حسین، و خامنه‌ای، محمد. ۱۳۷۸. رسـاله فـی الحدوث (حدوث العالم)، جلد هشتم. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
24. 24) صدرالدین شیرازی،محمدبن ابراهیم. 1391. عرشیه، مترجم: محمد خواجوی، تهران: مولی.
25. 25) صدرالدین شیرازی،محمدبن ابراهیم. 1358. الواردات القلبیه فی معرفه الربوبیه، تهران: انجمن فلسفه ایران.
26. 26) طباطبایی، سید محمدحسین. 1417 ق. المیزان فی تفسیر القرآن، جلد یازدهم، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
27. 27) طبرسی، فضل بن حسن. 1384. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد پنجم، تهران: ناصر خسرو.
28. 28) عوض‌پور، بهروز و نامورمطلق، بهمن و محمدی خبازان، ساینا. 1393. تجلی حکمت صدرائی در معماری اسلامی، خردنامه صدرا، ش 77، پائیز، 104-95.
29. 29) مدن، کتی .1401. تحول پذیری مکان؛ راهنمایی برای مکان سازی، ترجمه مصطفی بهزادفر، ابوالفضل قربانی، تهران: دانشگاه تهران.
30. 30) مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد (بی‌تا). شرح التعرف لمذهب التصوف، جلد اول، تهران: اساطیر.
31. Abdul Baqi, M.F. )1987(. al Mu'jam al Mufahras li Alfath al Koran al Kareem. Cairo: Dar al Hadeeth. Al Mughnee (Al Mughnee li Ibn Kadamah). 1992a. Volume 1. Cairo: Hajr Publishing.
32. Bolkhari, H. )1384(. The Relationship of the four elements and its Effects on the Art of Sacred Architecture, Proceedings of Contemplation of Art and Elements of Nature Symposium. (In Persian).
33. Clark, E. (2011). The Art of Islamic Gardens (1 ed.). (O. S. Al-Ayoubi, Trans.) Abu Dhabi,United Arab Emirates: Abu Dhabi Authority for Culture and Heritage (Kalima).
34. Dalu, J. (1978). " The Elements of Decoration :Suface, Pattern and Light",from" The Architecture of the Islamic World, Its History and Social Meaning". (G. Michell, Ed.) London: Thames and Hudson.
35. El Shakhs& Ezzat, A. (2018). Water in Islamic Architecture: Study of The Water Dispesary. Journal of Architecture and Art and Humanistic Science, 1
36. Falkenmark, M & Rockstrom, J. (2004). Balancing water for humans and nature: the new approach in ecohydrology. New York: Talor & Francis.
37. Jah, S. A. (2014). "Enigma del agua Al-Andalus" Arabic translation "Lughis al-ma' fi al-Andlus" Abu Dhabi, United Arab Emirates: Abu Dhabi Authority for Tourism and Culture, Kalima Project.
38. Migeon, G. &. (2009). Art of Islam. New York, USA: Parkstone Press International.
39. National Research Council. 1991. Washington, D.C.: National Academy Press.
40. Prochazka, A. (1986). Mosques. Zurich: Muslim Architecture Program.
41. Shiklomanov. A .(1998). World Water Resources. Russia: State Hydrological Institute.
42. Stirerlin, H. (2009). Islam from Baghdad to cordoba, Early Architecture From The 7Th To The 13Th Century. China: Taschen.
43. Tayib, A. Y. (1989). "Islamic Architecture", Contribution to the Development of a methodology for the adaptation forms and function to the contemporary architectural concept. Bucharest: Institute of Architecture, Ion Mincu.
44. Zarghami, I & Mahdi Nezhad, J & Fatoorehch, D. (2015). The symbolic role of water in Iranian- Islamic architecture based on spirituality: European Online Journal of Natural and Social Sciences, Vol.3, No.3,121-127
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
