دوره 11، شماره 3 - ( 6-1402 )
جلد 11 شماره 3 صفحات 119-107 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
malekkavkani A, mozaffar F, vafamehr M. Manifestation of spiritualism and virtue in geometry and ornaments of mosque nave. JRIA 2023; 11 (3) :107-119
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1669-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1669-fa.html
مالک کاوکانی علیرضا، مظفر فرهنگ، وفامهر محسن. تجلی معنا و حُسن در هندسه و تزئینات مساجد. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1402; 11 (3) :107-119
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
چکیده: (1578 مشاهده)
مسجدْ شاخص‌ترین کالبد در معماری مسلمانان و هندسه و تزئینات مهم‌ترین ارکان معماری مسجد هستند و با توجه به ساحت‌های مادی و معنوی مسجد، هندسه و تزئینات نیز علاوه بر نقش هندسی و زیبایی کالبد مسجد، معانی اسماء و صفات جمالی و جلالی خداوند را در پس کالبد مادی، متجلی می‌نماید. این نوع نگرش به هندسه و تزئینات، تحت عنوان معماری معناگرا و حُسن‌محور شناخته می‌شود؛ لذا مسئله این است که چه ارتباطی بین هندسه و تزئینات و ارتقای کیفیت فضای شبستان مساجد وجود دارد. این رابطه از این رو ضرورت و اهمیت دارد که در طراحی معماری مساجد، علاوه بر صورت، ظاهر، و کالبد به جنبه‌های باطنی و معنوی فضا توجه شود. هدف از این پژوهش، ارتقای کیفیت شبستان مساجد با استفاده از هندسه و تزئینات است؛ در این پژوهش از روش‌های مختلف همچون سندپژوهی، دلفی، و موردپژوهی و از ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه، پیمایش، و نرم افزارهای تحلیل آماری استفاده شده است؛ بدین صورت که ابتدا به وسیله مصاحبه و پرسشنامه از خبرگان دانش، سپس به وسیله پرسشنامه از متخصصین و در شش مسجد شاخص تاریخی و معاصر از بهره‌برداران مسجد نظرسنجی و داده‌ها به وسیله نرم‌افزارهای آماری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج حاصله نشان می‌دهد توجه به هندسه و تزئینات، علاوه بر ارتقای کیفیت کالبد، باعث تجلی معنا و حُسن در مساجد می‌گردد؛ به این معنی که رعایت اصول و قواعد حاصل از این پژوهش، علاوه بر ارتقای کیفیت هندسه و تزئینات شبستان مسجد، باعث خلق فضایی روحانی و معناگرا، در پس کالبد مادی و همچنین بروز و ظهور حُسن، در پس عناصر کالبدی و تزئینی می‌شود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
جايگاه حکمت نظری و عملی اسلام در معماری و شهرسازی
دریافت: 1401/11/10 | پذیرش: 1402/4/7 | انتشار: 1402/6/27
دریافت: 1401/11/10 | پذیرش: 1402/4/7 | انتشار: 1402/6/27
فهرست منابع
1. نقره کار، عبدالحمید، 1393، ارزیابی طرح و ساختمان جدید مسجد حضرت ولیعصر (عج) در مجاورت تئاتر شهر، فصلنامه پزوهش های معماری اسلامی، شماره دوم، سال اول
2. مهدیزاده، سراج فاطمه، حجازی، مهرداد، بهار1393، رابطه معنا، زیبایی، شکل و سازه در معماری دوران اسلامی، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، شماره دوم
3. مظفر، فرهنگ، اخوت، احمد رضا، پور صالحی، عاطفه، آذر 1397، مدل‌های تحسین زیبایی بر گرفته از مراتب حمد در قرآن، ماهنامه باغ نظر
4. وفامهر، محسن، احمدی، سعید، اردیبهشت 1388، بررسی پیوندهای معماری و سازه در ایوان شمالی مسجد امام اصفهان، مجموعه مقالات دومین همایش ملی فناوری‌های بومی ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران
5. نقره‌کار، عبدالحمید، مردمی، کریم، رئیسی، محمد منان، بهار 1393، درآمدی بر رمز و رمزپردازی در معماری دوران اسلامی، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره دوم
6. مظفر، فرهنگ، امین پور، احمد، اخوت، احمد رضا ، احتشامی، مهناز، پائیز و زمستان 1395، رابطه تفکر هنرمند با حسن‌بینی و ارتقای کارآمدی او در فرآیند خلق اثر بر مبنای جهان بینی اسلامی، شماره ششم، سال دوازدهم
7. وفامهر، محسن، احمدی، سعید، پیوند سازه و معماری، راز جاودانگی بناهای سنتی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی فناوری‌های بومی ایران، اردیبهشت 1388، دانشگاه علم و صنعت ایران
8. وفامهر، محسن، قمری، حسام، اردیبهشت 1388، نحوه بکارگیری از مفاهیم الگو در معماری معاصر از
9. جانمایه‌های فناوری در معماری سنتی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی فناوری‌های بومی ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران
10. وفامهر، محسن، سرایلو، احمد، اردیبهشت 1388، معرفی فناوری ساخت قوس های پیش ساخته و پس فشرده بتنی بر اساس هندسه موجود در معماری ایران، مجموعه مقالات دومین همایش ملی فناوری های بومی ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران
11. زمرشیدی، حسین، زمرشیدی، زهرا، 1392، معماری مساجد ایران و هنرهای قدسی آن، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی، اسلامی
12. بمانیان، محمدرضا، عظیمی، سیده فاطمه،1389، انعکاس معانی منبعث از جهان‌بینی اسلامی در طراحی معماری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی
13. بمانیان، محمدرضا، جلواتی، متین، ارجمندی، سمیرا، بهار و تابستان 1395، بررسی ارتباط میان پیکربندی فضایی و حکمت در معماری اسلامی مساجد مکتب اصفهان، دوفصلنامه معماری ایرانی، شماره نهم
14. عظمتی، حمید رضا، مهدی نژاد، جمال‌الدین، صادقی حبیب آباد، علی، تابستان 1399، بررسی ساختاری مساجد سنتی، معاصر و پس از انقلاب اسلامی با روش نحو فضا، فصلنامه مرمت و معماری ایران، سال دهم، شماره 22
15. عظمتی، حمیدرضا، مهدی نژاد، صادقی حبیب آباد، علی، بهار و تابستان 1397، بررسی و بازخوانی مولفه-های موثر بر ارتقاء حس معنویت در معماری مساجد، دو فصلنامه معماری و شهر پایدار، سال ششم، شماره اول
16. عظمتی، حمیدرضا، مهدی نژاد، جمال‌الدین، صادقی حبیب آباد، علی، 1398، تبیین راهبردی مولفه‌های حس معنوی در معماری مساجد ایران، فصلنامه مطالعات ملی، سال بیستم، شماره 2
17. عظمتی، حمیدرضا، مهدی نژاد، جمال الدین، طاهر طلوع، محمدصادق، صادقی حبیب آباد، علی، پائیز و زمستان 1395، جستاری بر ویژگی های معماری ایرانی، اسلامی و هنرهای قدسی مبتنی بر تعالی معماری، دو فصلنامه هستی شناختی، سال پنجم، شماره 10
18. اخلاصی، احمد، کبودی، مهدی، خواجوی، علی، بهار 1389، تبیین خلاقیت هنری بر اساس کلیات حکمت و فلسفه اسلامی، فصلنامه حکمت و فلسفه، شماره سوم
19. نظیف، حسن، بهار 1392 ،پایداری اندام های معماری ایرانی در گذر دوران اسلامی، ماهنامه باغ نظر، شماره 24، سال دهم
20. حجت، عیسی عضو، ملکی، مهدی، زمستان 1391 ،سه گونه بنیادین هندسه و پیدایش هندسه مسجد ایرانی، نشریه هنرهای زیبا، دوره هفدهم، شماره چهارم
21. زرج آباد، حسن، ضیایی نیا، محمدحسن، بهار و تابستان 1395 ،تناسب طلایی و سیستم تناسبات ایرانی، اسلامی در مسجد قائن، دوفصلنامه مرمت و معماری ایران، سال ششم، شماره یازدهم
22. نعمتی، محمد، دانشگاه هنر اصفهان، شهلایی، علیرضا، تابستان 1394، تحول فضایی در معماری مسجد چهار ایوانی نسبت به مسجد شبستانی، فصلنامه هویت شهر، شماره بیست و دوم، سال نهم
23. اعتصام، ایرج، حبیب، فرح، نجفقلی‌پور کلانتری، نسیم، تابستان 1396، تجلی هندسه و تناسبات در بناهای سنتی معماری ایران در سبک آذری محدوده جغرافیایی آذربایجان، 1389، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال چهاردهم، شماره 54
24. بهشتی، سیدمحمد، نسبت ظاهر و باطن در معماری ایرانی، مجموعه مقالات، انتشارات روزنه
25. بهشتی، سیدمحمد، 1389، مسجد مکان معراج مومنین، مجموعه مقالات، انتشارات روزنه
26. ندیمی، هادی، فرشچی، حمید رضا، 1394، بازخوانی نقش هندسه در متون کهن ایران اسلامی با تاکید بر نسبت هندسه و معماری
27. ندیمی، هادی، طاهری، جعفر، 1389 ،دانش ریاضیات در معماری دوره اسلامی، جستاری در بنیان های نظری و عملی پیوند ریاضیات با صناعات معماری اسلامی
28. معماریان، غلامحسین، 1397، سیری در مبانی نظری معماری، نشر گلجام
29. بلخاری قهی، حسن، 1396 ،فلسفه، هندسه و معماری، انتشارات دانشگاه تهران
30. مظفر، فرهنگ، اخوت، احمد رضا، احتشامی، مهناز، 1397 ،رهیافتی در ایده پردازی حسن محور در راستای تولید اثر هنری، نشر قرآن و اهل بیت نبوت
31. اخوت، احمد رضا، 1397،سند تولید و ارائه اثر هنری، نظرم سازی توحیدی در شهر و جامعه، نشر قرآن و اهل بیت نبوت علیهم السلام
32. هیلن براند، رابرت، ترجمه آیت الله زاده شیرازی، هنر معماری اسلامی، شکل، کارکرد و معنی، انتشارات روزنه
33. گرابر، الگ، انتیگهاوزن، ریچارد، 1387، ترجمه آژند، یعقوب، هنر و معماری اسلامی، انتشارات سمت
34. Kubilay Kaptan. pring 2013. Assistant Professor, Disaster Education, Application and Research Center, Istanbul, Aydin University, Turkey, Early Islamic Architecture and Structural Configurations, International Journal of Architecture and Urban Development, Vol. 3, No. 2S
35. Gulru Nacipoglu.1995. The Topkapi Scroll-Geometry and Ornament in Islamic Architecture, with an essay of the geometry of the muqarnass by al-Asad, The Getty Center for the History of Art and Humanities
36. Gulru Necipoglu. Alpay Ozdural, Wheeler M.Thackston, The Arts of Ornamental Geometry, A Persian Compendium on Similar and Complementary International Figures with Contrbutions by Janp. Hogendijk, Elaheh Kheirandish
37. D. Arch, Ahmet Vefik Alp, Anderson Todd, Professor of Architecture, Aesthetic Response to Geometry in Architecture, Rice University.
38. Najib Gedal, Geometry in Erly Muslim Architecture, C. A.D 695-1125, University of Edinburg
39. Mohammad Hamdon, Alami, University of California, Berkeley, Professor, David Stronach Meaning, Poetics and Politics in Early Islamic Architecture
40. The Mihrab Concept, Palatial Themes in Early Islamic Religious Architecture,
41. Khoury, Nuha Naim Nasrallah, Oleg Grabar, gulru Neciboglu, Harvard University, Hamid Reza Farzanyar, University of Birmingam, The Spiritually of Islamic Architecture Symbolism and meaning in The traditional Buildings of Islam
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
