برگشت به فهرست مقالات | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

فرآیندطراحی‌معماری برمبنای حکمت‌متعالیه؛ بررسی تأثیر قاعده‌ی بسیط‌الحقیقه‌ی ملاصدرا بر فرآیندطراحی‌معماری
ابوذر ایزدپور ، مهدی حمزه‌نژاد* ، طاهره نصر ، محمدعلی اخگر
دانشکده‌ی معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
چکیده:   (286 مشاهده)
بساطت وجودیِ معماری می‌تواند تلائم و هماهنگی بین عرصه‌ی محیط زندگی انسان (معماری)، عرصه‌ی درون و نفس انسان (عرصه انسان‌شناختی و خودشناسی) و عرصه‌ی هستی و واقعیت (عرصه‌ی هستی‌شناختی) را برقرارسازد واین مهم دربستر حکمت‌متعالیه، خصوصا قاعده‌ی «بسیط‌الحقیقه» ساری و جاری است. این‌مقاله به‌طورخاص درزمینه‌ی دانش فرآیندطراحی‌معماری انجام‌گردیده و درپی بررسیِ نحوه‌ی تأثیر این حکمت بر فرآیندطراحی‌معماری است و بااستفاده از متدولوژی استدلال منطقی و تحلیل محتوای کیفی و مطالعه‌ی اسناد کتابخانه‌ای ونیز باهدف حصول روشی معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه، درابتدا مروری بر فرآیندهای‌طراحی‌معماری موجود و استخراج مؤلفه‌های مربوطه دارد؛ پس‌ازآن بابررسی مبانی حکمت‌متعالیه، جهت شناخت‌شناسی صدرایی گام برمی‌دارد و اقدام‌به تطبیق مؤلفه‎‌‌های بدست‌آمده بامؤلفه‌های متناظردر مدل‌های فرآیندطراحی‌معماری کرده وسپس چگونگی تأثیر مبانی اخذشده از حکمت‌متعالیه برروی فرآیندهای‌طراحی را بیان‌می‌دارد. نتیجه‌ آنکه بساطت نفس نسبت‌به قوای مادونش، محاط در بساطت «واجب‌الوجود» نسبت‌به کل نظام هستی است و ازآنجا که معماری نیز فعلِ قوای نفس ازجمله قوه‌ی خیال می‌باشد؛ محاط در بساطت نفس مطرح‌می‌گردد واین مهم دربستر قاعده‌ی «بسیط‌الحقیقه‌ی» ملاصدرا رخ‌می‌دهد و پیامد آن فرآیندطراحی‌صدرایی است؛ لذا می‌توان‌گفت؛ ‌آنچه تاکنون، در فرآیندهای طراحی رایج مسکوت‌مانده؛ بحث نفس و نحوه‌ی تأثیر آن بر مدل‌های موجوداست که می‌تواند به‌روندِ افقی مدل‌های فرآیندطراحیِ موجود، سیری عمودی از عالم ماده به خیال و عقل ببخشد.
واژه‌های کلیدی: حکمت‌متعالیه، بسیط‌الحقیقه، معماری، فرآیندطراحی
     
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: اصول راهبردی و راهکارهای عملی در معماری و شهرسازی اسلامی
دریافت: 1402/9/17 | پذیرش: 1403/6/16
فهرست منابع
1. آشتیانی، جلال‌الدین. بی‌تا. شرحی بر زادالمسافر. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
2. ابراهیمی‌دینانی، غلام‌حسین. 1381. عالم خیال. نشریه خردنامه‌نامه صدرا (28): 18-13.
3. ابن‌عربی، محیی‌الدین‌بن‌عربی. 1946م. فصوص‌الحکم. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
4. ادیبی، علی‌اصغر و کریمی‌مشاور، مهرداد. 1389. بررسی تأثیر آموزش طراحی منظر به شیوه تکه‌انگاری. نشریه باغ نظر (15): 12-3.
5. ارشدریاحی، علی و واسعی، صفیه. 1390. ارتباط مراتب وجود با مراتب ادراک ازنظر ملاصدرا. نشریه مطالعات اسلامی، فلسفه و کلام 86 (2): 45-9.
6. الکساندر، کریستوفر. 1398. یادداشت‌هایی بر ترکیب فرم. ترجمه سعید زرین‌مهر، تهران: روزنه.
7. باستانی، مهیار و محمودی، سیدامیرسعید. 1397. روش‌های خلق ایده و کانسپت در فرآیند طراحی. نشریه هنرهای زیبا (22): 18-5.
8. برهانی‌فر، محمدحسن و قربانی‌آندره‌سی، معصومه.1390. بررسی تطبیقی تشکیک وجود با وحدت شخصی وجود در حکمت‌متعالیه. فصلنامه حکمت و فلسفه (2): 157-135.
9. پروین‌پیروانی، لطیمه. 1381. نظرات صدرا درباره‌ی ادرک خیالی و عالم خیال. مجله‌ی خردنامه صدرا (29): 95-87.
10. پیراوی‌ونک، مرضیه. 1388. همراه ‌با صدرا در ساحت خیال و مرگ. مجله ‌متافیزیک (3و4): 113-30.
11. تقدیر، سمانه. 1396. تبیین مراتب و فرآیند ادراک انسان و نقش آن در کیفیت خلق آثار معماری براساس مبانی حکمت‌متعالیه. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی (14): 69-48.
12. تلمسانی، عفیف‌الدین. 1392. شرحی بر فصوص‌الحکم. مقدمه‌ی اکبر راشدی‌نیا، تهران: سخن.
13. جوادی‌آملی، عبدالله. 1375. رحیق مختوم. جلد 4. قم: اسراء.
14. حافظ‌شیرازی، محمد. 1386. دیوان حافظ. به‌اهتمام محمدقزوینی‌ و قاسم‌غنی، تهران: انتشارات کتاب‌سرای ‌نیک.
15. خیراللهی، مهران. 1392. دست نگاره های خیالی در فرآیند طراحی معماری. هویت شهر 7 (14): 82-71.
16. دهخدا، علی‌اکبر. 1377. لغت‌نامه‌ی دهخد. تهران: مؤسسه‌ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
17. سعادتمند، مهدی و بابایی، علی. 1398. نسبت قاعده بسیط‌الحقیقه و کل القوی بودن نفس در حکمت صدرایی. فصلنامه اندیششه دینی دانشگاه شیراز (3): 60-43.
18. سینوی، برکت‌الله. 1398. تبیین و بررسی النفس فی وحدتها کل‌القوا ازمنظر صدرالمتألهین شیرازی. مجله بین‌المللی متافیزیکا (3): 145-131.
19. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم. 1342. المشاعر. تصحیح هانری کربن، تهران: قسمت ایران‌شناسی انستیتو ایران و فرانسه.
20. _ _ _. 1981م. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
21. _ _ _. 1362. المبدأوالمعاد. مترجم احمدابن‌الحسینی‌اردکانی،به‌کوشش عبدالله‌نورانی، تهران: مرکزنشردانشگاهی.
22. _ _ _ . 1368. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. قم: مکتبه المصطفی.
23. _ _ _ . 1375. الشواهدالربوبیه. ترجمه و تفسیر جواد مصلح، تهران: سروش.
24. _ _ _. 1378. الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. جلد 8. طهران: الشرکه دارالمعارف الاسلامیه.
25. _ _ _ . 1382. الشواهدالربوبیه فی مناهج السلوکیه. تصحیح و تعلیق جلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
26. _ _ _. 1428ق. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. قم: طلیعه النور.
27. _ _ _ . 1432ق. اسفار، قم: منشورات طلیعه‌ی نور.
28. عفیفی، ابوالعلاء. 1386. شرحی برفصوص‌الحکم شیخ‌اکبر محیی‌الدین‌بن عربی. ترجمه نصرالله حکمت، تهران: الهام.
29. علی‌آبادی، محمد و کاکایی، قاسم و غدیری‌نیا، محدثه. 1391. واکاوی جایگاه خلاقیت هنری در حکمت صدرا باتکیه بر عالم امر و ابداع. نشریه خردنامه صدرا (69): 86-71.
30. علی‌تاجر، سعید. 1383. حکمت وجودی معماری باتکیه بر آراء صدراالمتألهین. هادی ندیمی، پایان‌نامه دوره‌ی دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهیدبهشتی.
31. گودینی، جواد. 1399. ارائه تعریفی کل‌گرا از فرآیند طراحی معماری. باغ نظر 17(91): 40-29.
32. لاوسون، برایان. 1384. طراحان چگونه می‌اندیشند (ابهام‌زدایی از فرآیندطراحی). ترجمه حمید ندیمی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
33. لنگ، جان. 1386. آفرینش نظریه معماری. ترجمه علی‌رضا عینی‌فر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
34. محقق‌داماد، سیدمصطفی. 1381. نفس و خلاقیت‌های آن. نشریه خردنامه صدرا (28): 30-22.
35. مطهری، مرتضی. 1366. شرح مبسوط منظومه. جلد 1و2و3، تهران: حکمت.
36. مظفر، فرهنگ و ندیمی، هادی و صالحی، ابوذر. 1396. هستی‌شناسی مکان تاریخی؛ تأملی هستی‌شناسانه در مکان تاریخی در پرتو اصالت وجود. فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی (15): 33-20.
37. معین، محمد. 1388. فرهنگ فارسی. تهران: مؤسسه‌ی انتشارات امیرکبیر.
38. ناصرخاکی، حمید و نوریان، پیروز. 1390. بازنمایی الگوی فرآیند طراحی. صفه (54): 62-55.
39. نبی‌زاده، سیما. 1392. کانسپت؛ فرآیندطراحی در آثار معماران معاصر. چاپ دوم، مشهد: کسری.
40. ندیمی، حمید. 1378. جستاری در فرآیند طراحی. نشریه صفه (29): 103-94.
41. نقره‌کار، عبدالحمید و مظفر، فرهنگ و تقدیر، سمانه. 1396. تناظر انسان و هستی درآندیشه اسلامی و بازتاب آن در معماری اسلامی. نشریه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر (19): 93-79.
42. نگین تاجی، صمد و انصاری، مجتبی و پورمند، حسنعلی. 1396. تبیین نسبت رابطه انسان و مکان در فرآیند طراحی معماری با رویکرد پدیدارشناسی. هنرهای زیبا 22 (4): 80-71.
43. Adibi, Ali Asghar; Karimi-Moshawer, Mehrdad. 2010. A Study of the Collage Method in Landscape Architecture Education. Bagh Nazar Journal (15): 3-12.
44. Afifi, Abul Alaa. 2007, a commentary on the Fuss al-Hekam of Sheikh Akbar Mohi al-Din Ibn Arabi, translated by Nasrullah Hekmat. Tehran: Elham.
45. Alexander, Christopher. 2019. Notes on form composition. Translated by Saeed Zarinmehr, Tehran: Rozeneh.
46. Aliabadi, Mohammad; Kakai, Qasem; Ghadirinia, Muhaddese. 2012. Analysis of the place of artistic creativity in Sadra's wisdom based on the world of matter and innovation. Sadra's wisdom publication (69): 71-86.
47. Ali-Tajer, Saeed. 2004. The Existential Wisdom of Architecture Based on the Opinions of Sadr al-Mutalahin. Hadi Nadimi, PhD Thesis, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Shahid Beheshti University.
48. Arshadriahi, Ali; Vasei, Safiya. 2011. The relationship between levels of existence and levels of perception according to Mulla Sadra. Islamic Studies, Philosophy and Kalam 86 (2): 9-45.
49. Ashtiani, Jalaluddin. Bita. Commentary on Zad al-Musafer. Tehran: Islamic Propaganda Office.
50. Bastani Far, Mehyar; Mahmoudi, Seyyed amir Saeed. 2018. Conceptualization Methods in the Design Process of Architecture. Fine Arts Magazine( 22): 5-18.
51. Battisto, Dina & Franqui, Deborah. 2014. Linking Programming, Design and Post Occupancy Evaluation: A Primary Care Clinic Case Study. Proceeding of the 2013 Architectural Research Centers Consortium (ARCC), Sprind Research Conference: 361- 369.
52. Borhanifar, Mohammad Hassan; Ghorbani-Andresi, Masoumeh. 2011. THE COMPARATIVE SCRUTINY OF THE EVOLUTIONAL EXISTENCE AND THE PERSONAL UNITY OF EXISTENCE IN TRANSCENDENTAL WISDOM. Hikmat and Philosophy Quarterly (2): 135-157.
53. Cross, N. 2001. Designerly ways of knowing. Design Issues 17(3): 49-55. [DOI:10.1162/074793601750357196]
54. Danfulani, Babangida Idi . 2015. Concept of Creativity and Innovation in Architectural Design Process. International Journal of Information Technology and Management 6(1):16 - 20. [DOI:10.7763/IJIMT.2015.V6.566]
55. Dehkhoda, Ali Akbar.1998. Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran Publishing and Printing Institute.
56. Demirbas, O .O. & Demirkan, H. 2003. Focus on architectural design process through learning styles. Design Studies 24 (5): 437-456. [DOI:10.1016/S0142-694X(03)00013-9]
57. Ebrahimi Dinani, Gholam Hossein. 2002. Alam Khyal. Sadra Kheradnameh (28): 13-18.
58. Godini, Javad. 2020. Proposing a Holistic Definition of the Architecture Design Process. Bagh Nazar 17(91): 29-40.
59. Hafez Shirazi, Mohammad. 2006. Divan Hafez. edited by Mohammad Qazvini and Qasem Ghani, Tehran: Nik Bookstore Publications.
60. Ibn Arabi, Mohi al-Din Ibn Arabi. 1946. Fuss al-Hekam. Beirut: House of Arab Heritage Revival.
61. Javadi Amoli, Abdullah. 1996. Rahiq Makhtoum. first volume. Qom: Israa.
62. Khairullahi, Mehran. 2013. Imaginary Manuscripts in the Architectural Design Process. City Identity 7(14): 82-71. [DOI:10.1002/ad.1486]
63. Lang, John. 2007. Creation of Architectural Theory. translated by Alireza Einifar, Tehran: Tehran University Press.
64. Lawson, Brian. 2005. How Designers Think (Disambiguation of the Design Process). translated by Hamid Nadimi, Tehran: Shahid Beheshti University Printing and Publishing Center.
65. Mohagheg Damad, Seyyed Mostafa. 2002. Soul and its creations. Khardname Sadra(28): 22-30.
66. Moin, Mohammad. 2009. Farhang Farsi. Tehran: Amirkabir Publishing House.
67. Motahari, Morteza. 1366. an extended description of the poem. volumes 1, 2 and 3. Tehran: Hikmat.
68. Muzafar, Farhang; Nadimi, Hadi; Salehi, Abuzar. 2017. The Ontology of Historic Places: An Ontologyical Contemplation on Historic Places in the Light of the Doctrine of Principality of the Existence. Islamic Architecture Research Quarterly(15): 20-33.
69. Nabizadeh, Sima. 2013. Concept; Design process in works of contemporary architects. second edition. Mashhad: Kasri.
70. Nadimi, Hamid. 1999. Research on scenario-based design in architecture. Soffeh Magazine (29): 94-103.
71. Naserkhaki, Hamid & Noorian, Pirouz. 2011. Representation of the Pattern of the Design Process. Soffeh (54): 62-55.
72. Negintaji, Samad & Ansari, Mojtabi & Pourmand, HassanAli. 2017. EXPLANATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN HUMAN AND PLACE IN ARCHITECTURE DESIGN PROCESS BY A PHENOMENOLOGICAL APPROACH. Honarhaye zeiba 22(4): 80-71.
73. Noqrekar, Abdol Hamid; Mozaffar, Farhang; Taghdir, Samaneh. 2017. COMMUNICATION OF MAN AND UNIVERSE IN ISLAM: THE REFLECTION IN ISLAMIC ARCHITECTURE, BASED ON TRANSCENDENT WISDOM. Armanshahr Architecture and Urbanization Journal (19): 79-93.
74. Parvin Pirvani, Latimeh. 2002. Molla Sadra's comments about imaginary perception and the imaginary world. Khardnameh Sadra magazine (29): 87-95.
75. Piravivanak, Marzieh. 2009. FOLLOWING SADRA IN THE REALM OF IMAGINATION AND DEATH. Metaphysics Magazine (3, 4): 30-113.
76. Saadatmand, Mehdi; Babaei, Ali. 2019. The relation between " Simple Reality" Rule and " the Soul, Whole faculties" in Sadra' s philosophy. Shiraz University's Religious Thought Quarterly (3): 43-60.
77. Sadr al-Din Shirazi, Mohammad Ibn Ebrahim. 1963. Al-Mashaeir. edited by Henry Corbin. Tehran: Iranology Section of the Iran and France Institute.
78. _ _ _. 1981. Al-Hikmat al-Muttaaliyyah fi al-Asfar al- Arba'ah. Beirut: Dar Ihya al-Trath al-Arabi.
79. _ _ _. 1983. Al-Mabda and Al-Maad. translated by Ahmad Ibn-Hosseini Ardakani, with the efforts of Abdullah Noorani. Tehran: Academic Publishing Center.
80. _ _ _. 1989. Al-Hikma al-Muttaliyyah in al-Asfar al-Aqliyyah al-Arba'ah. Qom: Al-Mustafa School.
81. _ _ _. 1996. Al-Shawahd al-Ribubi'ah. translated and interpreted by Javad Mosleh. Tehran: Soroush.
82. _ _ _. 1999. al-Hikmat al-Mu'taaliyyah fi al-Asfar al-Aqliyyah al-Arba'ah. volume 8. Tehran: Al-Sharka Dar al-Ma'arif al-Islamiyya.
83. _ _ _. 2003. Al-Shawahd al-Ribubi'ah fi Manahaj al-Salukiyy'ah. corrected and revised by Jalaluddin Ashtianizad. Qom: Bostan Kitab.
84. _ _ _. 2007. al-Hikmat al-Muttaaliyyah fi al-Asfar al- Arba'ah. Qom: Taliyah al-Nur.
85. _ _ _. 2011. Asfar. Qom: Manifests of the Advancement of Light.
86. Salama, Ashraf. 1995. Education Architectural in Trends New: Designing the Design Studio, N.C.: Tailored Text and Unlimited Potential Publishing, United States of America.
87. _ _ _. 2017. Appropriate teaching and learning strategies for the architectural design process in pedagogic design studios. Frontiers of Architectural Research 6 (2): 204-217. [DOI:10.1016/j.foar.2017.03.002]
88. Sinavi, Barkatullah. 2019. An Explanation and Assessment of " The Soul in its Unity is all Faculties" from Mulla Sadra' s Viewpoint. International Journal of Metaphysics (3): 131-145. [DOI:10.33864/MTFZK.2019.45]
89. Steadman, J.P. 2008. The Evolution of Designs: Biological analogy in architecture and the applied arts. Cambridge: Cambridge University Press.
90. Taqdir, Samaneh. 2017. EXPLAINING THE HUMAN PERCEPTION LEVELS AND PROCESS AND ITS ROLE IN THE QUALITY OF CREATION OF ARCHITECTURAL WORKS BASED ON TRANSCENDENT WISDOM. Islamic Architecture Research Quarterly (14): 48-69.
91. Telmesani, Afifoddin. 2013. a commentary on Fuss al-Hekam. introduction by Akbar Rashidinia. Tehran: Sokhn.
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهش های معماری اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Researches in Islamic Architecture

Designed & Developed by : Yektaweb