دوره ۱۲، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۳ )
جلد ۱۲ شماره ۲ صفحات ۱۱۴-۹۶ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khorsand R, Omranzadeh B, Motahar R. (2024). An analysis of high-rise construction in Iran: consequences, disadvantages and strategies. JRIA. 12(2), 96-114. doi:10.61186/jria.12.2.6
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1731-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1731-fa.html
خورسند رامین، عمران زاده بهزاد، مطهر رضا. تحلیلی بر بلندمرتبه‌سازی در ایران: پیامدها، آسیب‌ها و راهبردها (بررسی و نقد مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون مکانیابی و ضوابط و مقررات ساخت بناهای بلندمرتبه در محدوده شهر تهران) پژوهش‌هاي معماري اسلامي ۱۴۰۳; ۱۲ (۲) :۱۱۴-۹۶ ۱۰,۶۱۱۸۶/jria.۱۲.۲.۶
رامین خورسند* 
۱، بهزاد عمران زاده۲ ، رضا مطهر۳
۱، بهزاد عمران زاده۲ ، رضا مطهر۳
۱- دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
۲- پژوهشکده شهید صدر، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.
۳- دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
۲- پژوهشکده شهید صدر، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.
۳- دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
چکیده: (۶۴۳۴ مشاهده)
بلندمرتبه‌سازی از مسائل مورد مناقشه در حیطه نظر و عمل شهرسازی بوده و هست. موافقت‌ها و مخالفت‌هایی که برای آن وجود دارد و لزوم موضع‌گیری صحیح در این‌باره، ضرورت تحلیل و آسیب‌شناسی این مسئله را مشخص می‌نماید. آن‌چه که مسئله را در کشوری مانند ایران حساس‌تر می‌کند، مناسبات مربوط به هویت، فرهنگ و سبک زندگی اسلامی- ایرانی و باورهای اعتقادی و نسبت آن‌ها با بلندمرتبه‌سازی است. مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران پیرامون مکانیابی و ضوابط و مقررات ساخت بناهای بلندمرتبه در محدوده شهر تهران (۱۴۰۰) و محتوای آن ضرورت پرداختن به این امر را دوچندان می‌نماید. لذا این سؤالات مطرح می‌شود که: بلندمرتبه‌سازی چه پیامدهایی را در ابعاد مختلف فیزیولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، حمل و نقلی و ترافیکی، زیست‌محیطی، کالبدی، و بصری در پی داشته و از منظر جهان‌بینی اسلامی، فرهنگ و فقه اسلامی چگونه ارزیابی می‌شود؟ مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران چگونه به نتایج پژوهش‌های مختلف و ارزش‌ها و بایسته‌های جهان‌بینی اسلامی، فرهنگ اسلامی-ایرانی و فقه اسلامی در ارتباط با بلندمرتبه‌سازی توجه نموده است؟ چه راهبردها و راهکارهایی برای اجتناب از آسیب‌های بلندمرتبه‌سازی در کشور قابل پیگیری است؟ هدف پژوهش حاضر آن است تا ضمن بررسی تاریخچه بلندمرتبه‌سازی، با مراجعه به پژوهش‌های مختلف صورت گرفته در ارزیابی بلندمرتبه‌ها، با نگاهی هویتی و فرهنگی، تحلیل و تبیینی از پیامدهای بلندمرتبه‌سازی در کشور را ارائه نماید و از این رهگذار به نقد و بررسی مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران بپردازد و در نهایت الزامات و راهبردهای مناسب در این زمینه را ارائه کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بلندمرتبه‌سازی در درازمدت بر ضد اهداف اولیه خود عمل می‌کند و آثار منفی مختلفی در ابعاد گوناگون بر شهر و شهروندان تحمیل می‌کند. بررسی معیارها، اصول و ارزش‌های جهان‌بینی اسلامی، فرهنگ و سبک زندگی اسلامی-ایرانی و آرای فقهی نیز گویای آن است که بلندمرتبه‌سازی از جوانب مختلف در تعارض با آن‌ها قرار دارد و همین امر لطمات گسترده‌ای را در تعاملات اجتماعی، سبک‌زندگی، کیفیت زیستی افراد، و به خصوص بنیان خانواده برجای نهاده است. لذا توسعه و ترویج بلندمرتبه‌سازی منطقی نیست و علاوه بر آنکه سبب ارتقای کیفیات سکونت در شهر می‌شود؛ سبب تنزل آن نیز می‌گردد. بنابراین اقدام شورای‌عالی شهرسازی و معماری در تصویب مجوز بلندمرتبه‌سازی در تهران مثبت ارزیابی نمی‌شود و می‌تواند منشأ مشکلات بعدی باشد. مصوبه اخیر این شورا از باب رویکردهای نظری، ضرورت و اهداف، تحقق‌پذیری و ضمانت اجرا و محتوا محل اشکال است.
واژه‌های کلیدی: بلندمرتبه‌سازی، شهر ایرانی-اسلامی، جهان‌بینی‌اسلامی، شورای‌عالی شهرسازی و معماری، کیفیات زیست شهری
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تحلیل، آسيب شناسی و نقد آثار و مکاتب معماری و شهرسازی از منظر اسلامی
دریافت: 1402/10/2 | پذیرش: 1403/2/1 | انتشار: 1403/4/24
دریافت: 1402/10/2 | پذیرش: 1403/2/1 | انتشار: 1403/4/24
فهرست منابع
۱. اراکی، محسن. ۱۳۹۷. فقه عمران شهری. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
۲. امین‌زاده، بهناز. ۱۳۷۷. تأثیرات ساختمان‌های بلند بر محیط شهری (طرح پژوهشی). دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
۳. ایروانی، جواد، و همکاران. ۱۳۹۰. فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
۴. بحرینی، سید حسین. ۱۳۹۳. تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۵. بهزادفر، مصطفی، مهران علی‌الحسابی، و سمیه فتحی. ۱۳۹۷. تدقیق و بازتعریف شاخصه‌های انسجام کالبدی- اجتماعی محله در مجموعه‌های مسکونی بلندمرتبه. مدیریت شهری (۵۰): ۲۳۷-۲۵۵.
۶. پیرنیا، محمدکریم. ۱۳۹۴. آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: سروش دانش.
۷. جوادی‌آملی، عبدالله. ۱۳۹۴. مفاتیح الحیات. قم: اسراء.
۸. جوادی‌آملی، عبدالله. ۱۳۹۹. اسلام و محیط زیست. قم: اسراء.
۹. رئیسی، محمدمنان. ۱۳۹۷. معماری و شهرسازی مطابق با سبک زندگی اسلامی. قم: انتشارات دانشگاه قم.
۱۰. شجاعی، محمد، و پیمان پولادی. ۱۳۹۸. مطالعه ضرورت‌ها و چالش‌های بلندمرتبه‌سازی (مطالعه موردی: شهرستان چالوس). جغرافیا و روابط انسانی ۲ (۱): ۱۳۲-۱۴۹.
۱۱. شماعی، علی، و رحمان جهانی. ۱۳۹۰. بررسی اثرات توسعه عمودی شهر بر هویت محله‌ای )مطالعه موردی: منطقه ۷ تهران(. شهر ایرانی اسلامی (۶): ۷۳-۸۲.
۱۲. صادق‌زاده، اکبر. ۱۳۷۶. نقدی بر اندیشه ساختمان‌های بلند در ایران. جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (۵): ۱۰۱-۱۱۷.
۱۳. طباطبایی، سید محمد حسین. ۱۳۹۷. روابط اجتماعی در اسلام. ترجمه‌ی محمد جواد حجتی‌کرمانی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
۱۴. عزیزی، محمدمهدی. ۱۳۷۷. ارزیابی اثرات کالبدی- فضایی برج‌سازی در تهران: محلات فرمانیه- کامرانیه. هنرهای زیبا (۴-۵): ۳۳- ۴۶.
۱۵. عزیزی، محمدمهدی، و صارم ملک‌محمدنژاد. ۱۳۸۶. بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمع‌های مسکونی متعارف و بلندمرتبه، مطالعه موردی: مجتمع‌های مسکونی نور (سئول) و اسکان تهران. هنرهای زیبا (۳۲): ۲۷-۳۸.
۱۶. عظیمی آقداش، محمد. ۱۳۹۴. ضوابط بلندمرتبه‌سازی: ویژه آزمون‌های نظام مهندسی (معماری و طراحی). تهران: نوآور.
۱۷. فردوسی، سجاد، تارا سمیری، و ایمان طبسی. ۱۳۹۴. پیامدهای محیطی ناشی از افزایش تراکم و بلندمرتبه‌سازی در شهرها. مطالعات محیطی هفت حصار (۱۲): ۵۹-۶۸.
۱۸. فرهودی، رحمت‌اله، و علیرضا محمدی. ۱۳۸۰. تأثیر احداث ساختمان‌های بلندمرتبه بر کاربری‌های شهری مطالعه موردی مناطق ۱، ۲، و ۳ شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیایی (۴۱): ۷۱-۸۲.
۱۹. محمدزاده‌سقطی، شادی، و محمود حق‌لسان. ۱۳۹۵. نگاهی بر نقش بلندمرتبه‌سازی در تحقق‌پذیری توسعه پایدار شهری. در کنفرانس بین‌المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی، دوره اول، تهران.
۲۰. مرتضی، هشام. ۱۳۸۷. اصول سنتی ساخت‌و‌ساز در اسلام. ترجمه‌ی دکتر ابوالفضل مشکینی و دکتر کیومرث حبیبی. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
۲۱. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. ۱۳۹۹. گزارش نشست تخصصی اجرای برنامه انتقال حق توسعه در شهر تهران.
۲۲. مستاجران گورتانی، مسلم، و سیده آیدا برکاتی. ۱۳۹۸. واکاوی استفاده از سیستم‌های دیاگرید (سازمان‌های نوین) در ساختمان‌های بلندمرتبه با رویکرد معماری پارامتریک، نمونه پژوهش: ساختمان سوئیسری لندن. معماری‌شناسی (۹): ۳۹- ۴۸.
۲۳. مطهر، رضا، سید عبدالهادی دانشپور، و محمدصالح شکوهی‌بیدهندی. ۱۴۰۰. بررسی تطبیقی معیار‌های کرامت انسانی به عنوان یکی از ویژگی‌های شهر مطلوب اسلامی در محله‌های نوساز و قدیمی (مورد پژوهشی: محله‌های حکیمیه و خیابان ایران شهر تهران). پژوهش‌های معماری اسلامی ۱۰ (۱): ۷۹-۱۰۰.
۲۴. منعام، محمدرضا، و فرناز ضرابیان. ۱۳۸۶. بررسی اثرات کالبدی-فضایی بلندمرتبه‌سازی در شهر. نشریه شهرداری (۸۲): ۱۰۲-۱۰۷.
۲۵. میرمقتدایی، مهتا، و ساناز حق‌شناس. ۱۴۰۰. مروری بر بومی‌سازی سیاست توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی در ایران، از نظریه تا عمل. فصلنامه علمی مهندسی ساختمان و علوم مسکن ۱۴ (۲۵): ۳۱- ۴۲.
۲۶. نقی‌زاده، محمد. ۱۳۸۷. شهر و معماری اسلامی (تجلیات و عینیات). اصفهان: مانی.
27. Aminzadeh, Behnaz. 1998. The Effects of High-Rise Buildings on the Urban Environment, Faculty of Environment, University of Tehran.
28. Appleyard, D. and Fishman, L. 1977. High Rise Buildings versus San Francisco: Measuring Visual and Symbolic Impacts. InD. Conway (Ed.), Human Response to Tall Buildings. Stroudsburg: Dowden, Hutchinson & Ross, pp. 101-112.
29. Araki, Mohsen. 2018. Jurisprudence of Urban Construction. Qom: Majma ol-Fekr Al-Islami
30. Azimi Aghdash, Mohamad. 2015. Rules of High-Rise Construction. Tehran: Noavar.
31. Azizi, Mohamad Mahdi. 1999. Evaluation of the Physical-Spatial Effects of Tower Construction in Tehran: Farmanieh-Kamranieh Neighborhoods. Honar-Ha-Ye-Ziba (4-5): 33-46.
32. Azizi, Mohamad Mahdi, and Saaram Malek Mohammadnezhad. 2007. Comparative Study on High-Rise and Conventional Residential Complexes: the Cases of Nour (Seoul) and Eskan complexes in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba (32): 27-38.
33. Bahrainy, Hossein. 2014. Modernism, Postmodernism, and After in Urban Design and Planning. Tehran: University of Tehran Press.
34. Behzadfar, Mostafa, Mehran Alalhesabi, and Somayeh Fathi. 2018. Identify and Redefine the Indicators of Physical and Social Coherence of Neighborhoods in High-Rise Residential Complexes. Urban Management (50): 237-255.
35. Council on Tall Buildings and Urban Habitat. 1995. Structural Systems for Tall Buildings. Committee 3, McGraw-Hill Book Company. New York, p. 283.
36. Farhoudi, Rahmat-al-llah, and Alireza Mohammadi. 2001. Effect of Tall-Buildings on Urban Land Use Case Study: the City of Tehran (Zones of 1, 2, 3). Geographical Researchs (41): 71-82.
37. Ferdosi, Sajjad, Tara Samiri, and Iman Tabasi. 2015. Environmental Conscequences Increasing Density and Height of Buildings in Cities. Haft Hesar Environmental Studies (12): 59-68.
38. GELB, P. 1977. High-Rise Impact on City and Neighbourhood Livability. In D. Conway (Ed.), Human Response to Tall Buildings. Stroudsburg: Dowden, Hutchinson & Ross, pp. 131-149.
39. Iravani, Javad, et al. 2011. The Culture of Social Relations in Islamic Teachings, Mashhad: Razavi University of Islamic Scinces Press.
40. Javadi Amoli, Abdollah. 2015. Mafatih al-Hayat. Qom: Esra.
41. Javadi Amoli, Abdollah. 2020. Islam and the Environment. Qom: Esra.
42. Mirmoghtadaee, Mahta, and Sanaz Haghshenas. 2021. Localization of Transit-Oriented Development Policy in Iran, from Concept to Reality. Journal of Building Engineering and Housing Science 14 (25): 31-42.
43. Mohammadzadeh Saghati, Shadi, and Mahmoud Haghlesan. 2016. View on Role of a Tall Building in the Realization of Urban Sustainable Development. In 1st International Conference of Civil Architecture and Urban Planning Elites, Tehran.
44. Monam, Mohammad Reza, and Farnaz Zarabian. 2007. Investigating the Physical-Spatial Effects of High-Rise Construction in the City. Journal of Municipalities (82): 102-107.
45. Mortada, Hisham. 2008. Traditional Islamic Principles of Built Environment. translated by Abolfazl Meshkini and Kyoumars Habibi. Tehran: Urban Planning & Architecture Research Center of Iran Press.
46. Mostajeran Gourtani, Moslem, ans Seyedeh Aida Barekati. 2019. Analyzing the Use of Diagrid Systems In High-Rise Buildings with a Parametric Architecture Approach, Case Study: Swiss RE Building in London. Journal of Architecture (9): 39-48.
47. Motahar, Reza, Seyed Abdolhadi Daneshpour, and Mohammad Saleh Shokouhibidhendi. 2022. A Comparative Study of Human Dignity Criteria in the New and Old Neighborhoods of Hakimieh and Iran Street of Tehran. Journal of Researches in Islamic Architecture 10 (1): 79-100. [DOI:10.52547/jria.10.1.5]
48. Naghizadeh, Mohammad. 2008. Islamic City and Architecture (Manifestations and Expressions). Isfahan: Mani.
49. Oxford University Official Website. 2015. Oxford Dictionaries (Language Matters). [Online] 2015. http://www.oxforddictionaries.com.
50. Pirnia, Mohammad Karim. 2016. Introduction to Iranian Islamic Architecture. Tehran: Soroush-e Danesh.
51. Raeisi, Mohammad Mannan. 2018. Architecture and Urbanism in Accordance with Islamic Lifestyle. Qom: University of Qom Press.
52. Sadeghzadeh, Akbar. 1997. A Critique on the Idea of High-Rise Buildings in Iran. Geography and Urban Planning (5): 101-117.
53. Shamai, Ali, and Rahman Jahani. 2012. Investigating the Effects of Vertical Development of the City on Neighborhood Identity (Case Study: District 7 of Tehran). Iranian Islamic City Studies (6): 73-82.
54. Shojai, Mohammad, and Peiman Poladi. 2019. Study of the Needs and Challenges of a High-Rise Process (Case Study: Chalus Town). Geography and Human Relationships 2 (1): 132-149.
55. Tabataba'I, Mohammad Hossein. 2018. Social Relations in Islam. Translated by Mohammad Javad Hojjati Kermani. Qom: Boustan-e Ketab Institute.
56. Tehran Urban Research and Planning Center. Report of the Specialized Meeting on the Implementation of the Transfer of Development Rights Program in Tehran.
57. Wood, Antony. 2007. Sustainability: A New High-Rise Vernacular. The Structural Design of tall and special Buildings 16. URL: http//www.interscience.wiley.com. [DOI:10.1002/tal.425]
58. Wood, Antony. 2010. New Paradigms in High-Rise Design. Council on Tall Buildings and Urban Habitat Journal (CTBUH Review). Issue No.3, Chicago, USA, pp. 15-18.
59. Woodworth, A. Vernon, and K. S. Hastings. 2014. Massachusetts State Building Code 8th Edition. Charlestown: R. W. Sullivan, IncR. Inc., 2014. www.rwsullivan.com
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
