دوره 9، شماره 3 - ( 6-1400 )
جلد 9 شماره 3 صفحات 148-131 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zakeri S, Ashkani Esfahani A. The role of intermediate space (Mian-dar) in solving Spatial Sequence, in Iranian historic Bathhouses of Fars province. JRIA 2021; 9 (3) :131-148
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-795-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-795-fa.html
ذاکری سیدمحمدحسین، اشکانی اصفهانی امیررضا. گونه شناسی حل فضای واسط (میاندر) در گرمابه های تاریخی استان فارس. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1400; 9 (3) :131-148
دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز
چکیده: (5149 مشاهده)
گرمابه‌ها، بناهایی عام المنفعه و درخور توجه با تنوع فضایی و هندسی بالا در معماری ایرانی می باشند که آموزه های قابل استخراج و ارزشمندی را در خود نهفته اند. مساله سلسله مراتب فضایی و کنترل ارتباطات بصری، یکی از شاخص ترین مسائل طراحیِ مورد توجه در گرمابه‌ها به شمار می رود. این پژوهش سعی بر آن دارد که به چگونگی حل این مساله در فضای میاندر، به عنوان فضای واسط، بین دو بخش خشک و مرطوب حمامها یعنی سربینه و گرمخانه بپردازد و نسبت های میان این فضاها و همچنین، راهکارها و ترفندهای هندسی و فضاییِ معماران پیشین، جهت حل این نظام سلسله مراتبی با هدف جداسازیِ بصری و دمایی، مورد کنکاش قرار گیرد؛ در این راستا با بهره گیری از راهبردهای توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی، به جمع آوری داده های کلیهی گرمابه‌های عمومی استان فارس، از دوره صفویه تا پهلوی، پرداخته شد و از طریق مقایسه های تطبیقی و تحلیلی، گونه های مختلف میاندر، اجزای آن، هندسه، زوایا و نظام سیرکولاسیون آنها جهت جداسازی های بصری و دمایی، مورد بررسی و گونه شناسی قرارگرفت.
درنتیجه ی تحلیلها و مطالعات تطبیقیِ انجام شده مشخص شد، جهت ایجاد سلسله مراتب فضایی و کنترل بصری و دمایی در قسمت میاندر، در گرمابه‌های عمومی با مقیاس متوسط، غالبا از عنصر دالان استفاده شده که شکل غالب این دالان، U شکل است. این فضا دارای دو تا چهار چرخش داخلی و هم چنین چرخش نسبت به محور ورودی بوده است. این در حالی است که در گرمابه‌های با مقیاس بزرگ، عنصر هشتی، با عملکرد فضای تقسیم به فضای میاندر اضافه می‌گردد و در گرمابه‌های با مقیاس کوچک‌تر، تنها عنصر دیوار و میزان چرخش کمتر هندسی، عامل ایجاد سلسله مراتب در قسمت میاندرِ گرمابه بوده است.
درنتیجه ی تحلیلها و مطالعات تطبیقیِ انجام شده مشخص شد، جهت ایجاد سلسله مراتب فضایی و کنترل بصری و دمایی در قسمت میاندر، در گرمابه‌های عمومی با مقیاس متوسط، غالبا از عنصر دالان استفاده شده که شکل غالب این دالان، U شکل است. این فضا دارای دو تا چهار چرخش داخلی و هم چنین چرخش نسبت به محور ورودی بوده است. این در حالی است که در گرمابه‌های با مقیاس بزرگ، عنصر هشتی، با عملکرد فضای تقسیم به فضای میاندر اضافه می‌گردد و در گرمابه‌های با مقیاس کوچک‌تر، تنها عنصر دیوار و میزان چرخش کمتر هندسی، عامل ایجاد سلسله مراتب در قسمت میاندرِ گرمابه بوده است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1396/9/1 | پذیرش: 1399/12/18 | انتشار: 1400/6/31
دریافت: 1396/9/1 | پذیرش: 1399/12/18 | انتشار: 1400/6/31
فهرست منابع
1. حمدنژاد سردرودی، فرهاد، 1392، ارتباط مفهوم و معنای فضای اجتماعی باساختار و فرمهای معماری ایرانی اسلامی، همایش معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان.
2. پارسی، فرامرز، 1383، گرمابه نوبر-طرح پردیسان سازمان میراث فرهنگی کشور، معمار، 101:24-108.
3. پیرنیا، عبدالکریم، 1372، معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
4. پیرنیا، محمد کریم، 1378، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
5. حاجی قاسمی، کامبیز، 1383، گنج نامه فرهنگ آثار معماری ایران، دفتر هجدهم: گرمابه ها، تهران: روزنه.
6. حائری مازندرانی، محمدرضا، 1387، خانه، فرهنگ، طبیعت، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
7. دهخدا، علی اکبر، 1377، لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
8. ذاکری، سیدمحمدحسین و دیگران، 1395، آزمون دو نظریه پیمون و مستطیل طلایی ایرانی در خانه های دوره قاجار شیراز، پژوهشهای معماری اسلامی، 10: 16-30.
9. سلطان زاده، حسین، 1370، فضاهای ورودی وعملکرد آن، تهران: سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری تهران.
10. سیفیان، محمدکاظم و حمودی، محمدرضا، 1386، محرمیت در معماری سنتی ایران، هویت شهر، 3:1-14.
11. طبسی، محسن، 1386، بازشناسی ویژگیهای کالبدی گرمابه‌های ایران در دوره صفوی، هنرهای زیبا، 49:29-58.
12. طبیبیان، منوچهر، 1390، بازتاب اصل سلسله مراتب در شهرهای ایرانی-اسلامی، آرمان شهر، 63:7-76.
13. عمومی، محمد، 1376، معماری ، الگو ، نظم، اصفهان: نشرخاک.
14. غفوریان، میترا. پی‌سخن، مینا. حصاری، الهام، 1396، گونه‌شناسی سازمان فضایی و سلسله مراتب ورود در خانه‌های ایرانی با تاکید بر محرمیت، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی، 4(7) 129-144.
15. فخار تهرانی، فرهاد، 1384، مجموعه مقالات همایش گرمابه در فرهنگ ایرانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی: پژوهشکده مردم شناسی.
16. فرح زا، نریمان، 1393، بررسی الگوهای بومی گرمابه ها با هدف بازکاربری آنها، چهارمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری، اصفهان: مؤسسه آموزش عالی دانش پژوهان.
17. فرخ یار، حسین ،1390، صد خانه-صد پلان، کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی: واحد کاشان.
18. فیضی، محسن و خاک زند، مهدی، 1389، تجزیه و تحلیل ده اثر از پنجاه سال معماری ایران، تهران: فرهنگ متین.
19. قبادیان، وحید، 1385، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
20. کلارک، راجر و پاز، مایکل، 1388، مصادیق معماری: تحلیل و نقد شاهکار های معماری، ترجمه: روزبه احمدی نژاد، تهران: سعیده.
21. کیانی، محمدیوسف، 1386، معماری ایران(دوره اسلامی)، تهران: سمت.
22. معماریان، غلامحسین و طبرسا، محمدعلی، 1392، گونه و گونه شناسی معماری، نشریه معماری و شهرسازی ایران، شماره 6، ص103-114.
23. معین، محمد، 1371، فرهنگ فارسی، جلد سوم، تهران: سپهر.
24. نقی زاده، محمد، 1377، صفات شهر اسلامی در متون اسلامی، هنرهای زیبا، 4و47:5-61.
25. Ching, Francis D.K., 2007, Architecture: Form, Space, and Order, John Wiley & Sons Inc.
26. Clark, Roger H., Pause, Michael, 2009, Precedents in Architecture: Analytic Diagrams, Formative Ideas, and Partis, Translated by: Rouzbeh Ahmadinejad, Tehran: Saeideh
27. Tehran: Farhang-e-Matin.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
