دوره ۹، شماره ۳ - ( ۶-۱۴۰۰ )                   جلد ۹ شماره ۳ صفحات ۱۴۸-۱۳۱ | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zakeri S, Ashkani Esfahani A. (2021). The role of intermediate space (Mian-dar) in solving Spatial Sequence, in Iranian historic Bathhouses of Fars province. JRIA. 9(3), 131-148. doi:10.52547/jria.9.3.9
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-795-fa.html
ذاکری سیدمحمدحسین، اشکانی اصفهانی امیررضا. گونه شناسی حل فضای واسط (میاندر) در گرمابه های تاریخی استان فارس پژوهش‌هاي معماري اسلامي ۱۴۰۰; ۹ (۳) :۱۴۸-۱۳۱ ۱۰,۵۲۵۴۷/jria.۹.۳.۹

URL: http://jria.iust.ac.ir/article-۱-۷۹۵-fa.html

گونه شناسی حل فضای واسط (میاندر) در گرمابه های تاریخی استان فارس
سیدمحمدحسین ذاکری* ۱، امیررضا اشکانی اصفهانی۱
۱- دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز
چکیده:   (۶۱۹۲ مشاهده)
گرمابه‌ها، بناهایی عام المنفعه و درخور توجه با تنوع فضایی و هندسی بالا در معماری ایرانی می باشند که آموزه های قابل استخراج و ارزشمندی را در خود نهفته اند. مساله سلسله مراتب فضایی و کنترل ارتباطات بصری، یکی از شاخص ترین مسائل طراحیِ مورد توجه در گرمابه‌ها به شمار می رود. این پژوهش سعی بر آن دارد که به چگونگی حل این مساله در فضای میاندر، به عنوان فضای واسط، بین دو بخش خشک و مرطوب حمامها یعنی سربینه و گرمخانه بپردازد و نسبت های میان این فضاها و همچنین، راهکارها و ترفندهای هندسی و فضاییِ معماران پیشین، جهت حل این نظام سلسله مراتبی با هدف جداسازیِ بصری و دمایی، مورد کنکاش قرار گیرد؛ در این راستا با بهره گیری از راهبردهای توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی، به جمع آوری داده های کلیه‎‌ی گرمابه‎های عمومی استان فارس، از دوره صفویه تا پهلوی، پرداخته شد و از طریق مقایسه های تطبیقی و تحلیلی، گونه های مختلف میاندر، اجزای آن، هندسه، زوایا و نظام سیرکولاسیون آنها جهت جداسازی های بصری و دمایی، مورد بررسی و گونه شناسی قرارگرفت.
درنتیجه ی تحلیل‎ها و مطالعات تطبیقیِ انجام شده مشخص شد، جهت ایجاد سلسله مراتب فضایی و کنترل بصری و دمایی در قسمت میاندر، در گرمابه‌های عمومی با مقیاس متوسط، غالبا از عنصر دالان استفاده شده که شکل غالب این دالان، U  شکل است. این فضا دارای دو تا چهار چرخش داخلی و هم چنین چرخش نسبت به محور ورودی بوده است. این در حالی است که در گرمابه‌های با مقیاس بزرگ، عنصر هشتی، با عملکرد فضای تقسیم به فضای میاندر اضافه می‌گردد و در گرمابه‌های با مقیاس کوچک‌تر، تنها عنصر دیوار و میزان چرخش کمتر هندسی، عامل ایجاد سلسله مراتب در قسمت میاندرِ گرمابه بوده است.
واژه‌های کلیدی: گرمابه، حمام، سلسله مراتب فضایی، میاندر، هندسه، معماری ایرانی.
متن کامل [PDF 1281 kb]   (۱۲۲۹ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1396/9/1 | پذیرش: 1399/12/18 | انتشار: 1400/6/31
فهرست منابع
۱. حمدنژاد سردرودی، فرهاد، ۱۳۹۲، ارتباط مفهوم و معنای فضای اجتماعی باساختار و فرمهای معماری ایرانی اسلامی، همایش معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان.
۲. پارسی، فرامرز، ۱۳۸۳، گرمابه نوبر-طرح پردیسان سازمان میراث فرهنگی کشور، معمار، ۱۰۱:۲۴-۱۰۸.
۳. پیرنیا، عبدالکریم، ۱۳۷۲، معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
۴. پیرنیا، محمد کریم، ۱۳۷۸، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
۵. حاجی قاسمی، کامبیز، ۱۳۸۳، گنج نامه فرهنگ آثار معماری ایران، دفتر هجدهم: گرمابه ها، تهران: روزنه.
۶. حائری مازندرانی، محمدرضا، ۱۳۸۷، خانه، فرهنگ، طبیعت، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
۷. دهخدا، علی اکبر، ۱۳۷۷، لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
۸. ذاکری، سیدمحمدحسین و دیگران، ۱۳۹۵، آزمون دو نظریه پیمون و مستطیل طلایی ایرانی در خانه های دوره قاجار شیراز، پژوهشهای معماری اسلامی، ۱۰: ۱۶-۳۰.
۹. سلطان زاده، حسین، ۱۳۷۰، فضاهای ورودی وعملکرد آن، تهران: سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری تهران.
۱۰. سیفیان، محمدکاظم و حمودی، محمدرضا، ۱۳۸۶، محرمیت در معماری سنتی ایران، هویت شهر، ۳:۱-۱۴.
۱۱. طبسی، محسن، ۱۳۸۶، بازشناسی ویژگی‎های کالبدی گرمابه‎های ایران در دوره صفوی، هنرهای زیبا، ۴۹:۲۹-۵۸.
۱۲. طبیبیان، منوچهر، ۱۳۹۰، بازتاب اصل سلسله مراتب در شهرهای ایرانی-اسلامی، آرمان شهر، ۶۳:۷-۷۶.
۱۳. عمومی، محمد، ۱۳۷۶، معماری ، الگو ، نظم، اصفهان: نشرخاک.
۱۴. غفوریان، میترا. پی‌سخن، مینا. حصاری، الهام، ۱۳۹۶، گونه‌شناسی سازمان فضایی و سلسله مراتب ورود در خانه‌های ایرانی با تاکید بر محرمیت، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی، ۴(۷) ۱۲۹-۱۴۴.
۱۵. فخار تهرانی، فرهاد، ۱۳۸۴، مجموعه مقالات همایش گرمابه در فرهنگ ایرانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی: پژوهشکده مردم شناسی.
۱۶. فرح زا، نریمان، ۱۳۹۳، بررسی الگوهای بومی گرمابه ها با هدف بازکاربری آنها، چهارمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری، اصفهان: مؤسسه آموزش عالی دانش پژوهان.
۱۷. فرخ یار، حسین ،۱۳۹۰، صد خانه-صد پلان، کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی: واحد کاشان.
۱۸. فیضی، محسن و خاک زند، مهدی، ۱۳۸۹، تجزیه و تحلیل ده اثر از پنجاه سال معماری ایران، تهران: فرهنگ متین.
۱۹. قبادیان، وحید، ۱۳۸۵، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، تهران: دانشگاه تهران.
۲۰. کلارک، راجر و پاز، مایکل، ۱۳۸۸، مصادیق معماری: تحلیل و نقد شاهکار های معماری، ترجمه: روزبه احمدی نژاد، تهران: سعیده.
۲۱. کیانی، محمدیوسف، ۱۳۸۶، معماری ایران(دوره اسلامی)، تهران: سمت.
۲۲. معماریان، غلامحسین و طبرسا، محمدعلی، ۱۳۹۲، گونه و گونه شناسی معماری، نشریه معماری و شهرسازی ایران، شماره ۶، ص۱۰۳-۱۱۴.
۲۳. معین، محمد، ۱۳۷۱، فرهنگ فارسی، جلد سوم، تهران: سپهر.
۲۴. نقی زاده، محمد، ۱۳۷۷، صفات شهر اسلامی در متون اسلامی، هنرهای زیبا، ۴و۴۷:۵-۶۱.
25. Ching, Francis D.K., 2007, Architecture: Form, Space, and Order, John Wiley & Sons Inc.
26. Clark, Roger H., Pause, Michael, 2009, Precedents in Architecture: Analytic Diagrams, Formative Ideas, and Partis, Translated by: Rouzbeh Ahmadinejad, Tehran: Saeideh
27. Tehran: Farhang-e-Matin.
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله پژوهش های معماری اسلامی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Researches in Islamic Architecture

Designed & Developed by : Yektaweb