دوره 12، شماره 1 - ( 1-1403 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 23-1 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
heidari A A, peyvastehgar Y, kiaee M. Analyzing the compatibility problem and its effect on the functional efficiency of Qajar period houses in Tabriz city. JRIA 2024; 12 (1) :1-23
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-820-fa.html
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-820-fa.html
حیدری علی اکبر، پیوسته گر یعقوب، کیایی مریم. تحلیل مسئله سازگاری و تأثیر آن بر راندمان عملکردی خانه‌های دوره قاجار در شهر تبریز. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. 1403; 12 (1) :1-23
عضو هیئت علمی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
چکیده: (1420 مشاهده)
طیف متنوعی از فعالیت‌ها در یک خانه انجام می‌گیرد که از خصوصی‌ترین رفتارهای مربوط به اعضا تا فعالیت‌های جمعی و اجتماعی آن‌ها را شامل می‌شود. سازماندهی این فعالیت‌ها باید به گونه‌ای باشد که ضمن تسهیل آن‌ها در بخش‌های مختلف خانه، از تداخل ناسازگار آن‌ها نیز جلوگیری به عمل آید. این مفهوم که تحت عنوان سازگاری عملکردی شناخته می‌شود، ارتباط مستقیمی با موضوع راندمان عمکردی دارد. بر همین اساس تحلیل این ارتباط، مبنای پژوهش حاضر قرار گرفته است. همچنین بررسی سیرتحول این مفاهیم در جریان تحولات ساختاری معماری که بر اثر گذشت زمان حاصل شده است، از دیگر اهداف این تحقیق می‌باشد. بر همین اساس با انتخاب 18 نمونه از خانه‌های دوره قاجار در شهر تبریز سعی در بررسی این مهم شده است. علت انتخاب تبریز به عنوان قلمرو مکانی تحقیق، موقعیت استراتژیک آن در تبادل با دنیای غرب است و علت انتخاب دوره قاجار به عنوان قلمرو زمانی تحقیق نیز، آغاز ورود جریان‌های نوگرا به معماری ایران در این دوره بود. تئوری پایه در این تحقیق، تئوری نحو فضا است و ابزارهای مورد استفاده جهت تحلیل نیز نرم‌افزارهای دپث مپ و پلاگین سینتکس در نرم افزار گرس‌هاپر می‌باشد. پس از بررسی ادبیات، شاخص‌های مؤثر بر موضوع سازگاری عملکردی در خانه‌ها استخراج و ابزارهای نحوی مناسب جهت تحلیل هر کدام در قالب چارچوب نظری تحقیق معرفی گردید. سپس با تحلیل هر نمونه در محیط نرم‌افزارهای مربوطه، داده‌های مرتبط با هر شاخص استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مهم‌ترین تغییری که در این دوره بر نظام پیکره‌بندی خانه‌ها در شهر تبریز در دوره قاجار به وجود آمد، تبدیل الگوی حیاط مرکزی در اوایل و اواسط قاجار به الگوی کوشکی در اواخر این دوره است. همچنین با تغییر در نظام پیکره‌بندی خانه‌ها از الگوی درون‌گرا به الگوی برون‌گرا در اواخر دوره قاجار، موضوع سازگاری عمکردی در ارتباط با بعضی شاخص‌ها تغییر و در ارتباط با بعضی دیگر، تغییر چندانی به خود ندیده است. این موضوع در ارتباط با راندمان عملکردی این خانه‌ها نیز قابل ذکر است. بر این اساس می‌توان چنین برداشت نمود که راندمان عملکردی، مفهومی نسبی است که بسته به شرایط مختلف، معیارهای متفاوتی بر ارتقا یا نزول آن تأثیرگذار هستند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ايده های فضائی- هندسی، نمادها، آرايه ها، احجام و غیره)
دریافت: 1396/10/13 | پذیرش: 1400/2/20 | انتشار: 1403/1/29
دریافت: 1396/10/13 | پذیرش: 1400/2/20 | انتشار: 1403/1/29
فهرست منابع
1. اتحادیه، منصوره. 1388. زنانی که زیر مقنعه کلاهداری کردند.تهران: تاریخ ایران.
2. اخوت، هانیه. 1392 . بازشناسی هویت دینی در مسکن سنتی( نمونه موردی: شهریزد). رساله دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
3. اکبری نامدار، شبنم. 1390. بازشناسی اصول پایدار درمعماری خانه‌های سنتی ایران (جهت تدوین مبانی طراحی مسکن مطلوب معاصر (مورد مطالعاتی: تبریز). رساله دکتری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
4. حیدری، علی اکبر، یعقوب پیوسته‌گر، و مریم کیایی. 1395. تحلیل دانه‌بندی بلوک‌های مسکونی از منظر جرم شناسی با استفاده از تکنیک نحوفضا. هنرهای زیبا 21(3): 91-101.
5. حیدری، علی اکبر، یعقوب پیوسته‌گر، و مریم کیایی. 1396الف. بررسی عامل تفاوت فضا و ارزش فضایی در خانه‌های ایران با استفاده از روش چیدمان فضا. مطالعات محیطی هفت حصار 5(20): 5-18.
6. حیدری، علی اکبر، یعقوب پیوسته‌گر، و مریم کیایی. 1396ب. ارزیابی نقش حیاط در ارتقاء راندمان عملکردی خانه. صفه 73: 39-60.
7. دهقان، مصیب، شاهین برزگران، و محمد دانا سالم. 1392. محرمیت، طیفی روانشناختی در خانه و شهر ایرانی- اسلامی. دومین همایش ملی معماری و شهرسازی از نظریه‌ها تا کاربرد در دنیای معاصر. تبریز: دانشگاه هنر تبریز.
8. زرگری نژاد، غلامحسین. 1386. عباس میرزا. نخستین معمار(بنای نظام جدید) در ایران معاصر. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران 58(5): 79-111.
9. عطازاده، مهدی. 1383. سیمای تبریز در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار. تبریز: اختر.
10. عینی‌فر علیرضا. 1382. الگویی برای تحلیل انعطاف‌پذیری در مسکن سنتی ایران. هنرهای زیبا 13(13): 77-65.
11. قدیمی قیداری، عباس. 1389. بحران جانشینی در دولت قاجار (از تأسیس تا جلوس محمد شاه). پژوهش‌های تاریخی 2(1): 86 - 106.
12. مسائلی، صدیقه. 1388. نقشه‌های پنهان به مثابه دست آورد باورهای دینی در مسکن سنتی ایران. هنرهای زیبا(37): 27-38 .
13. مستوفی، عبدالله.1371. شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه.جلد دوم. تهران: زوار.
14. منصوری، بهروز. 1379. مطالعه تحلیل خانه‌های تبریز پیش از دوره پهلوی (تحلیل گونه شناسانه طرح‌های اقلیمی و فرهنگی در خانه‌ها). رساله دکتری. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
15. Akbari Namdar, Shabnam. 2011. Recognition of Sustainable Principles in the Architecture of Traditional Iranian Homes (to formulate the basics of contemporary desirable housing design (Case study: Tabriz). Ph. D Thesis. Tehran: Islamic Azad University.
16. Atarzadeh, Mehdi. 2004. Tabriz physiognomy in the period of Nasser al-Din Shah Qajar. Tabriz: Akhtar.
17. Dehghan, Mosayeb, Shahin Barzegaran, Mohammad Dana Salem. 2013. Confidentiality, A psychological spectrum in the Iranian-Islamic home and city. In the second national conference on architecture and urban planning from theories to applications in the contemporary world. Tabriz. Tabriz University of Islamic Arts.
18. Emo, Beatrix. 2015. Exploring Isovists: The egocentric perspective. Proceedings of the 10th International Space Syntax Symposium. London.
19. Etehadiyeh, Mansoureh. 2009. Women who wore hats under a mask. Tehran: History of Iran.
20. Eynifar Alireza. 2003. A Model for Analyzing Flexibility in Traditional Iranian Housing, Journal of Fine Arts 13(13) 77-65.
21. Fisher, Bonnie S. Jack L. Nasar. 1992. Fear in relation to three site features: Prospect, refuge and escape. Environment and Behavior 24: 35-62. [DOI:10.1177/0013916592241002]
22. Ghadimi Gheidari, Abbas. 2010. Succession crisis in Qajar government from the establishment of the dynasty to the end of Mohammad Shah Qajar (1794-1847). Historical Researches 2(1): 87-106.
23. Guney, Yasemin Ince. 2005. Spatial types in Ankara apartments. In the 5th International Space Syntax Symposium. Faculty of Architecture, Technology University, Delft, Netherlands.
24. Hanson, Julienne. 2003. Decoding of Homes and Houses. Cambridge: Cambridge University Press.
25. Heidari, Ali Akbar, Yaghoob Peyvastegar, Maryam Kiaee. 2017. Assessing Functional Efficiency of Courtyards. Soffeh 73: 39-60.
26. Heidari, Ali Akbar, Yaghoub Peyvastegar, and Maryam Kiaee. 2016. Residential Block Grading Analysis from Criminology Perspective Using Space Syntax Techniques. Journal of Fine Arts (21)3: 91-101.
27. Heidari, Ali Akbar, Yaghoub Peyvastegar, Maryam Kiaee. 2017. Investigation of Space Difference and Value of Spaces in Iranian Traditional Houses by Using Space Layout Method. Haft Hesar Journal of Environmental Studies 5(20): 5-18.
28. Hillier, Bill, & Julienne Hanson. 1984. The social logic of space. Cambridge. Cambridge University press [DOI:10.1017/CBO9780511597237]
29. Hillier, Bill. 2007. Space is the machine. A configurational theory of architecture. Cambridge: Cambridge University Press.
30. Klarqvist. Björn. 1993. A space syntax glossary. Nordisk arkitektur for skning 2.
31. López, Manuel J.J, and Akkelies Van Nes. 2007. Space and crime in dutch built environments: macro and micro scale spatial conditions for residential burglaries and thefts from car. In 6 th International Space Syntax Symposium. Istanbul.
32. Mansouri, Behrooz. 2000. Analysis of Tabriz houses before the Pahlavi period (typological analysis of climatic and cultural designs in houses). Ph. D. Tehran: Islamic Azad University.
33. Manum, Bendik. 2009. A-graph complementary software for axial-line Analysis. In the 7th International Space Syntax Symposium. Stockholm. Sweden.
34. Masaeli, Seigheh. 2009. Hidden Plan, the Consequence of Religious Beliefs in Traditional Desert House of Iran. Journal of Fine Arts 37: 27-38.
35. Mustafa, Faris Ali, and Ahmad Sanusi Hassan. 2013. Mosque layout design: An analytical study of mosque layouts in the early Ottoman period. Frontiers of Architectural Research 2: 445-456. [DOI:10.1016/j.foar.2013.08.005]
36. Mustofi, Abdullah. 1992. My biography or social and administrative history of the Qajar period, second volume, third edition. Tehran: Zavar.
37. Nourian, Pirouz. 2016. Configraphics Graph Theoretical Methods for Design and Analysis of Spatial Configurations. Ph.D. thesis. Delft University of Technology, Faculty of Architecture and the Built Environment. Delft. [DOI:10.59490/abe.2016.14.1348]
38. Nourian. Pirouz, Samaneh Rezvani, and Sevil Sariyildiz. 2013. A syntactic architectural design methodology: Integrating real-time space syntax analysis in a configurative architectural design process. In 9th International Space Syntax Symposium. Sejong University. Seoul.
39. Okhovat, Haniyeh. 2013. Recognition of religious identity in traditional housing (case study: Shahrizad). Ph. D thesis. Tarbiat Modares University.
40. Penn, Alan. 2003. space syntax and spatial cognition or why the axial line. Environment and Behavior 35(1). [DOI:10.1177/0013916502238864]
41. Peponis, John, Craig Zimring, and Yoon Kyung Choi. 1990. Finding the building in wayfinding. Environment and Behavior 22: 590-555. [DOI:10.1177/0013916590225001]
42. Van Nes, Akkelies. 2001. Road Building and Urban Change A morphological and configurative explanation of how ring roads change the pattern of distribution of shops in city and town centres. In Proceed-ings of the 5th International Space Syntax Symposium. Atlanta.
43. Varoudis. T, S. Psarra. 2014. Beyond two dimensions: Architecture through three-dimensional visibility graph analysis. Journal of space syntax 5: 91-108.
44. Zargarnejad, Gholam Hossein. 2010. Abbas Mirza, The first architect (building of the new system) in contemporary Iran. The Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran 58(3): 79-111.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
