محمدعلی بنی‌هاشمی، حامد بیتی،
دوره 7، شماره 3 - ( پاییز 1398 1398 )
چکیده
تاکنون صاحبنظران فراوانی از درآمیختگی ریاضی و معماری سخن رانده‌اند. نظرگاه‌های متفاوت دراین زمینه حاکی از وجود دو رویکرد کلی تاویلی و تاریخینگر دراکثر این مطالعات است. اما آنچه در‌بیان این نسبت چندان مورد‌توجه قرار‌نگرفته است؛ رویه‌های ذهنی مشترک در علم ریاضی و معرفت معماری است که بر کارِ ریاضی‌دانان و معماران گذشته تأثیر می‌نهاده است. بنابراین می‌توان این پرسش را مطرح نمود که حضور و تداوم ریاضیات در معماری گذشته مرهون چه رویه ذهنی معماران می باشد؟ رهیافت پژوهش حاضر مبتنی بر تفسیر تاریخی شواهد مستند است که در قالب متون گذشته و دانش‌نامه‌های علوم، به بررسی رویه‌ای در نسبت علم «ریاضیات» و معرفت «معماری» می‌پردازد تا با واکاوی معنای ریاضی در علوم گذشته از یکسو و جایگاه معرفت معماری نزد پیشینیان از دیگرسو، به تبیین ساختارهای ذهنی مشترک بین فعالان دو حوزه بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، رویه خاصی از ریاضیات با نام «الگوریتم» قابل شناسایی‌است که‌بر ذهن ریاضی-دانان گذشته ساری بوده و باعث تولد «ریاضیات فرهنگی» در‌آن بستر می‌شده‌‌است. این رویه عملگرا، به عنوان عامل تکوین ساختار ذهنی برای معماران در ساخت و تعریف الگوها ایفای‌نقش کرده‌است و اصول ریاضی در‌جریان همین ذهنیت مشترک الگوریتمی به ذهن معماران انتقال یافته و باعث تقارب عمل و نظر شده‌است.
