احمد خلیلی، مصطفی دهقانی،
دوره 8، شماره 3 - ( پائیز 1399 1399 )
چکیده
هویت شهری یکی از چالشهای مهم شهرهای جدید است؛ چنانکه ناهماهنگی، یکنواختی و عدم انطباق کارکردهای فضاهای شهری شهرهای جدید با نیازها، خواستهها و تمایلات ساکنان، منجر به انقطاع ریشههای اتصال و ارتباط ساکنین با محیط و در نتیجه با یکدیگر و همچنین بروز آثار سوئی چون ناامنی، مسئولیتگریزی، دلزدگی و بیتفاوتی شده است. لذا، شناخت عوامل هویت بخش شهرهای جدید، میزان برخورداری این شهرها از عوامل مربوطه و نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای رویاروی هر یک از نواحی این شهرها میتواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از بحران هویتی در شهرهای جدید داشته باشد. پژوهش حاضر در جهت تحقق اهداف فوق و با رویکردی تحلیلی- تبیینی صورت پذیرفته است و 70 شاخص سنجش و ارزیابی هویت شهری، با واکاوی و بررسی گسترده مطالعات جهانی و داخلی و توجه به شرایط بومی خاص شهر جدید هشتگرد استخراج و مستندسازی گردیده است. دادههای گردآوری شده از طریق پرسشنامه -که با حجم نمونه 516 نفری و با روش نمونهگیری خوشهای در نواحی 12 گانه این شهر توزیع شده است- با استفاده از تحلیل عاملی جهت تعیین عوامل نهایی تبیین‌کننده هویت شهر جدید هشتگرد و رتبهبندی نواحی مورد مطالعه بر اساس وضعیت مطلوبیت آنها در ارتباط با عوامل هویت شهری تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که 12 عامل در مجموع در حدود 60% موضوع هویت بخش شهر جدید هشتگرد را تبیین میکنند. مهمترین این عوامل، عامل «خاطرهانگیزی و احساس وابستگی به مکان» با تبیین حدود 8 درصد است. همچنین ناحیه 4ـ5 از نواحی مسکن مهر و ناحیه 4ـ1 از نواحی با سابقه در شهر به ترتیب، بدترین و بهترین وضعیت مطلوبیت هویتی را در میان نواحی شهر جدید هشتگرد دارند. در نهایت، نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای هویت بخشی در شهر جدید هشتگرد از طریق تحلیل استراتژیک محیطی تحلیل و جمع‌بندی گردیده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که کیفیات کالبدی تنها یک بعد از تجربه مکان هستند و اهمیت ارتباطات اجتماعی که در مکان‌ها اتفاق می‌افتد نباید مورد غفلت قرار گیرد. بهطوریکه دلبستگی به مکان را میتوان مبتنی برمشارکت مردم در مکان، میزان اشتغال به شبکه‌های اجتماعی و تعاملات فرهنگی، دانست. همچنین در مطالعه هویت شهری، شناخت مکان، کافی نیست؛ و افراد دلبستگی خود را با مکان براساس انتظارات خود که مبتنی بر تجارب قبلی از آنها از مکان‌های مشابه و فرایند شناختی آنهاست توسعه می‌دهند که رضایتمندی آنها از مکان به این شناخت بستگی دارد.
