میرزاعلی شیدانه مرید، معصـومه خامـه،
دوره 8، شماره 4 - ( زمستان 1399 1399 )
چکیده
ترکیه ازجمله کشورهایی است که از گذشته‌های دور دارای تمدن‌های گوناگونی بوده است. این کشور از دیدگاه معماری غنی و متأثر از معماری بیزانس بوده است. ورود اسلام به ترکیه و شکل‌گیری حکومت‌های اسلامی در دوره‌ی عثمانیان باعث شکل‌گیری نوع خاصی از معماری اسلامی در ترکیه گردید. معماری مساجد ترکیه، بارزترین گونه معماری اسلامی خصوصاً در شهر استانبول می‌شود.اهداف این تحقیق “دستیابی به سیر تحول معماری مساجد در ترکیه "و "الگویابی معماری مساجد ترکیه" بوده است. این تحقیق قائم بر این فرض است که الگوی معماری مساجد ترکیه ترکیبی از معماری مساجد اولیه اسلامی، ایرانی و معماری بومی ترکیه است. ریشه‌یابی ویژگی‌های معماری مساجد ترکیه، موضوع این تحقیق است که تأثیرپذیری معماری مساجد ترکیه از معماری مساجد اولیه اسلامی، معماری غنی و با سابقه طولانی بیزانسی و یونانی قبل از ورود اسلام و معماری تمدن‌های اسلامی پیشرفته در همسایگی ترکیه مانند ایران پرداخته شده است. ویژگی‌های معماری مساجد ترکیه به طور کلی شامل شبستان‌های رو به قبله، حضور مسجد در محله، ورود از حیاط به گنبد خانه روی محور مستقیم، هماهنگی هندسه ناشی از ستون‌ها با هندسه پلان و سازمان‌دهی فضاها در جهت قبله، تقسیم شبستان به فضای کارآمد با مقیاس انسانی، استفاده از عنصر نور در زیر گنبد خانه و ایجاد فضای روحانی، نیم‌گنبدهای عظیم که گنبد اصلی را تقویت می‌کنند، سیمای خارجی موج‌دار به وجود آمده توسط گنبدهای چندتایی، مناره‌های مدادی شکل، گنبدهای بیزانسی، استفاده از نقوش هندسی و گل و بته و خطاطی روی سنگ، ایوان برای درگاه و برای ورودی‌های شبستان است. ریشه‌یابی ویژگی‌های معماری فوق در این پژوهش رهنمون به کشف الگوی معماری مساجد ترکیه شده است. این پژوهش با روش تحقیق کیفی از نوع تحلیل محتوا گرا و کتابخانه‌ای و مرور متون و توصیفی تحلیلی و درانتها مقایسه و تطبیقی انجام شده است.
