مجتبی پوراحمدی، مهدی سهرابی،
دوره 7، شماره 2 - ( تابستان 1398 1398 )
چکیده
در طراحی کاربندی بر روی یک زمینۀ مشخص، تعیین تعداد اضلاع کاربندی مرحلهای حیاتی محسوب میشود. با توجه به خصوصیات هندسی کاربندیها، هر کاربندی برای هر زمینهای قابل استفاده نمیباشد. در پژوهش حاضر، روش طراحی کاربندی در آثار سه تن از اساتید و معلمان معماری سنتی ایران شامل استاد پیرنیا، استاد شعرباف و استاد لرزاده مرور و بررسی میشود. در هیچ یک از این منابع برای پاسخگویی به مسألۀ مورد اشاره، یک روش علمی دقیق مطرح نشده است و به نظر میرسد یافتن پاسخ مناسب برای این مسأله بیشتر به آزمون و خطا موکول شده که به یافتن جوابهای تقریبی میانجامیده است. تنها استاد پیرنیا از یک فرمول تجربی ساده برای تعیین تعداد اضلاع کاربندیهای یکپا سخن گفته که این فرمول نیز محدودیت های خاص خود را داشته است. هر چه جوابهای به دست آمده برای نحوۀ تقسیمبندی مستطیل زمینه با رواداری بیشتری حاصل آمده باشد؛ شمسه کاربندی دارای اعوجاج بیشتری خواهد بود و به جای دایره به سمت بیضی تمایل پیدا مینماید. پژوهش حاضر این مرحلۀ حساس از طراحی کاربندی را به صورت یک مسألۀ ریاضی صورتبندی مینماید و با نگارش برنامهای به زبان میپل، ابزار علمی دقیقی برای حل آن در اختیار طراحان قرار میدهد. برای اجرای برنامه، تعیین یکپا یا دوپا بودن کاربندی مورد نظر، اندازۀ طول و عرض مستطیل زمینه و نهایتاً مقدار رواداری قابل قبول الزامی است. پس از ورود این اطلاعات، محاسبات انجام میشوند و پاسخهایی که در محدودۀ رواداری قابل قبول قرار دارند؛ به ترتیب از دقیق ترین پاسخ ها تا کمدقتترین آنها در خروجی برنامه درج میشوند. دقت بسیار بالا و امکان بررسی تعداد نامحدود گزینهها در زمان بسیار کوتاه (در نسخۀ فعلی هزار گزینه که البته به سادگی نیز قابل تغییر است) از مزایای برنامه پیشنهادی میباشد. پس از معرفی روش ریاضی و نگارش برنامه موردنظر، نمونهای از کاربرد این برنامه جهت طراحی کاربندی یکپا و دوپا بر روی یک زمینه واحد به نمایش گذاشته میشود. در ادامه، فرمول تجربی استاد پیرنیا توسط برنامه موردنظر به محک آزمایش گذاشته میشود. نتیجۀ آزمون نشان میدهد که این فرمول سنتی در حیطۀ کاربرد محدود و متعارف خود، میتوانسته پاسخ های نسبتاً دقیق و قابل قبولی را تولید نماید. در نهایت، بحثی دربارۀ نتایج و کاربردهای پژوهش ارائه میشود.
