روش تحقیق مناسب و مطلوب مهم‌ترین عامل هدایت انسان‌ها به ادراک و کشف عالم وجود، حقایق «عالم و آدم»، ارتباط آن‌ها و زمینه‌ساز سیر و صیرورت متعالی انسان‌ها و ضامن سعادت و جاودانگی آن‌هاست. متأسفانه در قرون اخیر، فرهنگ غربی با جدایی از «مکاتب الهی» و رویکرد صرفاً مادی به «عالم و آدم» و حیوان‌پنداری انسان‌ها، روش تحقیق «جزءنگر»، یعنی «حسی، تجربی، غریزی و آماری» را در مراکز آموزشی و پژوهشی جهان حاکم نموده است. این روش در شناخت علل «مادی و صوری» پدیده‌ها در عالم طبیعت موفق است. به همین دلیل نیز توفیق انقلاب صنعتی و تولید «قدرت و ثروت» را برای کشورهای غربی به قیمت «غارت، استعمار و برده‌داری سایر کشورها» ایجاد نمود. البته با گسترش «ازخودبیگانگی و مسخ مردم جهان» و ایجاد «بحران محیط زیست، تضاد طبقاتی غنی و فقیر، افسردگی، یأس و افزایش خودکشی و غیره». در نقطۀ مقابل، خداوند متعال با ارسال همۀ پیامبران الهی به امتیاز خاص «عقلانی و روحانی» انسان‌ها نسبت به حیوانات تأکید نموده و با ارائۀ منابع و مبانی خطاناپذیر خود، یعنی «قرآن و سنت معصومین»، روشی را در تحقیق ارائه نموده‌اند که به خصوص متضمن تبیین «سیر و صیرورت متعالی و جاودانۀ انسان‌ها و حیات طیبۀ» آن‌هاست و به آن روش تحقیق «کل‌نگر و همه‌جانبه‌نگر اسلامی» می‌گوییم. در این مقاله ضمن ارزیابی، مقایسه و تبیین جایگاه دو روش فوق، از طریق روش‌های «استدلال منطقی و تفسیری» مبتنی بر منابع خطاناپذیر اسلامی یعنی «قرآن و احادیث معتبر»، مبانی خود را اثبات می‌نماییم. اصلاح دروس روش تحقیق در دانشگاه‌ها از مقدمات اصلی و ضروری برای اسلامی کردن دانشگاه‌ها و تحقق راهبرد مقام معظم رهبری در «ایجاد تمدن نوین اسلامی با هویت اسلامی-ایرانی» و پرهیز از رویکرد «ترجمه و تقلید» از فرهنگ ناقص، منحرف، ضد انسانی و ضد تکاملی غربی است.
