محمد منان رئیسی، زهرا انصاری‌پور،
دوره 7، شماره 1 - ( 3-1398 )
چکیده
مسئلهی عدم رعایت حریم در البسه و ابنیه‌ی معاصر ایرانی، از مسائل مهم فرهنگی کشور است که به دلیل عدم تناسب با فرهنگ اسلامی ایرانی، تبعات فرهنگی اجتماعی مختلفی را در جامعه‌ی معاصر ایران به بار آورده است. این پژوهش با استفاده از روش تفسیری تاریخی و با استناد به منابع اسنادی، به ژرف‌کاوی این سؤال میپردازد که آیا به لحاظ تاریخی، در تحولات سده‌ی اخیر ایران، بین حجابزدایی در البسه (به طور خاص لباس بانوان) و حریمزدایی در ابنیه (به طور خاص بناهای مسکونی) ارتباط معناداری وجود دارد؟ طبق یافتههای این پژوهش و در پاسخ به سوال فوق چنین استنباط میشود که در تاریخ معاصر ایران، کنشهای حجابزدا و حریمزدا در البسه و ابنیه، ریشه در بینش مشترکی دارند که مکتب فکری لیبرالیسم، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین وجوه مدرنیزاسیون و تجدّد‌مآبی با تأکید بر آزادی مطلق فرد، وجه شاخص این بینش است. در دوره‌ی پهلوی، ما‌به‌ازای این لیبرالیسم در البسه، به کشف حجاب و آزادی مطلق بانوان در پوشش و حجاب تعبیر شد؛ کما اینکه مابه ازای آن در معماری، به برونگرایی و حریمزدایی از بناها (لیبراسیون فضایی) تعبیر گردید. علاوه بر مبنای بینشیِ مشترک، از مهم‌ترین وجوه مشترک حجابزدایی و حریمزدایی در البسه و ابنیه، برونزا بودن و بسط آنها از دولت به مردم در دوره پهلوی بوده است که شواهد این مدّعا در این پژوهش ارائه شده است.
