با وجود پیدایش معماری مدرن و از بین رفتن هویت در ساخت و سازهای جدید٬ الگوشناسی یکی از موضوعات مهمی است که سعی در شناخت روش های کاربردی جهت دستیابی به عناصر و الگوهای هویت ساز بومی گذشته و استفاده از آنها در معماری امروز به شکل نوین دارد. بافت های مسکونی سنتی به عنوان هسته اولیه تشکیل دهنده شهرها و نیز عناصر و ابنیه معماری موجود در آنها بدون تردید میراثی ارزشمند جهت بررسی٬ تحلیل و ارائه الگوهای مناسب معماری بومی هستند. این پژوهش ابتدا با نگاهی توصیفی- تحلیلی مروری خواهد داشت بر مباحث کلیدی مطرح و مرتبط با زمینه الگوشناسی در معماری و طراحی شهری و سپس با توجه به مبانی نظری بدست آمده٬ فاکتورها کالبدی موثر بر الگوشناسی بافت و ابنیه سنتی مسکونی شناسایی می شود. در مرحله بعدی ضمن تشریح مفاهیم و شاخص های معماری بومی نیشابور از روش تحقیق میدانی جهت شناخت و بررسی کالبدی درباره نمونه ابنیه مورد مطالعه در بافت تاریخی بهره گرفته خواهد شد. بعد از این تحلیل به وسیله روش سلسله مراتبی٬ موثرترین فاکتورها کالبدی اولویت گذاری شده و نهایتا با توجه به نتایج بدست آمده٬ اصول معماری بومی و مقایسه ضوابط موجود٬ راهکارها و الگوهای طراحی مسکن جدید با هدف ارتقای ابعاد کیفی و کمی منازل مسکونی معرفی میگردند.
