اطلاعات پیش زمینه
ده سال پس از دو اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در سال های 2003 و 2005 میلادی در ژنو و تونس، که منجر به دو سند برنامه عمل و اعلامیه اصول شد، در اجلاس عالی WSIS+10، در ژنو در سال 2014 میلادی، دو سند دیگر (بیانیه WSIS+10 در پیاده سازی نتایج سوئیس و چشم‌انداز WSIS+10 برای جامعه اطلاعاتی پس از (2015) به تصویب رسید. تمام اسناد مذکور به نقش پیشرفت‌های فنی و علمی و تسهیم نتایج تحقیقات، در توسعه بسیاری از اجزای جامعه اطلاعاتی توجه بسیاری نموده‌اند. گرچه دستاوردهای زیادی در ده سال گذشته حاصل شده است، اما چالش‌های بسیاری به ویژه در کشورهای در حال توسعه هنوز باقی مانده است. بنابر چشم‌انداز WSIS+10، "علم الکترونیکی با تغییر در مسیر هدایت یک پژوهش، تغیر در چگونگی تعریف دستورکار علمی، تغییر افراد شرکت‌کننده در آن، تغیر چگونگی تسهیم اطلاعات و نتایج آن، تغییر در سرعت دسترسی سیاست‌گذاران، دانشمندان و هر شخص به دانش، و تغیر در اینکه چه کسی در پیگیری خط مشی‌ها نتایج تحقیق شرکت می‌کند، انقلابی را در علم بوجود می آورد."
این پروژه توسط مرکز مطالعات راهبردی و بین الملل فاوا (ICT-SIS) در دانشگاه علم و صنعت ایران با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظور ایجاد یک شبکه‌ از پژوهشگران، اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان جهت حمایت از تبادل ایده‌ها و اطلاعات علمی میان آنها تعریف شده است.
این پروژه سعی دارد که هم‌اندیشی‌های خبرگانی را در چندین زمینه از علم الکترونیکی با توجه به نقش تحقیق، علم و فناوری در توسعه پایدار جوامع دانشی و اطلاعاتی در موضوع‌های علمی گوناگون انجام دهد. خروجی‌های این پروژه در کنفرانس‌ها و کارگاه‌های موضوعی ارائه خواهد شد و نتایج آن می‌تواند در توسعه نقشه‌ی راه برای گسترش علم الکترونیکی در کشور استفاده شود.

اهداف
هدف این پروژه، که در سال 2015 میلادی آغاز شده است، تاسیس یک نقطه مرجع ملی پژوهش در زمینه توسعه علم الکترونیکی در ایران است. در این پروژه شبکه‌ای از محققان و دانشمندان که با مفاهیم جامعه اطلاعاتی در ایران آشنا هستند، راه‌اندازی شده و کمک می‌کند تا توسعه همکاری‌های علمی در زمینه مرتبط در داخل کشور شکل گرفته و در آن پیشرفت‌هایی که در دنیا رخ می‌دهد نیز در نظر گرفته می‌شود. از آنجا که موضوع اصلی چگونگی ارتباط علم و جامعه اطلاعاتی و اثرات متقابل آنها بر یکدیگر است، در مرحله اول مبانی اصلی علم الکترونیکی تعیین و مرور می‌شوند. سپس فهرستی از افراد خبره شامل دانشگاهیان، متخصصان مرتبط با موضوع و سیاستگداران علمی که در پروژه‌های مبتنی بر ICT فعالیت داشته یا دارند، تهیه می‌شود. پس از آن تدوین مرور کارهای گذشته، انجام هم‌اندیشی بین خبرگان مذکور و برگزاری کارگاه برای موضوعات منتخب در مطالعه اولیه انجام خواهد شد. این امر با هدف پیدا کردن چالش‌های اصلی و فرصت‌ها در علم الکترونیکی می‌تواند به یافتن نقشه راه آن در ایران کمک کند.
هم‌اندیشی‌ها به صورت مبتنی بر وب از راه دور انجام می‌شود. این کار از طریق سیستم نرم‌افزار دلفی الکترونیکی با قابلیت اجرا به صورت موازی در چهار گروه از خبرگان به طور همزمان برای جمع آوری نظرات خبرگان انجام می‌شود. شایان ذکر است که توسعه نرم افزار دلفی مبتنی بر وب به صورت موازی به زبان فارسی برای اولین بار در این مرکز به انجام رسیده است. پس از اجرای فرایند دلفی چندین جلسه حضوری برگزار می‌شود. در نهایت نتایج در یک کنفرانس بین متخصصان بررسی می‌شود. هدف اصلی هم‌اندیشی متخصصان و برگزاری کنفرانس‌های مرتبط یافتن پیشران‌هایی برای علم الکترونیکی با ملاحظه شرایط بومی کشور است که میتواند به توسعه علم الکترونیکی و در نتیجه به توسعه پایدار یک جامعه دانش‌بنیان کمک‌کند. به این ترتیب در این پروژه تلاش بر این است تا سمت و سوی آینده برای علم الکترونیکی تعین شود و این امر پایه‌ای برای تدوین برنامه‌های راهبردی توسعه علمی کشور ایجاد می‌نماید. گروه‌های مرجع تعین شده در این پروژه شامل گروه مرجع دانشوران و گروه مرجع سیاست‌گذاران و گروه مرجع فناوران است و امید می‌رود که یک شبکه فعال از محققین با تخصص و مهارت در توسعه علم در جامعه اطلاعاتی بدست آید. نتایج بدست آمده در این پروژه در مورد مباحث بحث شده و یا توسعه یافته در جوامع علمی انتشار می یابد. این نتایج به سیاستگذاران در تهیه برنامه توسعه ملی کمک می کند. اهداف اصلی پروژه و نتایج مورد انتظار در ادامه شرح داده شده‌اند:

• بررسی چالش‌ها در روند تصمیم‌سازی برای توسعه علم الکترونیکی در ایران.
•  پیدا کردن فعالیت‌های موردنیاز و توصیف دستاوردهای ملی در زمینه‌ی علم، پژوهش و فناوری در جامعه اطلاعاتی.
• بررسی موارد ثبت شده و گزارش‌های فعالیت‌های دانشگاهی با توجه به شاخص‌های توسعه جامعه اطلاعاتی و دانش بنیان.
• ایجاد یک هم‌افزایی ملی جهت توسعه دانش بنیان و پایدار با استفاده از امکانات فراهم شده توسط جامعه اطلاعاتی.
• فرصت‌سازی و ارتقا توانایی‌های حرفه‌ای پژوهشگران برای انجام پژوهش در حوزه جامعه اطلاعاتی.

ارزش و اهمیت افزوده پروژه
امروزه دانش و علم، عامل اساسی در فرایند نوآوری و جهت‌دهی مسیرها برای رسیدن به توسعه برابر، فراگیر و پایدار در سطوح بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی می‌باشد. پژوهش در علوم الکترونیکی می‌تواند درک بهتری از گرایش‌های درحال ظهور، تاثیر آنها و جهت‌های آینده فراهم کند. همچنین می‌تواند ساختار جامعه اطلاعاتی را ارتقا دهد و پایداری نتایج تحقیقات دانشمندان را بهبود بخشد. بنابراین این پروژه بر روی مطالعه مفهومی در حوزه علم الکترونیکی با تمرکز بر هم اندیشی خبرگان این حوزه اجرا می‌شود. خروجی‌های هم‌اندیشی، نقطه شروعی در ایجاد نقشه راه ملی برای توسعه علم الکترونیکی است که سیاستگذاران در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. نتایج جلسات به عنوان گزارش‌های فنی در زمینه‌های مرتبط به صورت کلی و به خصوص در تحلیل شکاف و تعیین روند تدوین سیاست‌های توسعه برای علم الکترونیکی در ایران، انتشار خواهد یافت. ایجاد سندهای پشتیبان برای برنامه توسعه ملی، ایجاد گزارش فنی مناسب به عنوان پایه‌ای قایل استفاده در تهیه طرح‌ها و برنامه‌های راهبردی برای توسعه پایدار مبتنی بر فاوا، برگزاری سیمنار با هدف ارتقا تخصص‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای برای ایجاد جامعه اطلاعاتی دانش بنیان مهمترین دستاوردهای پروژه در سال نخست خواهد بود.

چالش ها
مواردی که در ادامه معرفی می‌شوند مهم‌ترین چالش‌ها در دستیابی به اهداف پروژه می‌باشند:

• یافتن محققان برجسته که در موضوع‌های مرتبط کار کرده باشند و با فاوا و جامعه اطلاعاتی آشنا باشند و فرصت کافی برای شرکت فعال در جلسه‌های الکترونیکی و سیستم دلفی مبتنی بر وب داشته باشند.
• یافتن مدیر قوی، آگاه و متعهد در هر موضوع منتخب برای هدایت جلسات حضوری به عنوان هماهنگ‌کننده.
• ریسک‌های پروژه در کافی نبودن منابع علمی برای آماده‌سازی اطلاعات و تحلیل داده‌های جمع آوری شده.

ارتباط پروژه به خط عمل مربوطه
علم الکترونیکی بخشی از خط عمل C7 اعلامیه اصول جامعه اطلاعاتی است. کار بر روی این موضوع خود می‌تواند به تعین اولویت پروژه‌های فاوا و چارچوب سیاست برای توسعه پایدار در همه خط عمل‌های جامعه اطلاعاتی کمک کند. در این پروژه سعی می‌شود تا یک شبکه علمی از پژوهشگران در دانشگاه‌های سراسر ایران و حتی خارج از ایران، جهت مبادله ایده های خلاقانه جدید در حوزه علم-الکترونیکی، ایجاد شود.

نتیجه گیری
پیاده‌سازی اهداف مشخص شده در اعلامیه اصول و تکمیل طرح اقدام WSIS، بدون تحقیق و بدون بهره‌گیری از علم الکترونیکی به صورت موثری امکان‌پذیر نخواهد بود. جامعه اطلاعاتی روش‌های انجام تحقیق گذشته را تغییر داده و باعث شده تا نتایج و خروجی پروژه‌های تحقیقاتی تحت تاثیر فرایند جدید قرار گیرند. این پروژه کمک می‌کند تا پس از مطالعه مفهومی در حوزه علم الکترونیکی، شبکه‌ای از محققان، اساتید دانشگاه و افراد شاخص که در این حوزه فعال هستند، شکل گرفته و از طریق یک سیستم دلفی مبتنی بر وب در زمینه‌های منتخب با یکدیگر تبادل ایده نمایند. نتایج این پروژه می‌تواند نقطه مرجع‌ای برای تحقیق در زمینه علم الکترونیکی در ایران باشد تا تحقیقات کاربردی با کیفیت بالا، به ویژه در زمینه علم الکترونیکی و همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای با نهادهای فنی مرتبط توسعه یابد و خروجی‌های آن در تهیه برنامه‌های توسعه ملی استفاده شود.

برای دیدن پوستر پروژه اینجا کلیک کنید.