آقای سلمان مرادی در روز دوشنبه ۹۴/۱۰/۲۰ ساعت ۱۳:۳۰ از پایان نامه خود تحت عنوان " کاربست روش تحقیق روایی در بررسیهویت مکان " در دانشکده معماری دفاع خواهند نمود.
چکیده:
پرداختن به موضوع مکان، به عنوان فضایی واجد معنا، راه را برای ارائه نوشتههایی در مورد ابعاد معنایی مکان و هویت مکان و آنچه از آن به عنوان بحران هویت مکان نام برده میشد باز کرد، اما تعداد و وسعت این نوشتهها بسیار محدود بوده است. در بررسی این نوشتهها، محدودیتهای موجود در آنها زمانی بیشتر خودنمایی میکند که محققان در زمینههای مطالعات محیطی و شهری به دنبال پرداختن به مفهوم هویت مکان و پیدا کردن روشی برای بررسی و ارزیابی آن باشند. آنگاه میتوان فقدان وجود چارچوبهای کاربردی مشخصی برای تحقیق و تحلیل هویت مکان در این نوشتهها را مشاهده نمود. چنانکه اغلب این نوشتهها در سطحی بسیار کلی و مبهم از مفهوم هویت مکان باقی مانده و به مرحله ارائه مدلهای تحقیقی-تحلیلی در مورد هویت مکان نرسیدهاند.
از این رو، موضوع رساله حاضر، ارائه چارچوبی تحقیق-تحلیلی و دارای ویژگیهای کاربردی در مورد هویت مکان است. یک چارچوب تحقیقی-تحلیلی چارچوبی مدون و کارآمد است که با کاربست آن میتوان به بررسی، تحقیق، تشریح و تحلیل مفهومی خاص پرداخت. این چارچوب تحقیقی-تحلیلی میتواند به عنوان ابزاری در اختیار محققان و متخصصان یک حوزه مشخص قرار گیرد. از این رو، تدوین چاچوب تحقیقی-تحلیلی مواردی از قبیل تدوین و تبیین چارچوب مفهومی و فرآیندی شکلگیری مفهوم، روششناسی و تبیین روش تحقیق مناسب، تشخیص شیوهها و ابزارهای تحقیق، تدوین چارچوب تحلیل یافتههای تحقیق، چگونگی استنتاج و تفسیر یافتههای تحقیق و دستهبندی و نتیجهگیری از آنها را در بر میگیرد. در راستای تدوین چنین چارچوبی، توجه به هر یک از مراحل به عنوان جزئی مهم و زیربنای دیگر اجزاء، از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. اما یکی از مهمترین عناصر چارچوب تحقیقی-تحلیلی، روش تحقیق انتخاب شده به عنوان زیربنای تحقیق است. از این رو، توجه به روشهای نوین تحقیق در حوزه رویکرد کیفی از اهمیت بالایی در تحقیق حاضر برخوردار است.
در تحقیق حاضر، بر اساس مطالعه نوشتگان موجود، خلاءهای موجود در چارچوبهای پیشین شناسایی شده و با بررسی دقیق و استفاده از روشهای استنتاجی-اکتشافی، چارچوب محتوایی و چارچوب فرآیند شکلگیری مفهوم هویت مکان تدوین و تبیین شد. چارچوب محتوایی تدوین شده تلفیق، تصحیح و استنتاجی از تعاریف ارائه شده در مورد هویت مکان با رجوع مستقیم به مفهوم هویت مکان و رجوع غیرمستقیم از طریق مرور مفاهیم مرتبط با هویت مکان است. چارچوب فرآیندی هویت مکان، چارچوبی است که در آن به نیروهای شکل دهنده به این مفهوم و چگونگی تأثیر این نیروها و نتایج آنها در فرآیند شکلگیری آن پرداخته شده است. یکی از برتری ها و ظرفیتهای مهم موجود در چارچوب فرآیندی ارائه شده در تحقیق حاضر، توجه و تبیین چگونگی تاثیر گروهها و نیروهای مختلف اجتماعی در شکل گیری هویت مکان بر اساس لایه های مختلف است.
پس از تدوین چارچوبهای دوگانه فوق، یکی از یافتههای مهم تحقیق حاضر، بهینه سازی روش تحقیق روایی به عنوان روش تحقیقی کارآمد و نوین در حوزه مطالعات و تحقیقات مرتبط با علوم محیطی و به طور ویژه مفهوم مکان است. یکی از تواناییهای مهم تحقیق روایی، جمعآوری دادههایی است که در بسیاری از روشهای تحقیقی، اطلاعات و دادههای حاشیهای محسوب شده و بدین ترتیب بیاستفاده باقی میمانند. آنچه به طور خاص میتواند به عنوان یافته و دست آورد خاص تحقیق حاضر مورد نظر قرار گیرد آن است که «هویت مکان مفهومی از جنس روایت است، روایتی جمعی که نتیجه و محصول روایتهای ارائه شده توسط نیروها و گروههای مختلف اجتماعی در مکان بوده و به طور مداوم توسط این گروهها مورد ادعا است».
در مرحله تحلیلی، با توجه به این که محتوای یافته های تحقیق، روایتهای جمع آوری شده از منابع مختلف بودند، چارچوب تحلیل یافته ها نیز در این ارتباط تعریف و تبیین شد. از این رو با تشخیص لایههای داستانی و گفتمانی، به عنوان لایه های تشکیل دهنده روایتها، جهت و راستای تحلیل، به سمت روش تحلیل گفتمان متمایل شد.
یکی دیگر از یافته ها مهم تحقیق حاضر در بخش میدانی، تشخیص وجود «گفتمان غالب» در روایتهای جمع آوری شده از هر یک از گروه های مورد تحقیق بود. در تحقیق حاضر این «گفتمان غالب» در حقیقت به عنوان دستاورد و همچنین منبعی برای ارائه تحلیلهای آتی مورد استفاده قرار گرفته و از دو بعد مورد تحلیل قرار گیرد؛ ۱) نوع گفتمان و ۲) جهت گیری گفتمان. تشخیص این دو بعد نیز بدون انجام تحقیقات میدانی میسر نبوده است.
اما نکتهای که در این چارچوب تحلیل و استنتاج از جمعبندیهای انجام گرفته مدام مورد توجه بوده است، بدست آوردن نتایج کاربردی و قابل استفاده به عنوان ابزاری برای محققان در این حوزه است. یکی از مهمترین یافتهها تحقیق حاضر، ارائه دسته بندی مشخص و روشنی از بحران هویت و مولفههای دارای بحران است.
|