دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
چکیده: (360 مشاهده)
کودکی مهمترین دوران زندگی انسان است و رشد هر جامعه در گرو افزایش سلامت کودکان آن است. از آنجا که کودکان بیشترین زمان خود را در خانه سپری می‌کنند، طراحی محیط‌های مسکونی به شدت روی آنها و به ویژه سلامتیشان تاثیرگذار است. متاسفانه امروزه طراحی محیط‌های مسکونی، اغلب تنها براساس خواسته‌های بزرگسالان بوده و عادات روزمره کودکان را در مسیر تغییرات نگران‌کننده‌ای قرار داده‌است. این تغییرات از قبیل افسردگی، چاقی، رفتار پرخاشگرانه، آسم، سلامت کودکان را تهدید می‌کند. لذا پژوهش پیش‌رو با هدف "اولویت‌بندی مولفه‌های طراحی در یک مجموعه مسکونی که بر سلامت کودکان موثرتر واقع می‌شوند" انجام گرفته است. به این منظور، ابتدا با مرور منابع به روش توصیفی-تحلیلی، مولفه های محیط مسکونی موثر بر سلامت کودک استخراج شد. سپس به کمک روش پیمایشی، پرسشنامه‌ای بر اساس مولفه ها تدوین شد. جامعه آماری متشکل از 4 گروه معماران کودک، روانشناسان کودک، والدین کودکان و نهایتا مربیان کودک و در مجموع 100 نفر تعریف شد. در ادامه، با تحلیل پاسخنامه‌ها به کمک آزمون فریدمن و آنتروپی شانون، مهمترین مولفه‌های محیطی سلامت کودکان در مجموعه‌های مسکونی از نگاه هر یک از این 4 گروه بدست آمده و در مقایسه باهم قرار گرفت. نتایج حاصل شده حاکی از آن بود که مهمترین اشتراک بین 4 گروه بحث ایمنی و امنیت است که بدیهی ترین مولفه‌ای است که تامین آن در ساختار فضای متناسب با کودک باید تامین شود. بعد از این اصل می‌توان بیان داشت که در حالی که معماران فضای بازی را به عنوان یک فضا با کارکرد آموزشی-اجتماعی-روانی- فرهنگی می بینند، برای والدین نور کافی و راحتی خیال آنها از رشد مادی کودک در شرایط بهینه مطرح است. روانشناسان با نگاه خود به دنبال گسترش پیوند کودک با همنوعان و تقویت تعاملات برای دستیابی به مهارت های اولیه زندگی برای رسیدن به استقلال کودک هستند و آن را اولویت می‌دانند و مربیان نیز به نوعی با والدین دغدغه تامین نور کافی برای رشد اولیه کودک را مد نظر دارند.
فهرست منابع
1. ابراهیمی، ح.، سعیدی رضوانی، ن.، و معانی منجیلی، آ. (1390). تدوین اصول، طراحی فضاهای بازی کودکان با تاکید بر گروه سنی 5 تا 12 سال، مطالعه موردی: رشت. باغ نظر، 8(19)،31-42.
2. اسراری نظامی، س. و رضاسلطانی ،م. (1398). عوامل موثر بر محرکهای رشد جسمانی کودک در طراحی فضای بازی با رویکرد روانشناسی محیط. دومین کنفران بین المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران.
3. باقری، محمد.، و عظمتی، حمیدرضا. (1389). ارتقاء سلامت جسمی-روانی شهروندان با طراحی محیط و منظر شهری. انسان و محیط زیست، 8(شماره 4(15-پیاپی 26))، 83-88.
4. برجیان بروجنی، مونا.، صحراگرد منفرد، نداسادات.، و یزدانفر، سید عباس‌آقا. (1401). شناسایی و ارزیابی فاکتورهای محیطی جهت دستیابی به مسکن سلامت‌محور کودکان.
5. بهرام‌پور، عطیه.، و ملک‌افضلی، علی‌اصغر. (1397). نقش مولفه «ایمنی و امنیت» فضاهای شهری در حضورپذیری کودکان؛ مطالعه موردی: محله فاطمی در منطقه 6 تهران. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 9(33)، 39-49.
6. بهروزفر، فریبرز.، و رازجویان، محمود. (1380). مبانی طراحی فضاهای باز نواحی مسکونی در تناسب با شرایط جسمی و روانی کودکان: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
7. پیکانی، امید.، و باور، سیروس. (1397). معیارهای طراحی مجتمع مسکونی با رویکرد ارتقای سلامت کودکان در فضاهای شهری. معماری شناسی.
8. ترکمان، مژگان، جلالیان، سارا، و دژدار، امید (1395). نقش معماری و عوامل کالبدی محیط آموزشی بر تسهیل یادگیری کودکان. شباک، 2( 11(پیاپی 18))، 1-14
9. حسینی, آرزو, صالحی نیا, مجید, شفایی, مینو, & صالح صدق پور, بهرام. (1400). محیط های محرک بازی کودک: عوامل مؤثر بر انگیزش بازی کودک در عرصه میانی مجتمع‌های مسکونی. معماری و شهرسازی پایدار, 9(1), 13-26. doi: 10.22061/jsaud.2021.7140.1752
10. حسینی، سید باقر.، عظمتی، حمیدرضا.، و باقری، محمد. (1385). تاثیر ادراکی _ رفتاری فضاهای باز محله در سلامت دانش آموزان. فناوری آموزش، سال اول(1)، 19-10.
11. حیدری، ط. و ایمن پور، ف. (1394). بررسی حقوق کودکان در معماری شهری. کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی.
12. داریوشی ،ت و علیپور، س. (1396). ادراک محیط از منظر روانشناسی کودک، اولین همایش ملی توسعه پایدار و مدیریت شهری با رویکرد آرامش شهروندی، سیرجان.
13. راتوس، اسپنسر. (1388). روانشناسی عمومی (حسین ابراهیمی مقدم، خدیجه ابوالمعالی، فریبا نبوی‌آل‌آقا، محمد مظفری، مهدی محی‌الدین‌بناب، حمید محمدی‌فرود، علی عسکری، افسانه طاهری، بایرامعلی رنجگر، ضیاالدین رضاخانی، و علی پیکانی، مترجمین) ساوالان.
14. سیف، سوسن.، کرمی‌نوری، رضا.، کدیور، پروین.، و لطف‌آبادی، حسین. (1393). کتاب روانشناسی رشد 1: سمت.
15. شیعه، ا.، و شرفی، ش. (1393). ارزیابی عوامل موثر در ایمنی فضاهای تفریحی برای کودکان (مطالعه موردی: محله نیاوران تهران). اطلاعات جغرافیایی، 23(90-91 ویژه نامه)، 18-24
16. صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در ایران و مرجع ملی پیمان نامه حقوق کودک «وزارت دادگستری»، (1400). پیمان نامه جهانی حقوق کودک به همراه سه پروتکل الحاقی
17. عنایتی، الهه.، قمرانی، امیر.، و عابدی، احمد. (1399). اثر فضای شهری بر سلامت روانی- اجتماعی کودکان و نوجوانان شهر اصفهان. جغرافیا و مطالعات محیطی، 10(38)، 37-47.
18. غفاری، ع. و بنایی ابرند آبادی، م. (1390). خانه سالم چیست؟. مسکن و محیط روستا، 30(133)، 15-28
19. کارخانه، وحید، و احمدی، حمید، (1394). شاخص های عمومی شهر دوستدار کودک. همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، فومن
20. کردشاکری، پرنیان.، و بزرگ‌زاده یزدی، نگار. (1396). تحلیل هدفمند آثار مسابقه شهر من، محله من شناخت تکاملی کودک و نوجوان از شهر (3 تا 16 سالگی): سازمان عمران و بهسازی شهری.
21. گلسون، براندن و سایپ، نیل، 1392، شهر کودکانه، ترجمه پیمان ضیایی ، مونا واله، ویراستار شهین خاصی؛ به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران
22. گیفورد، رابرت. (1378). روانشناسی محیط‌های مسکونی (وحید قبادیان، مترجم) مجله معماری و فرهنگ. شماره 2و3.
23. متینی، م. سعیدی رضوانی، نوید، احمدیان، رضا. (1393) معیارهای طراحی محلات مبتنی بر رویکرد شهر دوستدار کودک (نمونه موردی: محله فرهنگ مشهد، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 5، شماره 15، ص 91-112.
24. مرتضایی‌منش، فاطمه.، رهبری منش، کمال.، و کیانی، مصطفی. (1395). تبیین رابطه کیفیت فضای باز مسکن و میزان اضطراب کودکان بر مبنای نظریه رشد اریکسون (مطالعه موردی : مجتمع‌های مسکونی در تهران). هویت شهر، 10(3)، 85-98.
25. مظفر، فرهنگ.، عظمتی، حمیدرضا.، و باقری، محمد. (1385). طراحی بوستان‌های شهری و رشد خلاقیت کودکان. فصلنامه فناوری آموزش، 1(1)، 27-37.
26. میرغلامی، م.، قره بگلو، م. و پارسا، پ. (1397). بررسی تطبیقی تعامل کودک با محیط شهری از منظر اندیشه اسلامی و غربی. پژوهش‌های معماری اسلامی، 6 (3 (پیاپی 20))
27. Daryush, Lida, Alipur, Sara,perception of environment from children psychology view ,2017, National conference of sustainable development and urban management with the approach of citizen's safety, 22 May, Kerman, Sirjan, https://civilica.com/doc/648831/
28. Gleeson, Brendan, 2013, Creating child friendly cities : reinstating kids in the city, translated by Ziaei, Peiman, Vaaleh, Mona, TISA Publicatin, Tehran
29. Heidary, tahereh, Eiman poor, Farnaz, 2015, investigation of children's rights in urban architecture, International Conference on Management and Humanities، https://civilica.com/doc/425351
30. Hosseini, A., Salehinia, M., Shafaei, M., & Saleh Sedgpour, B. (2021). Playful Environments: The Factors Affecting the Kids' Motivation to Play in the Middle Area of Residential Complexes. Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 9(1), 13-26. doi: 10.22061/jsaud.2021.7140.1752
31. Hosseini, S. B., Azemati, H., & Bagheri, M. (2006). Perceptual-behavioral impact of neighborhood open spaces on student health. Technology of Education Journal (TEJ), 1(special issue), 17-28. doi: 10.22061/tej.2006.1233
32. matini, M., saeidi rezvani, N., & ahmadian, R. (2014). Neighborhood design criteria based on the child friendly city(case study:Farhang mashhad). Journal of Arid Regions Geographic Studies, 5(15), 91-112.
33. Peykani, omid, baavar, sirus, 2019, design criteria of residential complex with development of child health approach in urban space, memarishenasi, first year, No. 6.
34. Rathus, Spencer A, 1941, Psychology: concepts and connections: brief version. Translated by: hosein ebrahimi moghaddam and et al.2009, SALAVAN publication, Tehran.
35. Sayf , Sussan, Karami Nuri, Reza, Kadivar, Parvin, Lotf Abadi, Hosein, 2014, Developmental psychologj, Organization for reading and compiling humanities books Publication (SAMT), Tehran
36. Torkaman. Mojgan, Jalalian, Sara, Dejdar, Omid, 2016, the role of architecture and physical factors of educational environment on facilating children's learning, SHABAK, second year, NO. 11, PP. 1-14 [DOI:10.1155/2016/3987460]
37. Shieh, Esmail, Sharafi, Shaghayegh, 2014, Effective evaluation of safety of recreational space for children (Case Study: Tehran Niavaran neighborhood) , Volume 23, the Journal of Geographical Data SEPEHR, Pages 18-24
38. MIRGHOLAMI, MORTEZA, Gharehbaglou, minoo, & Parsa, Parya. (2018). Comparative Study of Child and Environment Intercommunication from Islamic and Western Perspective. JOURNAL OF RESEARCHES IN ISLAMIC ARCHITECTURE, 6(3 (20) ), 69-89. SID. https://sid.ir/paper/248337/en
39. Enayati, Elaheh, Ahamarani, Amir, & ABEDI, AHMAD. (2021). The effect of urban space on psychosocial health of children and adolescents in Isfahan. GEOGRAPHY AND ENVIRONMENTAL STUDIES, 10(38 ), 37-46. SID. https://sid.ir/paper/404193/en
40. Ghaffari, Ali, Banayi, Maryam, (2011). What is Healthy House?. JHRE. 30(133), pp. 15-28. URL: http://jhre.ir/article-1-14-en.html
41. Karkhane, Vahid, Ahmadi, Hamid, 2016, general index of child friendly city, National conference on Civil Engineering and Architecture with Focus on Sustainable Development، Fuman، https://civilica.com/doc/422666
42. Kord Shakeri, Parnian, Bozorg Zade Yazdi, Negar, 2017, My city, my neighborhood art contest; a grounded analysis on childrens cognitive development in urbon settlements, Urban Development and Improvement Organization Publications, Tehran
43. Gifford, Robert, (1987). Environmental psychology: Principles and practice. translated by Vahid Ghobadian, the journal of architecture & culture, No. 2 & 3
44. Mortezaiemanesh,Fatemeh,Rahbarimanesh,Kamal,Kiani,Mostafa. (2016), .A Study of the Relationship between the Quality of Residential Outdoor and Children's Anxiety Level on the Basis of Erikson's Theory of Psychosocial Development (Case Study :a Number of Residential Buildings in Tehran), Hoviatshahr, 10 (3), pp.85-98.
45. Mozaffar, F., Azemati, H., & Bagheri, M. (2006). urban parks design and children's creativity development. Technology of Education Journal (TEJ), 1(1), 27-37. doi: 10.22061/tej.2006.1240
46. United Nations Children's Fund (UNICEF), The Convention of Rights of the Children
47. Ebrahimi, Hamid Reza; Saeidi Rezvani, Navid; Maani Manjili, Arezoo; Investigating the Development of Design Principles of Playground Areas for Children by Focusing on Age Group (5-12) (Case Study: Rasht), Vol.8, No.19, Winter 2011, pp. 49-60
48. Asrari nezami, sanaz, rezasoltani, mansure, 2019, Affecting factors on simulator of physival growth of the child with environmental pshycology approach, International Conference on civil engineering, architecture and urban development management in Iran, Tehran, https://civilica.com/doc/973543/
49. Bagheri, Mohammad, Azemati, Hamid Reza, 2010, Improving citizen's health and well-being through urban landscape design, Journal of Human and Environment,Vol.8, N0. 4, pp.83-88
50. Borjian borujani, mona, sahragard monfared, neda sadat, yazdanfar, seyed abbas agha, 1402, exploration and assessment of environmental factors for child health-oriented housing, The Second International Symposium on the Utopia of Children, Tehran،https://civilica.com/doc/1758837
51. Bahram pur, atieh, Malek Afzali, Ali Asghar, 2018, the role of "Safty and Security" in urban space on child attendance, case study: FATEMI community in district 6 Tehran) Journal of studies on Iranian-Islamic City, issue 33, Vol. 9, pp.39-50
52. Behruzfar, fariborz & razjuyan, mahmood, 2001, Urban open space design priciple, regarding children's physio - psychological premises, road, housing & urban development research center
53. Christian, Hayley., Zubrick, Stephen. R., Foster, Sarah., Giles-Corti, Billie., Bull, Fiona., Wood, Lisa., Knuiman, Matthew., Brinkman, Sally., Houghton, Stephen., Boruff, Bryan. (2015). The influence of the neighborhood physical environment on early child health and development: A review and call for research. Health & place, 33, 25-36 [DOI:10.1016/j.healthplace.2015.01.005]
54. Chudacoff, Howard. (2007). Children at play: An American history.
55. Dockery, Alfred Michael., Kendall, Garth., Li, Jianghong., Mahendran, Anusha., Ong, Rachel., & Strazdins, Lyndall. (2010). Housing and children's development and wellbeing: a scoping study.
56. Dockery, Alfred Michael., Ong, Rachel., Kendall, Garth., Li, Jianghong., & Colquhoun, Simon. (2014). What impact does a child's housing have on their development and wellbeing? Australian Housing and Urban Research Institute.
57. Dunn, James R. (2020). Housing and Healthy Child Development: Known and Potential Impacts of Interventions. Annual Review of Public Health, 41(1), 381-396. [DOI:10.1146/annurev-publhealth-040119-094050]
58. Ellen, Ingrid., & Glied, Sherry. (2015). Housing, neighborhoods, and children's health. Future of Children, 25, 135-154. [DOI:10.1353/foc.2015.0006]
59. Evans, Gary W. (2005). Child Development and the Physical Environment. Annual Review of Psychology, 57(1), 423-451. [DOI:10.1146/annurev.psych.57.102904.190057]
60. Ferguson, Kim., Cassells, Rochelle., Macallister, Jack., & Evans, Gary. (2013). The physical environment and child development: An international review. International journal of psychology: Journal international de psychologie, 48. [DOI:10.1080/00207594.2013.804190]
61. Fortson, Jane G., & Sanbonmatsu, Lisa. (2010). Child Health and Neighborhood Conditions: Results from a Randomized Housing Voucher Experiment. The Journal of Human Resources, 45(4), 840-864.
https://doi.org/10.1353/jhr.2010.0025 [DOI:10.3368/jhr.45.4.840]
62. Fromm, Erich. (1947). Man for Himself: An Inquiry into the Psychology of Ethics.
63. Gray, Peter. (2011). The Decline of Play and the Rise of Psychopathology in Children and Adolescents. Am J Play, 3.
64. Hasselaar, Evert. (2006). Health performance of housing: Indicators and tools. Delf University of Technology.
65. Holt, Nicholas., Cunningham, Ceara., Sehn, Zoë., Spence, John., Newton, Amanda., & Ball, Geoff. (2009). Neighborhood physical activity opportunities for inner-city children and youth. Health & place, 15, 1022-1028. [DOI:10.1016/j.healthplace.2009.04.002]
66. Ina Säumel, Jan Hogrefe, Luca Battisti, Thomas Wachtel, Thomas Wachtel, (2021). The healthy green living room at one's doorstep? Use and perception of residential greenery in Berlin, Germany ,Urban Forestry & Urban Greening, Volume 58, [DOI:10.1016/j.ufug.2020.126949]
67. Jackson, Laura E. (2003). The relationship of urban design to human health and condition. Landscape and Urban Planning, 64, 191-200. [DOI:10.1016/S0169-2046(02)00230-X]
68. Krysiak, Natalia. (2020). Designing Child-Friendly High-Density Neighborhoods: Cities for Play.
69. Lumeng, Julie C., Appugliese, Danielle., Cabral, Howard J., Bradley, Robert H., & Zuckerman, Barry. (2006). Neighborhood safety and overweight status in children. Arch Pediatr Adolesc Med, 160(1), 25-31. [DOI:10.1001/archpedi.160.1.25]
70. McDonald, Samantha M., Dowda, Marsha., Colabianchi, Natalie., Porter, Dwayne., Dishman, Rod K., & Pate, Russell R. (2015). Perceptions of the Neighborhood Environment and Children's Afterschool Moderate-to-Vigorous Physical Activity. Pediatr Exerc Sci, 27(2), 243-251.
https://doi.org/10.1123/pes.2014-0139 [DOI:10.1123/pes.2015-0139]
71. Paula Maria Lozano MD, Jennifer F. Bobb , Flavia P. Kapos DDS, Maricela Cruz, Stephen J Mooney, Philip M. Hurvitz, Jane Anau, Mary Kay, Andrea Cook, Anne Vernez Moudon, David Arterburn, Adam Drewnowski, (2024), Residential density is associated with BMI trajectories in children and adolescents: Findings from the M2H Study, AJPM Focus,
https://doi.org/10.1016/j.focus.2024.100225 [DOI:10.1016/j.focus.2024.100225.]
72. Weitzman, Michael., Baten, Ahmareen., Rosenthal, David. G., Hoshino, Risa., Tohn, Ellen., & Jacobs, David. E. (2013). Housing and child health. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care, 43(8), 187-224 [DOI:10.1016/j.cppeds.2013.06.001]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Journal of Researches in Islamic Architecture is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
