Volume 12, Issue 2 (6-2024)                   JRIA 2024, 12(2): 75-95 | Back to browse issues page


XML Persian Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

ezzati kar,olia Z, belali oskui A, jamali Y, monadi A. Explanation of the Relationship Between Single-Courtyard and Double-Courtyard (Inner and Outer) Plans Pattern with the Spatial Organization of Historical Houses (Case Studies: Qajar Period Houses in Tabriz). JRIA 2024; 12 (2) :75-95
URL: http://jria.iust.ac.ir/article-1-1717-en.html
tabriz islamic art university
Abstract:   (5343 Views)
The courtyard has been one of the main spaces in houses, particularly in traditional architecture of Iran, that has played a significant role in the spatial organization of houses. The main question of this research is: What is the relationship between the spatial organization of historical houses with single-courtyard and double-courtyard, and the number of courtyards? The aim of this research is to discover the relationship between the number of courtyards (single-courtyard and double-courtyard) and the spatial organization of historical houses. The required information for this research has been gathered through library resources, documents from the Cultural Heritage Organization, and field observations. The study employs a descriptive-analytical method with a qualitative approach to analyze the case studies. The statistical population consists of (20) single-courtyard and double-courtyard historical houses from the Qajar period in Tabriz. This research was conducted in three stages: In the first stage, the influential factors in the spatial organization of historical houses were introduced. In the second stage, the houses plans were analyzed based on the factors derived from the theoretical framework of the research. In the third stage, the data obtained from the analysis of the samples were compiled and concluded. The study specifically examines the main and selected spaces of the houses, including the entrance, courtyard, Tanabi (main hall), rooms, Iwan (a type of porch), and stairs. Various factors influence the spatial organization of historical houses, and this research focuses on those related to the research topic. One of these factors is the geometry of spatial layout; the study of historical houses architecture often shows that the courtyard is usually a central space, with other spaces and functions arranged around it. Therefore, central and radial layout patterns are more prevalent in studies focused on courtyards. Besides the central and radial layout patterns, the geometric pattern of the spaces around the courtyards, which reflecting the geometric form of the built fronts around the courtyard, is also influential and worth examining in the geometry of spatial layout. Another influential factor in the spatial organization of historical houses is axes. Based on studies, it can be stated that movement axes (internal and external), visual axis, and symmetry axis are the main influential axes in the spatial organization of historical houses. Another factor is hierarchy; in historical houses, hierarchy is more about spatial hierarchy and access hierarchy. According to studies, it can be stated that the elongation of courtyards, the depth of spaces relative to the entrance, and permeability are influential in the spatial and access hierarchy.
In summary, it can be stated that in single-courtyard and double-courtyard houses, various factors such as the geometry of spatial layout (based on central and radial layout patterns, and the geometric pattern of the spaces around the courtyards), axes (based on internal and external movement axes, visual axis, and symmetry axis), and spatial and access hierarchy (based on elongation of courtyards, depth of spaces relative to the entrance, and permeability) collectively indicate a specific type of spatial organization, related to each of the two mentioned types. The research findings show that although these factors are similar in some cases, they also create differences in the spatial organization of single-courtyard and double-courtyard plans. For instance, the study of the geometry of spatial layout shows differences in the arrangement of spaces relative to the courtyard, differences in massing and the number of built fronts around the courtyard, the degree of introversion relative to the type of courtyard, and etc. The study of axes indicates differences in movement paths and internal spatial relationship, differences in the direction of visual axes, the manner of symmetry observance, and etc. The study of hierarchy shows differences in the division of the house's areas, differences in the placement of spaces at various depths relative to the entrance based on their function, and etc.
Full-Text [PDF 2611 kb]   (76 Downloads)    
Type of Study: Research | Subject: Subject- oriented researches in Islamic architecture and urbanism, eg. Spatial-geometrical ideas, symbols and ornaments
Received: 2023/11/13 | Accepted: 2024/07/8 | Published: 2024/07/14

References
1. اسماعیلی سنگری، حسین و عمرانی، بهروز. 1393. تاریخ و معماری خانه‌های تبریز قدیم. تبریز: فروزش.
2. پیوسته‌گر، یعقوب و حیدری، علی‌اکبر و کیایی، مریم. 1395. «ارزیابی نقش حیاط در ارتقای راندمان عملکردی خانه». صفه. دوره 26. شماره 73. صص 39-60. https://dorl.net/dor/20.1001.1.1683870.1395.26.2.3.8
3. تقی‌زاده، علیرضا و تقوایی، ویدا. 1398. «محوربندی فضایی، سیر تجلی وحدت در کثرت در معماری خانه‌های سنتی شوشتر نمونه موردی: خانه امین‌زاده و خانه گازر». هویت شهر. سال 13. شماره 40. صص 91-108. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359562.1398.13.4.7.9
4. جمالی، سیروس و خندانی، نادیا. 1399. «مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی خانه‌های سنتی دوره قاجار - نمونه موردی: شهر تهران و تبریز». شباک. دوره 6. شماره 4 (پیاپی 55). صص 143-154.
5. چینگ، فرانسیس دی‌کی. 1943. معماری، فرم، فضا و نظم. ترجمه‌ کورش محمودی ده‌ده بیگلو و رضا بصیری مژدهی. تهران: آینده‌سازان، شهراب.
6. حاجیان، مینا و تاجر، سعیدعلی و مهدوی‌نژاد، محمدجواد. 1399. «تأثیر حیاط در شکل‌گیری پیکربندی خانه‌های سنتی ایران در کاشان». معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. دوره 13. شماره 30. صص 43-55. [DOI:10.22034/aaud.2020.133667.1554]
7. حجت، عیسی. 1389. مشق معماری. تهران: دانشگاه تهران.
8. حسنی، کیانوش و نوروزبرازجانی، ویدا و نصیرسلامی، محمدرضا. 1395. «بازخوانی فرم حیاط و فضاهای وابسته آن با استفاده از دستور زبان شکل در معماری در یکصد خانه دوره قاجار شهرکاشان». باغ نظر. سال 13. شماره 44. صص 65-76.
9. حق‌جو، امیر و سلطان‌زاده، حسین و تهرانی، فرهاد و آیوزیان، سیمون. 1398. «سیر تحول اندام‌های اصلی خانه‌های تبریز از دوره‌ی قاجار تا دوره‌ی پهلوی دوم». صفه. شماره 86. صص 121-140. [DOI:10.29252/soffeh.29.3.121]
10. حق‌لسان، مسعود و ایرانی، مهری و نیکنام، سودا. 1399. «مطالعه سیر تحول ساختار فضایی خانه‌های سنتی ایرانی از بعد کالبدی و ارتباطی با روش نحو فضا - نمونه موردی: خانه‌های دوره قاجاریه و پهلوی تبریز». مسکن و محیط روستا. دوره 39. شماره 172. صص 17-32. http://dx.doi.org/DOI:%2010.22034/39.172.17
11. حیدری، علی‌ اکبر و قاسمیان‌اصل، عیسی و کیایی، مریم. 1396. «تحلیل ساختار فضایی خانه‌های سنتی ایران با استفاده از روش نحو فضا مطالعه موردی: مقایسه خانه‌های یزد، کاشان و اصفهان». مطالعات شهر ایرانی اسلامی. دوره 7. شماره 28. صص 21-33.
12. راستجو، سیده سولماز و بمانیان، محمدرضا. 1398. «گونه‌شناسی ساختار فضایی خانه معاصر ایرانی با تکیه بر محرمیت و سلسله مراتب - نمونه موردی: خانه‌های تهران در دهه‌های 50، 60، 70 و 80». هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی. دوره 24. شماره 2. صص 49-58. [DOI:10.22059/jfaup.2020.271330.672179]
13. زارعی، هانی. 1394. معماری خانه‌های شیراز - دوره‌ی قاجاریه. تهران: سمیرا.
14. زینلیان، نفیسه و اخوت، هانیه. 1396. «ساختارشناسی حیاط در خانه‌های قجری اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب با تمرکز بر گونه‌ی حیاط مرکزی - مطالعه موردی: خانه‌های یزد و دزفول». مطالعات شهر ایرانی اسلامی. سال 8. شماره 30. صص 15- 29.
15. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان‌شرقی.
16. سیفیان، محمدکاظم و محمودی، محمدرضا. 1386. «محرمیت در معماری سنتی ایران». هویت شهر. سال 1. شماره 1. صص 3-14. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17359562.1386.1.1.1.3
17. شاطری وایقان، امید و دبدبه، محمد. 1398. «ساختار معماری خانه‌های تاریخی ایران؛ دوره‌ی قاجار». شباک. سال 5. شماره 46. صص 149-164.
18. شاهزمانی سیچانی، لادن و قاسمی سیچانی، مریم. 1396. «تحلیل هندسه پلان مسکن‌های آغاز سده معاصر در اصفهان بر پایه سازمان‌دهی فضایی». مدیریت شهری. دوره‌ 16. شماره 49. صص 133-149.
19. شیخ بهایی، امیررضا. 1398. «بررسی اصل درون‌گرایی در مسکن ایرانی بر اساس نظریه نحو فضا- مطالعه موردی: خانه‌های سنتی اقلیم گرم و خشک». مدیریت شهری. شماره 54. صص 63-78.
20. طاهری سرمد، فائزه و عینی‌فر، علیرضا و شاهچراغی، آزاده. 1398. «مقایسه‌ی تطبیقی گونه‌شناسی سازمان فضایی و عناصر کالبدی دوره‌های قاجار و پهلوی خانه‌های سنتی شهر کرمانشاه». پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران. دوره 9. شماره 23. صص 149-168. [DOI:10.22084/nbsh.2019.18444.1895]
21. غفوریان، میترا و پی‌سخن، مینا و حصاری، الهام. 1396. «گونه‌شناسی سازمان فضایی و سلسله مراتب ورود در خانه‌های ایرانی با تاکید بر محرمیت». برنامه‌ریزی و توسعه کالبدی. دوره 2. شماره 3 (پیاپی 7). صص 129-144.
22. فلامکی، محمد منصور. 1391. اصل‌ها و خوانش معماری ایرانی. تهران: موسسه علمی فرهنگی فضا.
23. کی‌نژاد، محمدعلی و شیرازی، محمدرضا. 1388. خانه‌های قدیمی تبریز. جلد اول. تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
24. لبیب زاده، راضیه و نقره کار، عبدالحمید و حمزه نژاد، مهدی و خان محمدی، محمدعلی. 1394. «بازخوانی سازمان فضایی خانه بر اساس متون اسلامی به روش EBS و تطبیق آن با اولویت های روابط فضایی از دیدگاه الکساندر و لنگ». مطالعات شهر ایرانی اسلامی. دوره 6. شماره 22. صص 5-21.
25. مرادی، ساسان و متین، مهرداد و فیاض، ریما و دهباشی شریف، مزین. 1397. «گونه‌شناسی خانه‌های سنتی حیاط‌دار تبریز بر اساس معیارهای کالبدی موثر بر عملکرد اقلیمی حیاط مرکزی». مدیریت شهری. شماره 51. صص 87-105.
26. مهاجرمیلانی، آزاده و عینی فر، علیرضا. 1398. «بازشناسی سازمان فضایی مسکن متداول تهران». هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی. دوره‌ 24. شماره 1. صص 45-56. [DOI:10.22059/jfaup.2019.269983.672163]
27. نوایی، کامبیز و حاج قاسمی، کامبیز. 1390. خشت و خیال. تهران: سروش.
28. هاشمی زرج آباد، حسن و زارعی، علی و تقوی، عابد. 1393. «درون‌گرایی و بازتاب اصل محرمیت در معماری ایرانی - اسلامی نمونه پژوهش میدانی؛ خانه‌های تاریخی بیرجند». پژوهشنامه خراسان بزرگ. دوره 5. شماره 17. صص 83-97. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516131.1393.4.17.6.2
29. Amiriparyan, P., & Kiani, Z. (2016). Analyzing the Homogenous Nature of Central Courtyard Structure in Formation of Iranian Traditional Houses. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 216, 905-915. http://dx.doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.12.087 [DOI:10.1016/j.sbspro.2015.12.087]
30. Ching, Francis DK., 1943, "Architecture, Form, Space and Order", Tehran: Ayndehsazan, Shahrab.
31. Cultural Heritage and Tourism Organization of East Azarbaijan Province.
32. Esmaili Sangari, H. & Omrani, B., 2014, History and Architecture of Old Tabriz Houses, Tabriz: Forozesh.
33. Falamaki, M., 2012, Principles and Reading of Iranian Architecture, Tehran: Space Institute.
34. Ghafourian, M. & Peysokhan, M. & Hesari, E., 2017, "Typology of Spatial Configuration and Hierarchy of Entry in Iranian Houses Concentrating the Issue of Privacy", Journal Of Physical Development Planning, 2(3(7)): 129-144.
35. Hagjoo, A. & Soltanzadeh, H. & Tehrani, F. & Aivazian, S., 2019, "The Development of Essential Elements of Tabriz Houses from Qajar to Early Pahlavi Periods", Soffeh, 29(86): 121-140. [DOI:10.29252/soffeh.29.3.121]
36. Haghlesan, M. & Irani, M. & Niknam, S., 2021, "The Study of Spatial Evolution in the Traditional Houses of Iran with Emphasis on the Aspects of Physical and Spatial Relationship using the Space Syntax (Case study: Qajar and Pahlavi houses in Tabriz)", Housing and rural environment, 39(172): 17-32.
37. Hajian, M. & AliTajer, S. & Mahdavinejad, M., 2020, "The Influence of Courtyard on the Formation of Iranian Traditional Houses Configuration in Kashan", Armanshahr, 13(30): 43-55.
38. Hasani, K. & Norouz Borazjani, V. & Nasirsalami, M., 2017, "Reread of the Courts Form and Related Spaces wth Shape Grammar (Case Stuady: 100 Houses of Qajar Dynasty in Kashan City)", Baghe Nazar, 13(44): 65-76.
39. Hashemi Zarjabad, H. & Zarei, A. & Taghavi, A., 2015, "Introversion and Reflection of Confidentiality Principle in Iranian Architecture Field Survey Research: Historical Houses of Birjand", Great Khorasan Research Journal, 5(17): 83-97.
40. Hessari, P., & Chegeni, F. (2021). The Impact of Environmental Construction on the Spatial Configuration of Traditional Iranian Housing (Case Study: Comparison of Dezful and Boroujerd Traditional Housing). Journal of Architecture and Urbanism. 45(1), 50-59. [DOI:10.3846/jau.2021.14230]
41. Heydari, A. & Ghasemiyan Asl, I. & Kiayi, M., 2017, "Analysis of the Spatial Structure of Traditional Iranian Houses Using the Space Syntax Method (Case Study: Comparing the Houses of Yazd, Kashan and Isfahan)", Iranian Islamic City Studies, 7(28): 21-33.
42. Hojjat, I., 2010, "Mashgh-e-Memari", Tehran: University of Tehran.
43. Jamali, S. & Khandani, N., 2020, "Comparative Study of the Physical Structure of Traditional Houses of the Qajar Period (Case Example: Tehran and Tabriz City)", Shabak, 6(4(55)): 143-154.
44. Keynezhad, M., & Shirazi, M., 2009, "Old Houses of Tabriz", Tabriz: Islamic Art University of Tabriz.
45. Labibzadeh, R. & Noghrekar, A. & Hamzehnezhad, M. & Khanmohammadi, M., 2016, "Rereading the Home Space Organization According to ISlamic Texts with EBS Method and Matching with the Priority of Space Relationship in Christopher Alexander and John Lang Approaches", Journal of Studies on Iranian Islamic City, 6(22): 5-21.
46. Mansouri, A., & Unlu, A. (2018). A Syntactic Approach to the Effect and the Role of Hayat and Riwaq in the Geometric Conception of Traditional Housing Architecture in Iran: Tabriz Houses. A+Archdesign International Journal of Architecture and Design. 4 )1(, 47-64.
47. Mohajer Milani, A. & Ainifar, A., 2019, "Recognition of the Common Internal Arrangement of Tehran's Residential Buildings", Memari-Va-Shahrsazi (Honar-Ha-Ye-Ziba), 24(1): 45-56.
48. Moradi, S. & Matin, M. & Fayaz, R. & Dehbashi Sharif, M., 2018, "Typology of Tabriz Traditional Courtyard Houses based on Physical Criteria Related to the Climatic Performance of the Central Courtyard", Urban Management, 17(51): 87-105.
49. Navayi, K. & Haj Ghasemi, K., 2011, Khesht-va-Khiyal, Tehran: Soroush.
50. Peyvastehgar, Y. & Heidari, A. & Kiaee, M., 2016, "Assessing Functional Efficiency of Courtyards", Soffeh, 26(73): 39-60.
51. Rastjoo, S. & Bemanian, M., 2019, "The Typology of the Spatial Structure of the Contemporary Iranian Homes Relying on Confidentiality and Hierarchy (Case study: Homes Between 1970' s to 2000' s in Tehran", Memari-va-Shahrsazi (Honar-ha-ye-ziba), 24(2): 49-58.
52. Seyfyan, M., & Mahmoodi, M., 2007, "Privacy in Traditional Architecture of Iran". Hoviyate Shahr, 1(1): 3-14.
53. Shahzamani Sichani, L. & Ghasemi Sichani, M., 2018, "Analysis of Geometry of the Housing Initiative at the Beginning of the Contemporary Period in Isfahan Based on Spatial Organization", Urban Management, 16(49): 133-149.
54. Shateri Vayghan, O. & Dabdabeh, M., 2019, "Architectural Structure of Historical Houses in Iran (Qajar Period)", Shabak, 5(46): 149-164.
55. Sheikh Bahaee, A., 2019, "Study of the principle of Introversion in Iranian housing based on the space syntax method", Urban Management, 18(54): 63-78.
56. Taghizadeh, A. & Taghvaei, V., 2020, "Spatial Orientation of the Manifestation of Unity in Multiplicity in the Architecture of Traditional Houses in Shoushtar (Case Study: Aminzadeh House and Gazor House)", Hoviate shahr, 13(40): 91-108.
57. Taheri Sarmad, F. & Anifar, A. & Shahcheraghi, A., 2019, "A Comparative Comparison of Typology of the Space Organization and Physical Elements of the Qajar-Pahlavi Period with Traditional Houses in Kermanshah", Pazhohesh-Ha-Ye Bastanshenasi Iran, 9(23): 149-168.
58. Zarei, H., 2015, "Architecture of Shiraz Houses - Qajar period", Tehran: Samira.
59. Zeinalian, N., & Ekhvat, H., 2017, "The Structure of the Yard in the Hot and Dry and Hot and Humid Climate in Qajar Houses with a Focus on the Type of the Central Yard (Case Study: Yazd and Dezful Houses)", Iranian Islamic City Studies, 8(30): 15-29.

Add your comments about this article : Your username or Email:
CAPTCHA

Send email to the article author


Rights and permissions
Creative Commons License This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Researches in Islamic Architecture

Designed & Developed by : Yektaweb